16 punkt porządku dziennego:

Przedstawiony przez Radę Ministrów dokument: Sprawozdanie z realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz przestrzegania praw pacjenta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 55) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 202).

Poseł Lidia Gądek:

    Panie Marszałku! Pani Rzecznik! Wysoki Sejmie! Występując w imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska, pragnę przedstawić stanowisko klubu w związku ze złożonym przez prezesa Rady Ministrów sprawozdaniem z realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz przestrzegania praw pacjenta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

    Rok 2010 to dopiero drugi rok obowiązywania wspomnianej ustawy, której uchwalenie było bezspornie warunkiem sine qua non zabezpieczenia praw i interesów polskiego pacjenta. Należy zauważyć, że tym samym był to pierwszy rok obowiązywania statutu Biura Rzecznika Praw Pacjenta nadanego zarządzeniem prezesa Rady Ministrów. Dzięki temu utworzono klarowną strukturę organizacyjną biura oraz usystematyzowano sposób jego funkcjonowania.

    Dzięki szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej wzrosła świadomość pacjentów w zakresie skutecznego dochodzenia swoich praw. W kontekście naszego dążenia do społeczeństwa obywatelskiego jest to wiadomość niezwykle pozytywna. Warto w tym miejscu podkreślić, że najczęściej wybieraną przez pacjentów formą kontaktu z biurem jest infolinia. To właśnie tą drogą wpłynęło w 2010 r. ponad 10 tys. wniosków o podjęcie interwencji. Ten prosty przykład nie tylko pokazuje, jak duża jest odpowiedź na ofertę, którą składa biuro rzecznika, ale pozwala również prognozować, jaka będzie tendencja w przyszłych latach. Na podstawie danych zawartych w sprawozdaniu można stwierdzić, że dotychczasowy stan zatrudnienia w biurze rzecznika oraz liczba punktów konsultacyjnych przy 50 zakładach opieki zdrowotnej operujących na terenie 15 województw jest na chwilę obecną wystarczająca.

    Najważniejszym elementem w funkcjonowaniu rzecznika praw pacjenta jest uczestniczenie w postępowaniach dotyczących stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów - art. 59 ustawy o prawach pacjenta. Tak ujęte przepisy, uzupełnione o konieczność wystąpienia enumeratywnie wyliczonych przesłanek, dały rzecznikowi praw pacjenta możliwość wielokrotnej skutecznej interwencji. Z przedłożonego Wysokiej Izbie sprawozdania jasno wynika, że dotyczyły one spraw niebagatelnych, które expressis verbis uszczuplały zakres praw ustanowionych mocą rozporządzenia bądź ustawy. Biuro wypełnia zatem swoją pracą funkcję korygującą i naprawczą w odniesieniu do sposobu implementacji obowiązujących przepisów. Jest to bardzo istotne w świetle pojmowania rzecznika jako instytucji quasi-odwoławczej.

    Na podstawie danych dotyczących przekazanych pouczeń o przysługujących wnioskodawcy lub pacjentowi środkach prawnych, a w szczególności w zakresie możliwości sądowego dochodzenia roszczeń przed sądami cywilnymi oraz zwolnienia z kosztów sądowych, odpowiedzialności zawodowej lekarzy, prawa dostępu do dokumentacji medycznej, uprawnień przysługujących do uzyskiwania świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych w oparciu o obowiązujące przepisy prawa czy samej wykładni przepisów w przedmiocie przyjęcia pacjenta, można dojść do wniosku, że z jednej strony biuro rzecznika właściwie wypełnia obowiązki, do których wypełniania zostało powołane, a z drugiej strony wskazuje na okoliczność, że nie wszystkie jednostki ochrony zdrowia spieszą z rzetelną informacją o możliwych, korzystnych dla pacjentów rozwiązaniach zaistniałych problemów.

    Możliwość kontroli i występowania przed sądem w sprawach cywilnych na prawach prokuratorskich należy bez wątpienia zaliczyć na poczet działań prewencyjnych, zapobiegających złym praktykom w ochronie zdrowia.

