Poseł Jerzy Sądel:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatni przeważnie są pierwszymi.

    Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

    Tego panu życzę, panie pośle.

    Poseł Jerzy Sądel:

    Oświadczenie w sprawie uczczenia 150. rocznicy powstania styczniowego.

    Pragnę oddać hołd wszystkim Polakom, a w szczególności mieszkańcom ziemi kłobuckiej, którzy uczestniczyli w wielkim zrywie niepodległościowym, jaki rozpoczął się w styczniu 1863 r., a zakończył jesienią 1864 r.

    Powstanie styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 r. w Królestwie Polskim i 1 lutego 1863 r. w byłym Wielkim Księstwie Litewskim. Było skierowane przeciwko Rosji jako jednemu z zaborców uczestniczących w rozbiorach Polski. Walki powstańcze trwały do jesieni 1864 r.

    Bezpośrednią przyczyną zrywu powstańczego był nasilający się terror i represje wobec Polaków i polskości, jakich dopuszczała się carska Rosja na terenie Królestwa Polskiego, Litwy i Białorusi. Powstanie poparła również ludność polska zamieszkała na terenach zaboru pruskiego i austriackiego. Wybuch powstania poprzedziły krwawe pacyfikacje manifestacji patriotycznych, pochodów i procesji o takim charakterze, przykładem jest masakra bezbronnej ludności na Placu Zamkowym w Warszawie w kwietniu 1861 r.

    W nocy z 14 na 15 stycznia 1863 r. miał nastąpić pobór do wojska carskiego 12 tys. wskazanych imiennie młodych mężczyzn. Służba w wojsku przypominała kompanię karną o najostrzejszym rygorze i trwała 25 lat. Rocznie w wojsku umierało ok. 40 tys. żołnierzy.

    Ludność Kłobucka i okolic organizowała pomoc powstańcom. W Krzepicach znane są nazwiska 11 osób biorących udział w powstaniu, był wśród nich np. Władysław Brodzic-Frąckiewicz mianowany powstańczym naczelnikiem miasta. Znane są relacje kapitana Józefa Oksińskiego, organizatora oddziałów powstańczych na terenie ziemi kłobuckiej. Działania zbrojne miały miejsce m.in. w lasach parzymieskich - bitwa pod Rudnikami 22 kwietnia 1863 r. Najbardziej sławna stała się bitwa pod Wąsoszem z 23 kwietnia 1863 r. Naczelnik wojskowy powiatu wieluńskiego major Aleksander Lüttich prowadził powstańców z kaliskiego na pomoc oddziałom powstańczym na Sandomierszczyźnie. Pod Wąsoszem doszło do bitwy z Rosjanami. Wsparli go powstańcy z oddziału rozbitego w bitwie pod Rudnikami. Część powstańców zginęła, a rannych Rosjanie wymordowali.

    Po upadku powstania za udział w nim stracono ok. 700 osób, 7 tys. powstańców dostało się do niewoli, 10 tys. zmuszono do emigracji, ponad 40 tys. zesłano na Syberię. Skonfiskowano ziemianom 1660 majątków, nałożone kontrybucje osiągnęły 20 mln rubli. Zlikwidowano resztki autonomii Królestwa Polskiego, nazywając je Krajem Nadwiślańskim.

    Powstanie, mimo tych wszystkich strat i represji, było dowodem wielkiego patriotyzmu Polaków. W pamięci narodu zapisało się jako wielki wysiłek naszych przodków, zmierzający za wszelką cenę do odzyskania utraconej w 1795 r. niepodległości ojczyzny. Powstanie ma dla nas i następnych pokoleń szczególne znaczenie. Nie wolno zapominać o rocznicy jego wybuchu ani o ludziach, którzy poświęcili życie, aby następne pokolenia mogły cieszyć się wolnością. Naród bez historii nie będzie istniał. Nie wolno nam o tym zapominać. Cześć ich pamięci! Dziękuję bardzo. (Oklaski)