2 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy Prawo restrukturyzacyjne (druki nr 2824 i 3275).

Poseł Zofia Czernow:

    Pani Marszałkini! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w sprawie rządowego projektu ustawy Prawo restrukturyzacyjne, druki nr 2824 i 3275.

    Wysoki Sejmie! Dziś procedujemy nad niezwykle ważnym dla przedsiębiorców, ale także dla całej gospodarki, rządowym projekem ustawy Prawo restrukturyzacyjne. Projekt jest obszerną, kompleksową regulacją, wprowadzającą ważne instrumenty pozwalające na przeprowadzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika i zapobieżenie jego likwidacji.

    Obowiązująca obecnie ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze jest niewystarczająca w wypadku występujących w gospodarce niekorzystnych zjawisk, zjawisk kryzysowych, często o charakterze przejściowym, mających wpływ na kondycję finansową wielu firm. Skutkiem tego przedsiębiorstwa będące w trudnej sytuacji stawiane są w stan upadłości bez jakiejkolwiek próby ich ratowania. Podkreślić przy tym należy, że jest to najczęściej postepowanie likwidacyjne przedsiębiorstwa, a więc najbardziej dotkliwa forma.

    Likwidacja przedsiębiorstwa w Polsce w oparciu o obowiązujące przepisy trwa średnio kilka lat, generuje wysokie koszty i w niewielkim stopniu zaspokaja wierzycieli. Jednocześnie występują bardzo niekorzystne zjawiska społeczne, związane z utratą miejsc pracy i prowadzące nierzadko do wykluczenia.

    Niski stopień zaspokojenia wierzycieli często powoduje tzw. efekt domina, a więc popadanie w niewypłacalność kolejnych wierzycieli upadłego, co pogłębia negatywne skutki dla rynku pracy. Dlatego upadłość, zwłaszcza likwidacyjna, winna stanowić ostateczność i mieć miejsce jedynie wówczas, gdy nie ma żadnych możliwości uratowania firmy.

    Projekt ustawy, wprowadzając liczne instrumenty, daje ogromną szansę na przeprowadzenie pomyślnej restrukturyzacji przedsiębiorstwa w trudnej sytuacji ekonomicznej, ochronę jego wartości ekonomicznej i stworzenie warunków dalszego funkcjonowania. Wprowadzenie w życie odrębnej ustawy Prawo restrukturyzacyjne powoduje jednocześnie znaczące zmiany w dotychczasowym Prawie upadłościowym i naprawczym, które otrzyma nazwę Prawo upadłościowe, oraz w innych ustawach.

    Pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na najważniejsze, moim zdaniem, regulacje, które zawiera procedowany projekt ustawy.

    Projekt zakłada wprowadzenie czterech postępowań restrukturyzacyjnych: postepowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego i postępowania sanacyjnego, co daje możliwość wyboru formy restrukturyzacji dostosowanej do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa znajdującego się w określonej sytuacji ekonomicznej.

    Postępowanie o zatwierdzenie układu lub przyspieszone postępowanie układowe przewiduje uproszczoną procedurę tworzenia spisu wierzytelności. Prowadzone ma być samodzielnie przez dłużnika, przy aktywnym udziale wierzycieli oraz przy udziale nadzorcy układu. Rola sądu jest ograniczona do wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu przyjętego przez wierzycieli w drodze samodzielnego zbierania głosów przez dłużnika.

    Przedsiębiorca będący dłużnikiem, który z różnych powodów nie może zawrzeć układu z wierzycielami, może skorzystać z postępowania sanacyjnego. To postępowanie wymaga szczególnych działań. Mogą być zastosowane szczególne instrumenty prawne, takie jak możliwość odstąpienia od niekorzystnych dla dłużnika umów, możliwość dostosowania poziomu zatrudnienia do potrzeb, z wykorzystaniem uprawnień przysługujących dotychczas wyłącznie syndykowi, a także możliwość sprzedaży zbędnych składników majątkowych ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej.

    Otwierając postępowanie sanacyjne, sąd wyznacza zarządcę, którym może być jedynie doradca restrukturyzacyjny o wysokich kompetencjach. Działania sanacyjne prowadzone są w oparciu o plan restrukturyzacyjny, który podlega zatwierdzeniu przez sędziego komisarza. Małe i średnie przedsiębiorstwa często ubiegają się wtedy o pomoc publiczną na realizację planu restrukturyzacyjnego. Działania restrukturyzacyjne w postępowaniu sanacyjnym są podejmowane przed głosowaniem za układem, co daje wierzycielom możliwość oceny realności prowadzonego postępowania, w wyniku czego często skłaniają się do podjęcia takiej decyzji.

