Poseł Teresa Hoppe:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę wygłosić oświadczenie poselskie związane z 30. rocznicą śmierci Lecha Bądkowskiego.

    Lech Bądkowski - żołnierz Września, uczestnik bitwy nad Bzurą, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych, cichociemny, kawaler Krzyża Orderu Virtuti Militari, dziennikarz i literat, działacz kaszubsko-pomorski, rzecznik Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego i sygnatariusz porozumień sierpniowych.

    Urodził się w 1920 r. w Toruniu w pomorskiej rodzinie Zofii i Kazimierza Buntkowskich. W tym mieście ukończył szkołę podstawową, a następnie Gimnazjum Klasyczne im. Mikołaja Kopernika. W 1939 r. w dniu wybuchu II wojny światowej służył w 63. Pułku Piechoty w Toruniu. Uczestniczył w największej batalii Września - w bitwie nad Bzurą. Po wrześniowej klęsce Bądkowski został wzięty do niewoli, z której udało mu się wydostać. Przeprawił się na Węgry, a w 1940 r. do Francji. Służył w Polskich Siłach Zbrojnych w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Podhalańskich. Walczył pod Narwikiem, gdzie wsławił się wielkim męstwem. Za tę postawę otrzymał z rąk gen. Władysława Sikorskiego Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. W 1942 r. Bądkowski odbył elitarne szkolenie w Szkocji z zakresu wywiadu politycznego oraz szkolenie desantowo-powietrzne. Pod koniec 1942 r. został skierowany do Marynarki Wojennej, walczył na Atlantyku i Morzu Śródziemnym. W 1944 r. podczas powstania warszawskiego brał udział w akcji przekazania dolarów i złota dla Armii Krajowej. W 1945 r. był współtwórcą Związku Pomorskiego w Londynie. Tutaj powstały jego pierwsze opracowania publicystyczne nawiązujące do Kaszub i Pomorza, w tym najważniejsze dzieło ˝Pomorska myśl polityczna˝ wydane w Londynie w 1945 r., a wznowione po latach przez gdyńskie Wydawnictwo Arkun. W końcu 1945 r. Bądkowski na własną prośbę przeszedł do rezerwy. Będąc cywilem, zdał egzamin wstępny na Uniwersytet Londyński i uzyskał certyfikat ze znajomości literatury i języka w Cambridge.

    Na początku czerwca 1946 r. powrócił do Polski i rozpoczął pracę w ˝Dzienniku Bałtyckim˝. Publikował artykuły związane ze sprawami morskimi i regionalizmem kaszubsko-pomorskim. Uzupełnił swoje wykształcenie, uzyskując w 1949 r. dyplom Wyższego Studium Administracyjno-Gospodarczego przy Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Gdyni. Ukończył również wydział prawa Uniwersytetu Łódzkiego w 1951 r. Z ˝Dziennika Bałtyckiego˝ Bądkowski odszedł w 1953 r. Ze względu na swoje antykomunistyczne poglądy nie pracował zbyt długo w następnym piśmie - ˝Rybaku Morskim˝, z którego został zwolniony z powodów politycznych. Równocześnie władze komunistyczne pozbawiły go prawa wykonywania zawodu dziennikarza.

    W 1951 r. został członkiem Polskiego Związku Literatów. W późniejszych latach wielokrotnie pełnił funkcję prezesa tej organizacji. W 1956 r. na fali odwilży październikowej był współzałożycielem Zrzeszenia Kaszubskiego. Lech Bądkowski od początku założenia tego stowarzyszenia aż do swych ostatnich dni był niekwestionowanym liderem tej organizacji. Ze względu na swoją ciągłą walkę z władzami komunistycznymi nigdy nie pełnił w nim najwyższych funkcji.

    Po wydarzeniach marcowych w 1968 r. jeszcze bardziej zaangażował się w pracę społeczną w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim. Przyczynił się do powstania muzeum piśmiennictwa w Wejherowie oraz do wydania ˝Słownika gwar kaszubskich˝ ks. Bernarda Sychty.

    W końcu lat 80. ubiegłego wieku Bądkowski nawiązał kontakt ze środowiskiem opozycji: KOR, Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruchem Młodej Polski i KPN, stykając się z czołowymi działaczami tych organizacji. W lipcu 1980 r., gdy rozpoczęła się fala strajków, Lech Bądkowski przygotował wraz ze swym kolegą ze Związku Literatów Polskich Stanisławem Dąbrowskim rezolucję pisarzy do stoczniowców popierającą strajk. Rezolucja została przekazana komisji rządowej oraz członkom Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Odtąd protest przestał być sprawą jednej grupy społecznej - robotników. Dołączyła do niego inteligencja.

    Lech Bądkowski został rzecznikiem Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, negocjatorem w rozmowach z władzami. (Dzwonek) Mimo ciężkiej choroby nowotworowej swoje obowiązki pełnił w znakomity sposób. Jego talent publicystyczny, umiejętność szybkiej oceny sytuacji i biegła znajomość języków obcych były bardzo użyteczne w realiach Sierpnia’80.

    Czy mogę jeszcze chwilkę?

    Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

    Bardzo proszę.

    Poseł Teresa Hoppe:

    We wrześniu 1980 r. dzięki inicjatywie Bądkowskiego powstał dodatek do ˝Dziennika Bałtyckiego˝ - ˝Samorządność˝, który w późniejszym czasie przekształcono w tygodnik. Lech Bądkowski został jego redaktorem naczelnym. Niektóre z artykułów ˝Samorządności˝ były publikowane w prasie ogólnopolskiej oraz na antenie Radia Wolna Europa.

    Bądkowski zmarł 24 lutego 1984 r. w Gdańsku. Jego pogrzeb na gdańskim cmentarzu Srebrzysko stał się manifestacją kilku tysięcy ludzi.

    Lech Bądkowski w swoim życiu został uhonorowany wieloma medalami i wyróżnieniami, m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Stolema, medalem Pieczęć Świętopełka Wielkiego klasy złotej. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński odznaczył go pośmiertnie, w 2006 r., Orderem Odrodzenia Polski.

    24 lutego 2014 r. minie 30. rocznica śmierci Lecha Bądkowskiego. Dziękuję bardzo. (Oklaski)