35 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (druki nr 3432 i 3630).

Poseł Barbara Bartuś:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia stanowiska Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość w sprawie sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów.

    Oceniając projekt ustawy zawarty w druku nr 3630, należy zwrócić uwagę na założone cele przedmiotowej nowelizacji. Zgodnie z przedstawionym w pierwotnym projekcie uzasadnieniem jednym z nich ma być zwiększenie liczby spraw kierowanych do postępowania mediacyjnego przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby spraw rozpatrywanych przez sądy powszechne, co ma wpłynąć na odciążenie tych ostatnich.

    Odnosząc się do powyższego, należy podkreślić, że błędne pozostaje założenie, iż można wprowadzić zmiany zmierzające do ograniczenia liczby spraw sądowych bez poddania analizie skutków nowelizacji na czas konieczny do ostatecznego rozpatrzenia sporu. Prowadzenie zarówno postępowania mediacyjnego, jak i postępowania sądowego nie stanowi celu samego w sobie i ma służyć realizacji podstawowego w państwie prawnym prawa jednostki, jakim jest uzyskanie pomocy w dochodzeniu roszczeń. Bezspornie aktualny czas oczekiwania na zakończenie sporu sądowego jest daleko niesatysfakcjonujący. Budzi to uzasadniony sprzeciw społeczeństwa przeciwko takiemu stanowi rzeczy.

    Długotrwałe oczekiwanie na rozstrzygnięcie zwłaszcza spraw majątkowych ma bowiem niejednokrotnie daleko idące negatywne dla stron skutki związane choćby z zachwianiem płynności finansowej. Stąd też kluczowe jest, aby obowiązujące procedury oraz ich zmiany pozwalały na jak najszybsze rozpatrywanie spraw i umożliwiały uzyskanie przez stronę dochodzonego świadczenia. Wyłącznie taki cel winien przyświecać proponowanej nowelizacji.

    Nawiązując do powyższego, należy stwierdzić, że przedłożony projekt nowelizacji w żaden sposób nie realizuje przywołanego wyżej celu, jakim jest skrócenie czasu trwania postępowań sądowych i dochodzenia roszczeń, a prowadzi wyłącznie do dodatkowego obciążania osób, które zmuszane są do skorzystania z drogi sądowej w celu dochodzenia swoich spraw. Już na chwilę obecną, zgodnie z obowiązującym przepisami procedury cywilnej, sądy obowiązane są do nakłaniania stron postępowania do zawarcia ugody na każdym etapie postępowania. Prowadzi to w wielu przypadkach do kuriozalnych sytuacji, w których sędziowie, zamiast wykonywać czynności procesowe zmierzające do rozstrzygnięcia sprawy, marnują kolejne terminy na nakłanianie stron do ugody, i to w sytuacjach, w których jednoznacznie można przewidzieć, że do ugody pomiędzy stronami nie dojdzie.

    W tym stanie rzeczy wprowadzenie prawa samodzielnego kierowania przez sąd każdej sprawy, na każdym etapie postępowania do mediacji powoduje możliwość wstrzymania jej rozpoznania, zwłaszcza z tego powodu, że czas mediacji nie wlicza się do czasu trwania postępowania sądowego. Ponadto wskazać należy, że sąd powinien w wykonywaniu swoich czynności skupić się na prawidłowym stosowaniu prawa, nie zaś na psychologicznej ocenie, w jakich okolicznościach uzasadnione jest przypuszczenie, że określone strony mogą zawrzeć porozumienie w drodze mediacji.

    Postępowanie mediacyjne nie może w żaden sposób być traktowane jako dodatkowy i konieczny element dochodzenia należności przed sądem, a takie wnioski można wywieść z treści proponowanej nowelizacji. Niezrozumiała jest bowiem konieczność wyjaśniania przez powoda już w treści pozwu, dlaczego przed wszczęciem sporu sądowego nie skorzystano z procedury mediacji. Ponadto o nadaniu mediacji charakteru odrębnego etapu postępowania sądowego świadczy powiązanie możliwości uzyskania zwrotu kosztów procesu od wcześniejszego odbycia postępowania mediacyjnego.

    W tym stanie rzeczy nowelizacja o treści zaproponowanej w druku nr 3630 nie powinna uzyskać akceptacji. Bezspornie instytucja mediacji ma istotne znaczenie w systemie dochodzenia roszczeń cywilnych. Bezspornie instytucja ta wymaga jak największego wsparcia ustawodawczego, aby w sytuacjach, w których między stronami będzie istniała możliwość ugodowego zakończenia sprawy, mogły one uzyskać jak najszersze wsparcie w tym przedmiocie. Jednocześnie zaproponowana nowelizacja w żaden sposób nie może zostać uznana za realizującą przywołane wyżej cele odnoszące się zarówno do mediacji, jak i do samego postępowania sądowego, bowiem finalnie spowoduje minimalne obniżenie ilości postępowań sądowych. Będzie to wyłącznie prowadziło do wydłużenia (Dzwonek) procedury dochodzenia roszczeń i jednak do podwyższenia kosztów sądowych. Dziękuję. (Oklaski)