8 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1290).

Poseł Wiesław Janczyk:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu klubu Prawo i Sprawiedliwość przedstawić stanowisko w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych zawartego w druku sejmowym nr 1290.

    Ustawa określa zasady świadczenia usług płatniczych oraz wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego, zasady prowadzenia działalności przez instytucje płatnicze, biura usług płatniczych, instytucje pieniądza elektronicznego i oddziały zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, w tym za pośrednictwem agentów, ale również zasady sprawowania nadzoru nad podmiotami operującymi w tym segmencie. Określa ona także zasady wydawania pieniądza elektronicznego i jego wykupu. Wprowadza nowe i uściśla definicje, np. agenta rozliczeniowego, biura usług płatniczych, instytucji pieniądza elektronicznego, oddziału zagranicznej instytucji pieniądza elektronicznego, instytucji płatniczej, pieniądza elektronicznego, systemu płatności itp. Ustawa określa warunki wykonywania transakcji płatniczych przy użyciu urządzeń telekomunikacyjnych, cyfrowych, informatycznych, kiedy płatność przekazywana jest dostawcy usług działającemu jedynie jako pośrednik pomiędzy użytkownikiem zlecającym transakcję płatniczą a odbiorcą. Wprowadza zasadę, że postanowienia umów o usługi płatnicze i umów o wydawanie pieniądza elektronicznego nie mogą być mniej korzystne dla użytkowników i posiadaczy pieniądza elektronicznego niż zawarte w przepisach tejże ustawy. Zostają też nałożone na uczestników obrotu obowiązki sprawozdawcze względem Narodowego Banku Polskiego co do liczby i wartości transakcji, a także ilości wydanych instrumentów płatniczych. Komisja Nadzoru Finansowego uzyskuje wraz z wejściem tej ustawy w życie nowe uprawnienia nadzorcze w odniesieniu do rynku tych usług. Określone są w tym projekcie również zasady wnoszenia skarg do organu nadzorczego przez uczestników i użytkowników systemów, prawa i obowiązki akceptantów i agentów rozliczeniowych.

    Ustawa ma na celu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością. A implementacja dyrektywy ma na celu zniesienie barier wejścia zainteresowanych podmiotów na rynek pieniądza elektronicznego, ułatwienie prowadzenia działalności w tym zakresie i wyrównanie warunków konkurencji dla wszystkich dostawców usług płatniczych. Pytanie, czy w równym stopniu jak o dostawców usług troszczy się o odbiorców tych usług, wymaga ciągle odpowiedzi. Projekt przewiduje zarazem uchylenie ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych. Zawiera jednocześnie propozycje zapisania wszystkich regulacji w ustawie o usługach płatniczych.

    Warto się przez chwilę zająć tym, czego projekt ustawy nie obejmuje. Jest to przede wszystkim kwestia opłaty interchange, która w Polsce jest drastycznie wyższa niż w innych krajach, chociażby krajach Unii Europejskiej. W ramach konsultacji społecznych proponowano do ustawy wprowadzić regulacje zwiększające przejrzystość ustalania wszystkich kosztów zapłaty za pomocą instrumentów płatniczych, jak również swobodę przyjmowana płatności kartami płatniczymi przez akceptantów i możliwość odmówienia dokonania płatności przy użyciu najdroższych kart. Zgłaszano propozycję uregulowania opłaty interchange fee i szeregu innych rozwiązań. Propozycje w tym zakresie jednak nie zostały uwzględnione po konsultacjach społecznych z uwagi na obawy, że próba wprowadzenia takich regulacji w niniejszym projekcie mogłaby znacznie opóźnić wejście w życie przepisów unijnych, a nie mają one związku z samą dyrektywą, która jest implementowana. Przyznam szczerze, że to dość słaby argument w sytuacji, kiedy tego typu wnioski, wielokrotnie zgłaszane na forum Sejmu przy każdorazowej zmianie ustawy o usługach płatniczych przez organizacje handlowe, przez uczestników tego obrotu, przez konsumentów, zawsze były przyjmowane z chłodem. Wydaje się, że usprawiedliwienie takie wobec głosów, jakie pojawiały się w ramach konsultacji społecznych, jest niezasadne i niewłaściwe, bo gdyby była wola ze strony rządu uregulowania tego obszaru, to nie trzeba by było czekać na dyrektywę, można było to zrobić już rok, dwa albo nawet cztery lata temu, bo takie jest zapotrzebowanie, co wynika z danych porównawczych - danych statystycznych o ilości transakcji, o ich wielkości, o ich jakości w zakresie tego segmentu funkcjonującego u nas i w innych krajach - które wypadają bardzo niekorzystnie dla użytkowników systemów płatniczych w Polsce. Pokazuje to, że rząd nie ma od lat opracowanych żadnych rozwiązań prawnych w tym zakresie. Pomimo silnego sprzeciwu różnych środowisk oraz danych porównawczych, które dotyczą innych krajów Unii Europejskiej, a jednocześnie pokazują, że w Polsce system opłat jest zawyżany w sposób nieuzasadniony, rząd nie przygotował żadnych konkretnych rozwiązań. Nadmienię, że takie rozwiązania zaproponowały kluby parlamentarne i obecnie jest procedowana w specjalnej podkomisji taka propozycja. A wydawało się, że, kompleksowo regulując tę dziedzinę, można było wyjść naprzeciw oczekiwaniom klubów w zakresie rozwiązań zawartych w projekcie i przede wszystkim oczekiwaniom uczestników obrotu i ten obszar również w tej ustawie uregulować.

