11 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Wojciech Penkalski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Na wniosek naszego klubu, klubu Ruch Palikota, odbyło się wczoraj posiedzenie komisji finansów dotyczące sytuacji na przejściach granicznych Polski północnej i północno-wschodniej. W dniu wczorajszym w wyniku nieformalnej koalicji PO i PiS odrzucono nasz wniosek o debatę w Wysokiej Izbie. Zastanawiam się dzisiaj, jak się czują koleżanki i koledzy posłowie z województw warmińsko-mazurskiego i podlaskiego, którzy reprezentują te dwa okręgi, a przede wszystkim region o bardzo wysokim bezrobociu.

    Panie Ministrze! Wiele lat zabiegaliśmy o otworzenie korytarza między obwodem kaliningradzkim a Polską. W wyniku prac wielu ministerstw podpisana została umowa o małym ruchu granicznym pozwalająca na swobodne przekraczanie granicy z Federacją Rosyjską, a co za tym idzie, z obwodem kaliningradzkim. Przez wasze nieudolne rządzenie bierzecie pełną odpowiedzialność za los swoich obywateli, jak również za to, że dodatkowo chcecie jeszcze oskubać do końca tych ludzi, którzy przekraczali przejścia graniczne, zgodnie z literą prawa i wszelkimi umowami.

    Panie Ministrze! Okazjonalność to swobodne przekraczanie granicy, możliwość przejazdu. Dzisiaj skupiamy się na tak zwanym nielegalnym, według waszej opinii, wwozie paliwa, który umożliwia przejazd samochodem posiadającym zamontowany oryginalny bak, jak również dodatkowo 10 litrów w kanistrze, raz na dobę. Tak stanowią przepisy.

    Chciałbym szybciutko, panie marszałku, zadać cztery pytania. Panie ministrze, jakie są obroty roczne związane z wymianą towarową liczone w miliardach złotych? Co oznacza okazjonalność i ile razy można było swobodnie przekraczać granicę do dnia 6 maja 2013 r.? Czy dotychczas te osoby miały prawo wjeżdżać z pełnym bakiem z Federacji Rosyjskiej do Polski, korzystając z małego ruchu granicznego i tak zwanej okazjonalności? Ile osób objęto obserwacją dotyczącą rzekomego nielegalnego wwozu paliwa i w jakim to było trybie? Ile nielegalnych rozlewni zlokalizowano w związku z małym ruchem granicznym? Czy coś grozi tym osobom, które wcześniej, tj. od lipca 2012 r., częściej niż 10 razy w miesiącu korzystały z MRG i tak zwanej okazjonalności? Czy Ministerstwo Finansów wprowadza abolicję dla osób, które korzystały z MRG, i nie będą prowadzone przeciwko nim postępowania administracyjne przez urząd skarbowy, izbę skarbową i urząd celny? Ostatnie pytanie: Czy pan, panie ministrze, nie obawia się licznych protestów, łącznie z zablokowaniem przejść granicznych? Dziękuję.

11 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jacek Kapica:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Odpowiadając na pytanie posłów Wojciecha Penkalskiego i Tomasza Makowskiego w sprawie prowadzonych przez Służbę Celną wzmożonych działań kontrolnych na przejściach granicznych z Federacją Rosyjską oraz wynikających z tych działań protestów, uprzejmie Wysoką Izbę informuję, że Służba Celna podejmuje wszelkie możliwe działania mające na celu wsparcie rozwoju ruchu przygranicznego, zwłaszcza w kontekście wejścia w życie w dniu 27 lipca ubiegłego roku umowy o małym ruchu granicznym z Federacją Rosyjską. Podjęte w tym przypadku przez Służbę Celną działania zarówno o charakterze inwestycyjnym, jak i organizacyjnym zaowocowały sprawną obsługą gwałtownie wzrastającej liczby osób przekraczających granicę na drogowych przejściach granicznych łączących Polskę z obwodem kaliningradzkim.

