17 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie upamiętnienia 200 rocznicy śmierci księcia Józefa Poniatowskiego (druki nr 1768 i 1803).

Poseł Andrzej Dąbrowski:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego przedstawić stanowisko wobec projektu uchwały w sprawie upamiętniania dwusetnej rocznicy śmierci księcia Józefa Poniatowskiego. Padło tu wiele pięknych słów. Pozwolę sobie przedstawić jeszcze krótki zarys historyczny.

    Książę Józef Poniatowski urodził się 7 maja 1763 r. w Wiedniu. Po śmierci ojca Andrzeja nad przynależnością narodową księcia czuwał stryj, który pragnął, by bratanek króla polskiego był wychowywany jak Polak. Jeszcze przed ukończeniem 17. roku życia młody książę rozpoczął służbę w armii austriackiej. Jego wybitne zdolności i talent wojskowy, do wojskowego rzemiosła, owocowały bardzo szybką i spektakularną karierą. Już w roku 1792 książę ruszył na wojnę w obronie Konstytucji 3 maja, a wiosną 1794 r. dołącza do insurekcji kościuszkowskiej i walczy razem z powstańcami do samego końca.

    Po upadku powstania kościuszkowskiego zamieszkał w pałacu Pod Blachą. 19 grudnia 1806 r. na zamku warszawskim książę Józef Poniatowski wita cesarza Napoleona. Otrzymuje stanowisko naczelnego wodza armii Księstwa Warszawskiego, którego utworzenie obwieszczono w Dreźnie z końcem 1807 r. Zwycięstwo Napoleona w wojnie z Austrią oraz ofensywa armii polskiej pod dowództwem księcia Józefa zdecydowały o przyłączeniu do Księstwa Warszawskiego w 1809 r. ziem zaboru austriackiego z Krakowem, Sandomierzem, Lublinem. Miasto Kraków ofiarowało księciu na pamiątkę oswobodzenia Galicji chorągiew ze słowami hołdu, uszanowania i wdzięczności. W 1813 r. wyrusza on z Krakowa do Saksonii.

    Józef Poniatowski, kilkakrotnie ranny, w tym także najprawdopodobniej omyłkowo postrzelony przez Francuzów, zginął 19 października 1813 r. w trakcie bitwy pod Lipskiem, podczas przeprawy przez Elsterę. Jak pisał jego biograf Szymon Askenazy, przed śmiercią Poniatowski powiedział, że trzeba umrzeć mężnie, mówił także o Polsce i honorze. Przypisywane są mu już cytowane tu słowa: ˝Bóg mi powierzył honor Polaków. Bogu go tylko oddam˝. Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego była tematem wielu obrazów i grafik.

    W 1817 r. Poniatowski został pochowany - jako pierwszy, który nie był monarchą - wśród królów, w podziemiach katedry na Wawelu. Wydarzenie to było początkiem kultu jego osoby. Książę Józef Poniatowski jest symbolem żołnierskiego męstwa i wierności, walki do końca i poświęcenia życia za ojczyznę.

    Projekt przedstawionej uchwały jest przypomnieniem i upamiętnieniem heroicznej śmierci księcia Poniatowskiego, która wpisuje się w romantyczny wzorzec umierania oraz odwołania się do nieprzemijającej wartości, jaką jest umiłowanie ojczyzny. (Dzwonek) Był Polakiem z wyboru, patriotą i przedstawicielem środowiska wielkiej...

    Jeszcze jedno zdanie, panie marszałku.

    Wicemarszałek Eugeniusz Tomasz Grzeszczak:

    Bardzo proszę.

    Poseł Andrzej Dąbrowski:

    ...i przedstawicielem środowiska wielkiej europejskiej arystokracji. To postać na skrzyżowaniu epok: klasycyzymu, sentymentalizmu i romantyzmu.

    Śmierć księcia Poniatowskiego przyczyniła się do narodzin jego wielkiej legendy. Jako bohater narodowy stał się on symbolem wierności i honoru, ideałem dla wielu pokoleń Polaków, szczególnie tych walczących o wolność w XIX w., a także podczas I i II wojny światowej. Książę Józef Poniatowski to postać, którą można podziwiać za niezwykle barwne wady i szanować za niekwestionowane zalety. Dlatego Klub Parlamentarny PSL przyczynia się do tego, aby upamiętnienie rocznicy jego śmierci zostało przyjęte przez aklamację. Dziękuję bardzo.