31 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (druki nr 2131 i 2593).

Poseł Barbara Bartuś:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia stanowiska Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wobec sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego zawartego w druku nr 2593.

    Projekt tej nowelizacji K.p.c. odnosi się do przepisów normujących utrwalanie przebiegu rozprawy w formie elektronicznej oraz udostępnianie uczestnikom zapisu obrazu i dźwięku, tzw. protokołu elektronicznego, a ponadto dotyczy regulacji normującej postępowanie przed sądem drugiej instancji, w tym przebieg rozprawy odwoławczej i uzasadnianie orzeczeń takiego sądu.

    Projektowana zmiana treści art. 9 § 2 i art. 525 K.p.c. umożliwia udostępnianie stronom zapisu obrazu i dźwięku, a nie - jak dotychczas - wyłącznie zapisu dźwięku, co stanowić będzie zdecydowane ułatwienie pracy z e-protokołem.

    O tym, że to ważna i oczekiwana zmiana, mówił na posiedzeniach połączonych komisji pan sędzia Karaś. Mieliśmy przyjemność, o czym wspominał tutaj już pan poseł sprawozdawca, przedwczoraj na posiedzeniu komisji zobaczyć symulację rozprawy sądowej z wykorzystaniem e-protokołu. Chociaż na początku miałam wrażenie, jakbyśmy oglądali na żywo jeden z kolejnych odcinków z serii ˝Sędzia Anna Maria Wesołowska˝, to osobiście uważam, że ta symulacja pozwoliła nam na lepsze zrozumienie zmian wprowadzanych w postępowaniach przed sądami. Wyrażam uznanie dla pana przewodniczącego właśnie za to, że mieliśmy tę przyjemność, i podziękowanie dla sędziów, pracowników sądu, którzy przygotowali tę symulację.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pragnę podnieść jednak pewne wątpliwości co do proponowanej nowelizacji.

    Przede wszystkim zwróciłabym uwagę na proponowany zapis art. 324 § 2. Jeżeli sędzia zgłasza zdanie odrębne, wydaje się, że nie jest możliwe sporządzenie przez niego pisemnego zdania odrębnego przed wygłoszeniem uzasadnienia. Zgodnie z art. 326 § 1 ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Zdanie odrębne będzie wiązało się jednak z koniecznością odroczenia ogłoszenia orzeczenia, żeby umożliwić sędziemu sporządzenie go na piśmie. Stąd też w takiej sytuacji uzasadnione wydawałoby się wprowadzenie wyjątku polegającego na odstąpieniu w razie zgłoszenia zdania odrębnego od wygłoszenia uzasadnienia i obligatoryjnego sporządzenia uzasadnienia na piśmie. Taki wyjątek pozwoliłby, umożliwiłby ogłoszenie orzeczenia już na ostatniej rozprawie bez konieczności odraczania ogłoszenia, a co za tym idzie, przyspieszenie rozstrzygnięcia, umożliwiłby wcześniejsze uzyskanie na przykład tytułu wykonawczego w razie wydawania prawomocnego orzeczenia. Byłoby to też ułatwienie pracy sądów poprzez brak konieczności wyznaczania dodatkowego posiedzenia na ogłoszenie wyroku i uzasadnienia oraz pozwoliłoby sędziemu, który zgłasza zdanie odrębne, na rzetelne jego sporządzenie. A więc poddaję to jeszcze pod rozwagę.

    Ponadto chcę ponownie zwrócić uwagę na art. 387. Co prawda pan prof. Dariusz Szostek, opiniując projekt na zlecenie Biura Analiz Sejmowych, pozytywnie zaopiniował tę zmianę, ale ja wciąż upierałabym się, że nie można zostawić wyroku merytorycznie i ostatecznie rozstrzygającego sprawę w postępowaniu apelacyjnym bez uzasadnienia, bowiem taki stan rzeczy prowadził będzie do niemożliwości ustalenia zakresu powagi rzeczy osądzonej, którym inne sądy mają być w przyszłości związane zgodnie z art. 365 i art. 366 K.p.c.

    Jeżeli mamy zmianę orzeczenia, sąd drugiej instancji albo zmienia uzasadnienie faktyczne, albo prawne, albo jedno i drugie wyroku pierwszej instancji, a co za tym idzie, zakres powagi rzeczy osądzonej może być diametralnie inny niż ten przyjęty przez sąd pierwszej instancji. Te zmiany mają niekiedy bardzo istotny zakres, na przykład stwierdzenie, że nie istniała umowa, tylko roszczenie z bezpodstawnego wzbogacenia, i mogą mieć kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia ewentualnego kolejnego procesu opartego na okolicznościach analogicznych. Obrazowo można to przedstawić również w odniesieniu do zmiany wyroku pierwszej instancji poprzez wyłącznie częściowe uwzględnienie roszczenia. W takiej sytuacji nie ma żadnej możliwości odtworzenia, z jakiej podstawy faktycznej (Dzwonek) część roszczenia uznano za uzasadnioną, a w jakim zakresie i z jakich przyczyn okazało się ono bezpodstawne.

    Takie okoliczności wyznaczają sytuację prawną strony na przyszłość, ale i wpływają na sposób działania sądów w dalszych sporach. Uważam, że muszą być one jednoznacznie określone, bowiem nie można pozostawiać ich wyłącznie wierze w to, że strona wniesie o uzasadnienie.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Podsumowując moje wystąpienie, chciałabym powiedzieć, że ze względu na te wątpliwości - z drugiej strony uważam, że w pewnym zakresie nowelizacja jest konieczna - mój klub wstrzyma się od głosu. Dziękuję. (Oklaski)