    Analiza danych statystycznych wyraźnie wskazuje na sukces umowy o MRG. Wzrost liczby podróżnych na granicy z Rosją jest imponujący i w pierwszym kwartale tego roku jest o ponad 70% większy w stosunku do pierwszego kwartału 2012 r. Szczególnie pozytywny jest znaczny wzrost liczby podróżnych z Federacji Rosyjskiej przyjeżdżających do Polski w celu zrobienia zakupów, bowiem w tym samym okresie Służba Celna odnotowała dwukrotny wzrost wartości wywożonych towarów w ramach systemu tax.

    Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku, a w konsekwencji, na podstawie rozporządzenia Rady Unii Europejskiej nr 1186, również z należności celnych przywozowych, import towarów przywożonych w bagażu osobistym podróżnego przybywającego z terytorium państwa trzeciego, jeżeli ilość i rodzaj tych towarów wskazują na przywóz o charakterze niehandlowym. Natomiast w myśl art. 56 ust. 6 tej ustawy przez przywóz o charakterze niehandlowym rozumie się przywóz spełniający następujące warunki: odbywa się on okazjonalnie, obejmuje wyłącznie towary na własny użytek podróżnych lub towary przeznaczone na prezenty.

    W odniesieniu do paliw przewożonych przez podróżnych w standardowych zbiornikach prywatnych pojazdów i przenośnych kanistrach o pojemności do 10 litrów należy dodatkowo wyjaśnić, iż paliwo takie nie może być wykorzystane w pojazdach innych niż te, w których zostało przywiezione. Nie może z nich być usunięte i przechowywane ani nie może zostać odpłatnie odstąpione przez osobę korzystającą ze zwolnienia. W tym samym duchu utrzymana jest podpisana z Federacją Rosyjską umowa o małym ruchu granicznym. Jak wynika z art. 2 ust. 1 lit. a tej umowy, celem takiego ruchu jest podtrzymywanie więzi rodzinnych, społecznych, kulturalnych, a także uzasadnionych więzi ekonomicznych, mały ruch graniczny nie obejmuje jednak działalności zarobkowej.

    Wprowadzone ułatwienia w przekraczaniu granicy państwowej jednocześnie pociągnęły za sobą wzrost liczby zjawisk niepożądanych z punktu widzenia gospodarczych interesów państwa, którym Służba Celna jest obowiązana przeciwdziałać. W wyniku wprowadzonych ułatwień utworzyła się na terenach przygranicznych nieformalna grupa osób, która z nielegalnego przewozu paliwa uczyniła sobie stałe źródło dochodu. W tym miejscu należy powtórzyć, że przepisy pozwalają na przywóz takiego paliwa bez należności przewozowych. To zwolnienie jest udzielane jedynie wobec paliwa przywożonego okazjonalnie, sporadycznie, to znaczy nieregularnie, pod warunkiem nieusuwania go ze zbiornika pojazdu.

    W przypadku osób nadużywających tego przywileju mamy do czynienia z przywozem regularnym, wręcz zorganizowanym oraz odsprzedażą przywiezionego paliwa. W bieżącym roku na terenie województwa warmińsko-mazurskiego Służba Celna zlikwidowała cztery zlewnie, punkty dystrybucji nielegalnie przywiezionego paliwa.

    O nielegalnym charakterze przywozu świadczą przede wszystkim liczby. Przy użyciu najpopularniejszego samochodu osobowego przemytnik jeżdżący co drugi dzień jest w stanie przywieźć miesięcznie 1200 do 1500 l paliwa. Zużycie takiej ilości paliwa na własne potrzeby jest w praktyce niemożliwe, wymagałoby to pokonywania po każdym przejeździe granicy odległości ponad 1200 km, czyli odległości z granicy polsko-rosyjskiej do Cieszyna i z powrotem, by ponownie przekroczyć granicę.

    Miesięczny zysk przemytnika z nielegalnej sprzedaży paliwa wynosi 1500- 2000 zł, a odpowiadająca temu zarobkowi kwota uszczupleń dochodu budżetu państwa to 3200-4000 zł.

    W pierwszym kwartale osoby regularnie przekraczające granice z pełnymi zbiornikami paliwa przywiozły benzynę i olej napędowy w ilości 4,5 mln l miesięcznie, co oznacza, że na nielegalny rynek trafiało co miesiąc paliwo mogące zmieścić się w 150 cysternach, powodując jednocześnie uszczerbek w dochodach budżetu państwa w wysokości 12 mln zł miesięcznie.

