5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 r. (druk nr 540) wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy oraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 621).

Poseł Teresa Piotrowska:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Pani Minister! Panie i Panowie Posłowie! Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 r., zawarte w druku nr 540, podobnie jak w latach ubiegłych zawiera pełen zakres informacji o działalności inspekcji pracy, zgodnej zarówno z rocznym, jak i długofalowym planem prac.

    W 2011 r. inspektorzy pracy przeprowadzili ponad 90 tys. kontroli u 68 tys. pracodawców i innych podmiotów zatrudniających ponad 3900 tys. osób.

    Główny inspektor w sprawozdaniu zaprezentował najczęściej ujawniane naruszenia prawa pracy, ze wskazaniem, iż najczęstszym naruszeniem było nieprzestrzeganie przepisów o wypłacie wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy. Niestety, 1/3 skontrolowanych w tym zakresie pracodawców nie wypłaciła wynagrodzeń, a co czwarty skontrolowany wypłacał wynagrodzenia z opóźnieniem. W tym zakresie kontroli przeprowadzonych przez inspektorów pracy w stosunku do roku 2010 zmniejszył się nieco odsetek pracodawców, u których stwierdzono uchybienia w związku z wypłatą wynagrodzeń za godziny nadliczbowe. W przeważającej liczbie przypadków nieprawidłowości te powstają w związku z nieprowadzeniem lub nierzetelnym prowadzeniem ewidencji czasu pracy. Niestety, przeprowadzone kontrole w 2011 r. wskazują także na stałą praktykę naruszania przepisów o czasie pracy.

    Naruszanie przepisów o wynagrodzeniu za pracę oraz innych należnych świadczeń jest problemem szczególnie ważnym społecznie. Powtarzające się nieprawidłowości na przestrzeni ostatnich lat i wnioski legislacyjne formułowane przez głównego inspektora pracy doprowadziły do nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Ustawa ta weszła w życie 8 sierpnia 2011 r. Wprowadziła ona nowe rozwiązania mające na celu umożliwienie bardziej efektywnego działania. Zapisy zawarte w tej ustawie pozwalają w niektórych sytuacjach na współpracę z kontrolowanym podmiotem dla osiągnięcia pożądanego celu, czyli poprawy warunków pracy i stanu praworządności w stosunkach pracy, bez stosowania rygorystycznych środków administracyjnych. Od sierpnia do końca roku to jeszcze zbyt krótki okres, aby dokonać oceny wpływu przyjętych rozwiązań i skuteczności działań.

    Wysoka Izbo! W obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy w 2011 r. PIP skoncentrowała się przede wszystkim na tych dziedzinach gospodarki, gdzie ryzyko zawodowe jest największe. Działania kontrolno-nadzorcze nastawione były na likwidację lub ograniczenie zagrożeń występujących w środowisku pracy. Jest to bardzo ważny aspekt działalności Państwowej Inspekcji Pracy, gdyż ich skutki w postaci wypadków i chorób zawodowych mają nie tylko wymiar ekonomiczny, ale przede wszystkim społeczny. Mają również wpływ na obniżenie standardów życia pracowników, a często też niestety wykluczenie osób w wieku produkcyjnym z rynku pracy.

    Wzmożonym nadzorem objęto grupy zakładów różnych branż charakteryzujących się przekroczeniami norm czynników szkodliwych dla zdrowia oraz wysokimi wskaźnikami częstotliwości wypadków. Systematyczne kontrole uzupełniane czynnościami doradczymi, informacyjnymi i również promocyjnymi przyniosły zauważalną poprawę m.in. w zakresie przygotowywania pracowników do pracy, chodzi tu o badania lekarskie i szkolenia bhp. Poprawa nastąpiła także w zakresie składowania i magazynowania materiałów oraz w ocenie ryzyka zawodowego.

    W rezultacie w drugim roku realizacji programu długofalowego na lata 2010-2012 uzyskano w większości tej grupy zakładów dalszy widoczny postęp w respektowaniu prawa pracy. Dobrze, że ze względu na rodzaj zagrożeń wzmożony nadzór przez Państwową Inspekcję Pracy będzie kontynuowany.

    Stałym działaniem kontrolnym i prewencyjnym Państwowa Inspekcja Pracy sprawuje nadzór nad budownictwem, gdzie zagrożenia wypadkowe są szczególnie duże. W omawianym okresie inspektorzy pracy oprócz terenów budów, w tym dróg i mostów, nadzorowali inwestycje związane z Euro 2012. Skala stwierdzonych naruszeń w stosunku do roku poprzedniego była niestety nadal bardzo wysoka. Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w przypadku prac na wysokościach, a także w wykopach. Podjęte przez inspektorów pracy działania doprowadziły do likwidacji wielu zaniedbań, niestety w związku z tymczasowością stanowisk pracy w budownictwie uzyskane efekty są często nietrwałe, a często te same uchybienia pojawiają się w następnych fazach budowy. Dlatego w celu wymuszenia stałej poprawy bezpieczeństwa Państwowa Inspekcja Pracy prowadzi cały czas krótkie kontrole ukierunkowane na eliminację nieprawidłowości stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników. Kontrole te są regularnie powtarzane.

    Państwowa Inspekcja Pracy dużo czasu poświęca również na kontrolę zarządzania bezpieczeństwem w zakładach, głównie w zakładach przemysłowych zatrudniających powyżej 50 pracowników, w których doszło do powtarzających się wypadków. Również bardzo poważne zagrożenia występują w branży leśnej przy pozyskiwaniu drewna. Tu kontrole ujawniły nieprawidłowości dotyczące eksploatacji maszyn i urządzeń, a także stosowania środków ochrony roślin i częsty brak odzieży ochronnej. Niemal 2/3 pracodawców nie poddało swoich pracowników badaniom w kierunku boreliozy, również nie zapewniło szczepień ochronnych przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych.

    Kontrole, zarówno we wskazanych przeze mnie obszarach, jak i w konkretnych zakładach kontrolowanych przez Państwową Inspekcję Pracy znajdują obszerne odzwierciedlenie w przedłożonym sprawozdaniu. Jest to baza danych o niestosowaniu i stosowaniu obowiązujących przepisów prawa pracy w Polsce. Działania kontrolne i prewencyjne mają na celu eliminowanie zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, dlatego dobrze, że Państwowa Inspekcja Pracy będzie podejmowała dalsze intensywne i kompleksowe przedsięwzięcia, w szczególności poprzez koncentrację działań tam, gdzie występują największe zagrożenia zawodowe i wypadkowe, krótkotrwałe kontrole i optymalne wykorzystywanie środków oddziaływania na pracodawców, wspieranie pracodawców, zwłaszcza małych i średnich firm, w procesie zarządzania bezpieczeństwem pracy stanowiącym skuteczne narzędzie zapobiegania wypadkom.

    Zdaniem klubu Platformy Obywatelskiej Państwowa Inspekcja Pracy dobrze wykorzystywała w swojej działalności w 2011 r. analizy dotyczące pracy, uwagi i zalecenia Rady Ochrony Pracy oraz komisji sejmowych, a także dobrze wykorzystywała uwagi i propozycje związków zawodowych, organizacji pracodawców, a także ministerstw i urzędów centralnych. Dziękując kierownictwu i wszystkim pracownikom Państwowej Inspekcji Pracy za wyjątkowe zaangażowanie, klub Platformy Obywatelskiej uważa, że zadania postawione przed Państwową Inspekcją Pracy w roku 2011 zostały w pełni zrealizowane. Dziękuję bardzo. (Oklaski)