    Ustawa zawiera szereg szczegółowych regulacji, które muszą być rozczytane z uwzględnieniem głosów posłów, ale także uczestników rynku. Myślę, że stanie się to podczas prac podkomisji, gdzie zostanie ten projekt skierowany, jeśli nie zostanie odrzucony w pierwszym czytaniu.

    Powiem tak. Z niepokojem przyjmujemy też informację o tym, że w samej dyrektywie, również w dotychczasowych pracach Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego, nie uregulowano w ramach Wspólnoty opłat interchange i innych opłat związanych z systemami bezgotówkowymi w taki sposób, jak uregulowano np. zasady roamingu. Na to też trzeba było czekać wiele lat, upłynęło dużo czasu, zanim te opłaty zostały ujednolicone. Wydaje się, że wcześniej czy później nastąpi to ujednolicenie w Unii Europejskiej. Dla Polski byłoby ono bardzo korzystne, dlatego że te operacje kosztują nas ok. 1,5 mld zł rocznie, a wydaje się, że system mógłby bardzo sprawnie funkcjonować za około połowę tej kwoty wydawanej przez użytkowników kart w skali roku.

    Otwarte pozostaje pytanie, czy te przepisy staną się zachętą dla banków, samorządów i podmiotów komercyjnych do powołania instytucji rozliczeniowej z polskim kapitałem, która mogłaby skutecznie rywalizować w dostawie usług rozliczeniowych wewnątrz kraju do transakcji bezgotówkowych. Wydaje się, że ciągle potrzeba tu pewnej odwagi ze strony rządu. Muszę przyznać, że irytujące było to, gdy Narodowy Bank Polski podejmował próby negocjacji warunków cenowych dostarczania tych usług z największymi operatorami, z organizacjami kartowymi i ta strona publiczna właściwie przez miesiące była tu ignorowana. Wydaje mi się, że najwyższy czas na pewną inicjatywę i odważne działania ze strony rządu, które mogłyby zabezpieczyć pole konkurencji, przynajmniej w odniesieniu do rozliczeń transakcji dokonywanych na terenie naszego kraju. Tutaj znowu przykład z rynku telefonii komórkowej, gdzie podmioty, które startowały, później uzyskiwały preferencje podatkowe i preferencje rozliczeniowe. Gdyby zastosować tu podobne, to rzeczywiście można by było myśleć o stworzeniu dobrej, twórczej, uczciwej konkurencji do rozliczeń w kraju liczącym przecież 38 mln mieszkańców. Rynek usług wewnętrznych, od którego można by było zacząć, jak się wydaje, mógłby być rentowny w sytuacji zachowania takich preferencji chociażby na starcie, na początku tej drogi, bo wiadomo, że nie stało się tak, że nasze instytucje finansowe, nasze banki wypracowały oddzielny system z uwagi na to, że po transformacji bardzo szybko dokonano wyprzedaży największych polskich instytucji finansowych.

    Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Z uwzględnieniem przywołanych przeze mnie argumentów i wątpliwości klub Prawa i Sprawiedliwości będzie wnioskował o skierowanie projektu do dalszej pracy w komisji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Eugeniusz Tomasz Grzeszczak)