    Mając powyższe na uwadze, Służba Celna zidentyfikowała grupę ok. 3,5 tys. osób najczęściej przekraczających granicę na ok. 40 tys. podróżnych przekraczających granicę i wobec tych osób podjęte zostały wzmożone działania kontrolne. Należy podkreślić, że działania te nie dotyczą zwykłych podróżnych, a jedynie osób, które regularnie przewożą paliwo w znacznych ilościach, rejestrowanych na podstawie przepisów prawa w systemach informatycznych Służby Celnej, w systemach granicznych i deklarujących jednorazowo przewóz paliwa w określonej ilości. Działania te w żaden sposób nie wpływają na płynność ruchu granicznego, gdyż zidentyfikowane osoby i pojazdy są kierowane do specjalnych miejsc kontroli szczegółowej, ulokowanych poza pasami ruchu.

    W wyniku wspomnianych działań kontrolnych dwukrotnie doszło do protestu osób przewożących paliwo, niezadowolonych z prowadzonych działań. 10 maja przed przejściem w Gołdapi ok. 50 osób, a 11 maja przed przejściem w Grzechotkach ok. 100 osób protestowało przeciwko działaniom kontrolnym. W obu przypadkach protesty były krótkie i odbyły się bez incydentów. Protesty były niewątpliwie ukierunkowane na stworzenie przy użyciu pozaprawnych i pozamerytorycznych argumentów atmosfery nacisku i wywarcie wpływu na organy Służby Celnej w celu zmiany praktyki działania.

    Działania Służby Celnej podjęte od 6 maja już przyniosły efekty w postaci zmniejszenia o 15% ilości przywożonego do kraju paliwa bez należności celnych przywozowych. Analiza wskazuje jednak, że przedmiotowy proceder, choć jego intensywność została osłabiona, nadal istnieje. Z tego też względu niezależnie od protestów Służba Celna będzie kontynuować działania zmierzające do ograniczenia przemytu, a co za tym idzie, zmniejszenia szarej strefy.

    Odpowiadając szczegółowo, pragnę poinformować, że wcześniej Służba Celna podjęła działania w trybie administracyjnym, wystosowując decyzje do osób, które dokonywały takiego przewozu, już w grudniu ubiegłego roku. Wszczęto postępowania w 1364 przypadkach, wystawiono 661 decyzji. (Dzwonek) Niestety, te działania nie przyniosły oczekiwanego efektu, a osoby, do których kierowano te decyzje lub były stronami takiego postępowania, nie zrezygnowały z tego procederu. Stąd zaszła konieczność podjęcia działań administracyjnych kontrolnych bezpośrednio na przejściach granicznych.

    Odpowiadając na dziś zadane przez pana posła pytania, pragnę poinformować, że obroty w Polsce w wyniku małego ruchu przygranicznego, wydatki osób zagranicznych na całej granicy zewnętrznej Polski, czyli z Rosją, Białorusią i Ukrainą, to kwota 6,5 mld zł. W stosunku do roku 2011 wzrosła ona o ponad 1 mld zł i należy się spodziewać, że ten progres będzie zachowany. Dziękuję bardzo.

11 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tomasz Makowski:

    Dziękuję, panie marszałku.

    Panie Ministrze! To, co pan odczytał, to jest już publiczne, bo pan przedstawił tę informację wczoraj. Niemniej jednak na pytania posła Penkalskiego i te, które ja zadam, będę prosił o odpowiedź, o wyjaśnienie na piśmie.