    Należy ponadto zauważyć włączenie się rzecznika praw pacjenta w proces legislacyjny, głównie we współpracy z Ministerstwem Zdrowia. Rzecznik wykazał aktywność przede wszystkim w obszarze uzgodnień międzyresortowych: przy opracowywaniu ustawy o dodatkowym ubezpieczeniu zdrowotnym, ustawy o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Rzecznik uczestniczył również w uzgodnieniach rozporządzeń w sprawie wykazu chorób oraz wykazu leków i wyrobów medycznych refundowanych, a także sposobu stosowania i dokumentowania przymusu bezpośredniego oraz oceny zasadności jego zastosowania. Na wniosek rzecznika rozszerzono możliwości kontynuowania leczenia w ramach chemioterapii niestandardowej, wprowadzono blankiety dla pacjentów zażywających leki przeciwzakrzepowe czy też doprowadzono do włączenia świadczenia zdrowotnego fotodynamicznej terapii nowotworów do wykazu świadczeń gwarantowanych. Wielokrotnie pracownicy biura rzecznika asystowali podczas prowadzenia standardowych kontroli bądź uczestniczyli w pracach wielu zespołów roboczych. Jest to wachlarz działań podjętych wyłącznie z myślą o dobru pacjenta i poprawie jego pozycji de lege ferenda. Przedstawione przedsięwzięcia dowodzą, że rzecznik, stojąc na straży społecznej sprawiedliwości, wykazuje się odpowiednim rozeznaniem między oczekiwaniami pacjenta a nieuniknioną potrzebą zmian w ochronie zdrowia.

    W części drugiej sprawozdania przedłożonego Wysokiej Izbie jest mowa o rzeczniku praw pacjenta szpitala psychiatrycznego. Do maja 2009 r. funkcjonował on przy ministrze zdrowia, by następnie pełnić swoje obowiązki w oderwaniu od bezpośredniego zwierzchnictwa władzy rządowej. Ze względu na charakter spraw, jakie zostały mu powierzone, postuluje się, aby rzecznik praw pacjenta szpitala psychiatrycznego przede wszystkim był łatwo dostępny, a większość czasu spędzał na regularnych wizytach oddziałów, był rozpoznawalny i skuteczny w swoich interwencjach, a co za tym idzie budził zaufanie, wykazywał niezależność od dyrektorów szpitali. Na przykładzie danych zawartych w sprawozdaniu należy stwierdzić, że powyższe postulaty są realizowane. Rzecznik praw pacjenta szpitala psychiatrycznego interweniuje, stosując adekwatne środki do zaistniałej potrzeby, począwszy od zainicjowania mediacji, wyjaśnienia i łagodzenia sporów, po złożenie żądania bezzwłoczonego naprawienia sytuacji naruszającej prawa pacjenta.

    Z zadań, które zostały powierzone rzecznikowi praw pacjenta szpitala psychiatrycznego na mocy art. 10b ust. 2 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, na szczególną uwagę zasługuje wypełnienie obowiązku współpracy z rodziną, przedstawicielem ustawowym, opiekunem prawnym lub faktycznym pacjenta. Kontakt rzecznika z bliskimi osoby hospitalizowanej okazywał się niezbędny w przypadkach konieczności wglądu do dokumentacji medycznej, pomimo nieotrzymania na to zgody samego pacjenta. Taka sytuacja miała miejsce, gdy na przeszkodzie stanęły objawy związane z konkretnym schorzeniem lub zabraniały tego obowiązujące przepisy. Rzecznicy organizowali ponadto spotkania informacyjno-edukacyjne zarówno dla pacjentów, ich rodzin oraz opiekunów, jak i lekarzy i pozostałej części personelu medycznego. Pacjenci uczestniczyli również w tzw. treningach rozmowy z lekarzem i innym personelem medycznym. Ich efekty przynoszą błyskawiczną korzyść dla obu stron, usprawniając tym samym przebieg postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.

    Panie Marszałku! Pani Rzecznik! Wysoki Sejmie! Wprowadzenie instytucji rzecznika praw pacjenta wzmacnia zatem obywatelskie poczucie bezpieczeństwa oraz wymusza przestrzeganie wyznaczonych standardów. Z kolei ustawowa gwarancja praw osób korzystających z ochrony zdrowia daje nam realną możliwość egzekwowania należnych świadczeń bądź też otrzymania szybkiej i rzetelnej informacji. Wdrożenie przepisów, o których mowa, nie było zadaniem prostym, a jego efekty być może będą w pełni satysfakcjonujące dopiero za kilka lat. Droga przemian jest trudna i wymaga od wielu z nas dużych nakładów pracy i wyrzeczeń, ale warto ją było podjąć. Rozwiązaniem krótkowzrocznym i wybitnie populistycznym w sytuacji, gdy pacjent może okazać się pokrzywdzonym, była chęć, a właściwie straszenie braniem lekarzy w kamasze. W naszej opinii to wyposażenie pacjenta w konkretne narzędzia do egzekucji swoich praw jest jedynym i rozsądnym rozwiązaniem.

    Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska pozytywnie ocenia przedstawione sprawozdanie z działalności rzecznika praw pacjenta w 2010 r. Dziękuję bardzo. (Oklaski)