    Jednym z istotnych instrumentów służących znacznemu skróceniu postępowań restrukturyzacyjnych jest nowa, uproszczona procedura ubiegania się o wspomnianą wcześniej pomoc publiczną. Projekt ustawy zawiera przepisy, dzięki którym możliwe będzie udzielenie małym i średnim przedsiębiorstwom pomocy publicznej na restrukturyzację bez konieczności każdorazowego zgłaszania projektów dotyczących takiej pomocy Komisji Europejskiej. Obecnie w celu uzyskania wsparcia konieczne jest każdorazowe przeprowadzenie pełnej procedury zgłoszenia wniosku do Komisji Europejskiej po wcześniejszym uzyskaniu pozytywnej opinii prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Długotrwałe postępowanie notyfikacyjne przed Komisją Europejską obniża efektywność planowanej pomocy, a niejednokrotnie pomoc ta przychodzi za późno.

    Bardzo ważne zmiany dotyczą podziału funduszy masy upadłości. Dotychczasowy podział wierzycieli na kategorie jest nadmiernym uprzywilejowaniem należności publicznoprawnych. Skutkuje to najczęściej bardzo niskim zaspokojeniem wierzytelności kontrahentów i innych wierzytelności wynikających z obrotu gospodarczego. Projekt przewiduje znaczne ograniczenie uprzywilejowania należności publicznoprawnych poprzez zawężenie zakresu należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do trzech lat oraz całkowite zniesienie uprzywilejowania wszystkich pozostałych należności publicznoprawnych, w tym należności podatkowych. Takie zmiany, które nazwać można rewolucyjnymi, były od lat oczekiwane przez wierzycieli będących przedsiębiorcami, gdyż byli oni najbardziej poszkodowani w zaspokajaniu swoich wierzytelności. Często było to przyczyną wspomnianego wcześniej efektu domina, powodowało poważne kłopoty finansowe firm, utratę ich płynności lub niewypłacalność, a w skrajnych przypadkach - upadłość.

    Nowe przepisy w średnim i w dłuższym czasie będą korzystne dla Skarbu Państwa, gdyż pomyślna restrukturyzacja przedsiębiorstwa doprowadzi do utrzymania go w obrocie gospodarczym i zapewni wpływy podatkowe z tytułu jego działalności. Także wierzyciele, odzyskując swoje wierzytelności, nadal będą funkcjonować na rynku i płacić podatki. Bardzo ważne są też skutki społeczne związane z zachowaniem miejsc pracy i ograniczeniem konieczności świadczenia pomocy społecznej.

    Naczelne zasady postępowania restrukturyzacyjnego to zasada szybkości postępowania, gdyż projekt ustawy wprowadza wiele rozwiązań, które gwarantują szybkość i sprawność postępowania, są to warunki niezbędne dla jego skuteczności, to także zasada równości uczestników postępowania i zasada jawności. Jawność postępowania będzie gwarantowana przez obowiązek obwieszczania wszystkich postanowień w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości.

    Zadaniem centralnego rejestru będzie usprawnienie postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych poprzez ułatwienie dostępu do informacji o tych postępowaniach na różnych etapach, usprawnienie komunikacji pomiędzy organami tych postępowań a ich uczestnikami. Centralny rejestr zastąpi dotychczasowy system obwieszczania w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w prasie lokalnej.

    Kolejnym instrumentem mającym istotny wpływ na szybkość postępowań jest wprowadzenie motywacyjnego charakteru wynagrodzenia nadzorcy sądowego w postępowaniu układowym, a także wynagrodzenia zarządcy w postępowaniu sanacyjnym. Wysokość wynagrodzenia może zostać znacznie obniżona przez sąd w przypadku niepowodzenia postępowania restrukturyzacyjnego.

    Przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne są bardzo korzystne dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, a którzy dzięki skutecznej restrukturyzacji mogą nadal prowadzić działalność gospodarczą i realizować swoje zobowiązania. Szeroki wachlarz instrumentów zapewnia szybkie i sprawne przeprowadzenie takiego postępowania. Efektami wprowadzonych zmian będą większe bezpieczeństwo obrotu gospodarczego oraz pozytywne skutki społeczne.

    Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska uznaje proponowane rozwiązania za bardzo korzystne i w pełni je popiera. Jednocześnie w imieniu klubu Platforma Obywatelska pragnę zgłosić poprawki do tego projektu. Dziękuję bardzo.