    Ja chciałbym się skoncentrować na jednej sprawie. A mianowicie w kwietniu 2012 r. odpowiada pan na interpelację posła Macieja Wydrzyńskiego, cytuję: pod pojęciem okazjonalności należy rozumieć przejazd wykonywany nie częściej niż raz na dobę. Tak, raz na dobę. To był kwiecień 2012 r. W maju 2013 r. na przejściach granicznych pojawia się informacja, że oto od dzisiaj wprowadzamy dla was nowe standardy. Pan Igor Radziewicz-Winnicki z Ministerstwa Zdrowia powiedział, że nie da się tak z dnia na dzień wprowadzić nowych standardów, niemniej jednak wy wprowadzacie. I oto od 6 maja 2013 r. wy, obywatele obszarów przygranicznych, będziecie wjeżdżać okazjonalnie pięć razy w miesiącu. Mało tego, my wam wystawiliśmy decyzje administracyjne na rok wstecz, ponieważ my zmieniliśmy zdanie i okazjonalność to nie będzie nie więcej niż raz na dobę, tylko 5 razy w miesiącu. I wszystkie te osoby otrzymały decyzje administracyjne w sprawie zapłaty akcyzy i podatku paliwowego. Jak pan się z tego wytłumaczy? Czy zgodne z prawem było wydanie takich decyzji administracyjnych na rok wstecz, zmiana standardów, zmiana interpretacji okazjonalności przewozu i przejazdu zgodnie z umową podpisaną w 2011 r. z Federacją Rosyjską? Bardzo proszę o odpowiedź.

11 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jacek Kapica:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę poinformować, że nie ma w przepisach ograniczenia liczby przekraczania granicy. Podróżny może przekraczać granicę wielokrotnie dziennie, kilka razy w tygodniu, kilkanaście razy w miesiącu. Ograniczenia dotyczą przewozu towaru. W tym zakresie przepis jasno wskazuje, że przewóz towaru może się odbywać okazjonalnie, czyli przy okazji podróży, nieregularnie, jednocześnie w ilościach niehandlowych, na własne potrzeby. Oczywiście tego rodzaju klasyfikacja odnosi się w różny sposób do różnych towarów, w zależności od możliwości ich zużycia. Jeżeli przepis stanowi, że można przewieźć dwie paczki papierosów, to odnośnie do okazjonalności będzie ona oczywiście dobowa, bo istnieje prawdopodobieństwo i możliwość skonsumowania nawet dwóch paczek papierosów dziennie. Jeżeli mówimy o przypadkach odnoszących się do paliwa, to, jak państwu udowodniłem, trudno akceptować sytuację, w której osoba przewozi ok. 100 l paliwa, a następnego dnia bądź za dwa czy za trzy dni stawia się ponownie na granicy...

    (Poseł Tomasz Makowski: To proszę wydać rozporządzenie. Panie ministrze, proszę wydać rozporządzenie.)

    ...i domniemywać, że przejechała 1200 czy 1500 km. Oczywiście trzeba również oceniać tę sytuację z perspektywy skali zjawiska. Jak powiedziałem, Służba Celna od początku wspierała mały ruch graniczny. Obserwowaliśmy narastanie zjawiska i najpierw zareagowaliśmy na przewóz paliwa kilka razy dziennie. Następnie w sytuacji, w której to zjawisko narastało i jego skala przekraczała granice akceptowalności, a jednocześnie osoby przewożące to paliwo de facto zwiększały ruch na granicy i kolejkę dla osób, które chciały przekroczyć tę granicę w celach turystycznych, gospodarczych bądź kulturalnych, w sposób oczywisty należało przeciwdziałać temu zjawisku. Informacje publiczne na ten temat, że takie działania są podejmowane, były już od grudnia. Wskazałem wcześniej, że już w grudniu wszczęto 1400 postępowań wobec tych osób i te osoby były uprzedzone o tym, że tego rodzaju postępowanie wykracza poza ramy prawne. Trudno mi zaakceptować sytuację, abyśmy w momencie wszczęcia postępowań, wystawienia decyzji wobec tych osób zastosowali jakąkolwiek abolicję - tego nie przewidują żadne przepisy. W tym przypadku te osoby mają prawo wykorzystać swoją drogę odwoławczą w postępowaniu zarówno administracyjnym, jak i sądowo-administracyjnym, aby wskazać, że zużyły taką ilość paliwa na własne potrzeby.

    (Poseł Wojciech Penkalski: Panie ministrze, wystarczy wydać rozporządzenie na temat okazjonalności.)

    Dziękuję bardzo, panie marszałku.