W związku z interpelacją Pani Poseł Ewy Drozd z dnia 17 września 2015 r. w sprawie zapisów ustawy o odnawialnych źródłach energii dotyczących warunków sprzedaży nadwyżki niewykorzystanej energii elektrycznej wytwarzanej w mikroinstalacji na potrzeby szkoły (nr K7INT34741), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Odnosząc się szczegółowo do podnoszonej kwestii trzeba zwrócić uwagę na regulacje ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 45, poz. 236) oraz powiązane z nimi przepisy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.).
Treść art. 1 ustawy o gospodarce komunalnej wskazuje, że gospodarka komunalna polega na wykonywaniu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego mających na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu cechę użyteczności publicznej mają te zadania, których celem jest nieprzerwane i bieżące zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
Zgodnie z przepisami powołanej ustawy — gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w wybranej formie samorządowego zakładu budżetowego lub spółki prawa handlowego (art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej).
Kolejne przepisy ustawy przyznają jednostkom samorządu terytorialnego uprawnienie do tworzenia i przystępowania do spółek. Ustawa przyznaje jednostkom samorządu terytorialnego uprawnienie do tworzenia spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych, a także przystępowania do takich spółek (art. 9 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej) Dodatkowo, w odniesieniu do gmin art. 10 ustawy przewiduje w określonych sytuacjach możliwość tworzenia spółek i przystępowania do nich poza sferą użyteczności publicznej. Zatem gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich, jeżeli łącznie istnieją warunki niezaspokojonych potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym, a występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia. Ponadto poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich również wówczas, jeżeli zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo też rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.
Odpowiadając bezpośrednio na skierowane pytanie należy stwierdzić, iż w gmina w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w mikroinstalacji zainstalowanej na budynku gminnym lub w obszarze działki stanowiącej własność gminną nie jest podmiotem właściwym do podpisania umowy na sprzedaż, czy też bilansowanie wytwarzanej energii elektrycznej. Gmina nie może być stroną takiej umowy ponieważ nie ma statusu osoby fizycznej ani przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Umowę na sprzedaż energii elektrycznej z mikroinstalacji lub jej bilansowanie handlowe mógłby zawrzeć wyodrębniony zakład budżetowy lub powołana spółka prawa handlowego.
Katalog zadań własnych gminy określa ustawa o samorządzie gminnym, wśród których, stosownie do postanowień art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy, znalazły się sprawy zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.
W świetle przywołanych przepisów ustawy o gospodarce komunalnej zadania związane z zaopatrzeniem w energię elektryczną mieszkańców są zadaniami użyteczności publicznej i mogą być wykonywane przez gminę poprzez zakład budżetowy. Stanowisko to potwierdza brzmienie art. 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.).
Gdyby jednak działalność gminy miała polegać na sprzedaży wytworzonej w mikroinstalacji energii elektrycznej podmiotowi zewnętrznemu (zakładowi energetycznemu), to tego rodzaju działalność wydaje się wykraczać poza sferę użyteczności publicznej. Stąd też, jak to było przedstawione w odpowiedzi na pytanie pierwsze powyższa działalność gospodarcza może być wykonywana przez zakład budżetowy jednostki samorządowej albo przez spółkę prawa handlowego utworzoną na podstawie art. 10 ustawy o gospodarce komunalnej.
Należy przede wszystkim wyjaśnić, iż na skutek wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2015r., poz. 478) - dalej „ustawa o OZE”, doprowadzono do istotnej deregulacji zasad wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Dzięki temu żaden wytwórca energii elektrycznej w mikroinstalacji nie ma obowiązku ubiegania się o udzielenie koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Ponadto przyłączenie mikroinstalacji do sieci następuje na podstawie zgłoszenia. Dodatkowo na podstawie art. 7 ust. 8 ustawy – Prawo energetyczne za przyłączenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej nie pobiera się opłat.
Jednocześnie należy stwierdzić, iż w chwili obecnej Ministerstwo Gospodarki nie planuje podjęcia inicjatywy wprowadzenia zmian w zakresie ustawy o OZE, czy też ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy o samorządzie gminnym umożliwiających jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji bez konieczności prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Inicjatywa taka może zostać rozważona na podstawie prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii stanowiącej kompleksowe uregulowanie zasad wytwarzania energii w jednostkach rozproszonych. Do przesądzenia w tym zakresie pozostają szczegółowe kwestie prawno – podatkowe rozszerzonego katalogu podmiotów zaliczonych do tzw. prosumentów.
Jak wskazano w odpowiedziach na wcześniejsze pytania aktualne rozwiązania prawne w zakresie ww. sprawy umożliwiają jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji poprzez zakład budżetowy jednostki samorządowej albo przez spółkę prawa handlowego utworzoną na podstawie art. 10 ustawy o gospodarce komunalnej.
Wyrażam przekonanie, iż przedstawione wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na pytania zawarte w ww. interpelacji.