3 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych o rządowym projekcie ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego (druki nr 2620 i 2758).

Poseł Krystyna Ozga:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! Panie i Panowie Posłowie! Procedujemy dziś nad jedną z ważniejszych materii prawa odnoszącego się wprost i bezpośrednio do ochrony praw osób fizycznych, ochrony innych praw z tego się wywodzących, a także ochrony praw stanu cywilnego na każdym etapie. Zasadność wprowadzenia od 1 stycznia 2015 r. obowiązku rejestracji stanu cywilnego w postaci elektronicznej nie budzi żadnych wątpliwości, co w swej opinii wywiódł również Sąd Najwyższy.

    Jak słusznie zakłada przepis proponowanego art. 2, stanem cywilnym jest sytuacja prawna osoby wyrażona przez cechy indywidualizujące osobę, kształtowana przez zdarzenie naturalne, czynności prawne lub orzeczenia sądów, decyzje organów, stwierdzona w akcie stanu cywilnego. Wzorem obecnych uregulowań sporządzane będą akty urodzenia, małżeństwa i zgonu. Jednakże projektodawca przewidział sytuacje skutkujące odmową dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego, co musi nastąpić w formie decyzji administracyjnej. Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych. Ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Sądy powszechne przekazywać będą urzędom stanu cywilnego prawomocne orzeczenia stanowiące podstawę sporządzenia aktu stanu cywilnego lub mające wpływ na treść lub ważność aktu stanu cywilnego.

    Ta sama sytuacja odnosi się do organów administracji publicznej. Projekt zakłada, że rejestr stanu cywilnego prowadzony będzie w systemie teleinformatycznym. Jako okręg rejestracji stanu cywilnego ustanawia się gminę. Z urzędu kierownikiem urzędu stanu cywilnego będzie wójt, burmistrz lub prezydent miasta, jednakże w okręgach liczących poniżej 50 tys. mieszkańców może być zatrudniony zastępca kierownika USC, a w okręgach liczących powyżej 50 tys. zatrudnione mogą być osoby na stanowisku kierownika USC. Dopuszcza się również zatrudnienie zastępców kierowników. W przypadku konieczności dokonania zmiany okręgu rejestracji stanu cywilnego wojewoda składać będzie stosowny wniosek do ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Przepis proponowanego art. 8 enumeratywnie określa wymagania wobec osób, którym ma zostać powierzona funkcja kierownika lub zastępcy kierownika USC. Nadzór nad rejestracją stanu cywilnego będzie sprawować właściwy miejscowo wojewoda.

    Panie i panowie posłowie, odnosząc się do zapisów szczegółowych, które przedstawił pan poseł sprawozdawca komisji, chciałabym zwrócić uwagę na dwa bardzo istotne zapisy z kategorii właściwości miejscowej w sprawach rejestracji stanu cywilnego. Otóż małżeństwo zawarte przed konsulem, urodzenie lub zgon na polskim statku morskim lub powietrznym, okręcie wojennym lub wojskowym, zgon żołnierza w czynnej służbie wojskowej, poległego lub zmarłego w związku z działaniami wojennymi, oraz uznanie za zmarłego przez sąd rejestruje kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy dla miasta stołecznego Warszawy.

    Odniosę się do jednej z kluczowych kwestii, mianowicie oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa będzie można złożyć przed wybranym kierownikiem USC albo konsulem. Jak słusznie zauważa Sąd Najwyższy w opinii z dnia 29 sierpnia 2014 r., zgodnie z treścią art. 72 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego uznanie ojcostwa nie może nastąpić, jeżeli przed sądem toczy się proces o ustalenie ojcostwa. Osoby zainteresowane uznaniem ojcostwa nierzadko w złej wierze składają zapewnienie, iż proces taki się nie toczy, mimo wiedzy o wszczęciu postępowania.

    Nadanie osobie numeru PESEL następuje po wystąpieniu kierownika USC, który sporządził akt urodzenia. Będzie on zamieszczony w rejestrze stanu cywilnego. Wzorem obecnie obowiązujących unormowań akty stanu cywilnego przewidują dokonywanie wpisów już po ich sporządzeniu, a to w formie wzmianki dodatkowej. Stąd wszelkie dokumenty sporządzone w języku obcym przedkłada się z urzędowym tłumaczeniem na język polski.

    Rozdział 4 projektu traktuje o możliwościach zmian w aktach stanu cywilnego. Jeżeli zaś chodzi o sytuację ustalenia treści aktu stanu cywilnego, dokonuje tego sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub samego kierownika USC. Zainteresowanym podmiotom będzie można wydawać odpisy zupełne lub skrócone.

    Przepisy, nad którymi dzisiaj procedujemy, odnoszą się także do instytucji przysposobienia i w tym zakresie są one jasne i klarowne oraz pozostają w ścisłej korelacji ze stosownymi przepisami ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Godzi się jednak podnieść fakt możliwości oraz przypadków transkrypcji zagranicznych dokumentów stanu cywilnego.

    Panie i panowie posłowie, materia, nad którą dziś procedujemy, jest na tyle istotna, że aby mogła wejść w życie i funkcjonować, nie burząc innych przepisów, należało dokonać nowelizacji: ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego, ustawy o opłacie skarbowej, ustawy o zmianie imienia i nazwiska, ustawy o dowodach osobistych, ustawy o ewidencji ludności. Akta stanu cywilnego, księgi i rejestry podlegają archiwizacji.

    Proponowane zmiany mają na celu wprowadzenie ułatwień dla obywateli i usprawnienie procedur, co jest głównym celem proponowanej ustawy, m.in. poprzez: odformalizowanie wielu czynności, np. zastąpienie trybu administracyjnego czynnościami materialno-technicznymi; ograniczenie żądania przedkładania odpisów aktów stanu cywilnego będących w posiadaniu urzędów stanu cywilnego; umożliwienie pozyskiwania danych z rejestru państwowego w postaci dokumentu elektronicznego opatrzonego bezpiecznym podpisem elektronicznym; złagodzenie wymogów związanych z wyborem imienia dziecka; wprowadzenie możliwości zawierania związków małżeńskich poza siedzibą urzędu stanu cywilnego.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Wnikliwa i analityczna praca nad projektem pozwala mi stwierdzić, że klub Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za jego przyjęciem. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)