Wyrok Trybunały Konstytucyjnego z dnia 24 października 2014 r. zakwestionował dotychczasowe zasady przyznawania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunowi osoby niepełnosprawnej zróżnicowane ze względu na moment powstania niepełnosprawności, przed lub po 18. roku życia (lub przed 25. jeżeli niepełnosprawność nastąpiła w trakcie nauki).
Obecnie osoby opiekujące się osobami, które doznały uszczerbku na zdrowiu przed ukończeniem 18 lat (lub 25 lat w trakcie nauki), czyli w większości rodzice niepełnosprawnych dzieci, po niedawnych zmianach mają prawo do świadczenia pielęgnacyjnego kształtującego się na poziomie 1200,00 zł miesięcznie niezależnie od osiąganych dochodów. Natomiast opiekunowie osób dorosłych mogą ubiegać się jedynie o zasiłek opiekuńczy, którego otrzymanie uzależnione jest od wysokości dochodu nieprzekraczającego zaledwie 664,00 zł miesięcznie na członka rodziny, w wysokości 520 zł miesięcznie.
Proponowane przez MPiPS zmiany zakładają, że świadczenie pielęgnacyjne wg nowych zasad otrzymają wszyscy opiekunowie, którzy zrezygnowali z pracy lub jej nie podjęli na rzecz opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jednakże dochód na członka rodziny miesięcznie nie będzie mógł przekroczyć 1000,00 zł. Warunek ten obejmować ma zarówno opiekunów niepełnosprawnych dzieci, jak i dorosłych.
Budzącym wątpliwości jest jednak zamiar pozostania przy kryterium wieku osoby, którą zajmuje się opiekun. Opiekun osoby niepełnosprawnej, która nie ukończyła 18 roku życia (lub 25 – w czasie nauki) otrzyma 1300,00 zł od 2016 r. (1200,00 zł obecnie zgodnie z wcześniejszymi zmianami), jednakże po przekroczeniu wieku 18 lub 25 lat świadczenie to zostanie zredukowane do 800,00 zł.
Argumentacja zachowania kryterium wieku obejmująca większe potrzeby dzieci ze względu na rozwój – nauka, wyrastanie z odzieży – wydaje się co najmniej wątpliwa. Osoby niepełnosprawne, niezdolne do samodzielnej egzystencji to często osoby potrzebujące dużej ilości leków, rehabilitacji, dodatkowych akcesoriów przystosowujących ich codzienną przestrzeń życiową do ich potrzeb. Zapotrzebowanie na różnego rodzaju wsparcie nie zmniejsza się w dniu ukończenia 18/25 roku życia, potrzeby te są podobne. Ponadto warto mieć na uwadze, iż niepełnosprawność bywa niepełnosprawnością postępującą, co oznacza wręcz zwiększające się potrzeby chorego z wiekiem. Dlatego też, trwanie przy kryterium wieku niepełnosprawnego zdaje się być zasadą nietrafioną.
Z problemem dotyczącym świadczeń pielęgnacyjnych borykają się również opiekunowie (zarówno dzieci, jak i osób dorosłych), które w wyniku powstania niepełnosprawności członka rodziny zdecydowały się na wcześniejszą emeryturę i obecnie nie posiadają prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenia emerytalne takich osób kształtują się często poniżej 1 tys. zł netto.
Odrębnym problemem jest również funkcjonowanie osób ze stwierdzoną całkowitą niezdolnością do pracy, a także niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Osoby te często wymagają opieki opierającej się o nieustanną pomoc w zakresie umożliwienia poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, a także załatwiania elementarnych spraw życia codziennego, takich jak zakupy, wizyty u lekarza, czy regulowanie opłat. Zgodnie z obowiązującymi przepisami osobom tym przysługuje prawo do dodatku pielęgnacyjnego w wysokości ok. 206 zł miesięcznie. Jednakże uzyskanie powyższego dodatku nie jest przyznawane „z urzędu” lecz wymaga złożenia wniosku o przyznanie tego świadczenia…. przez tę osobę. W przypadku, kiedy osoba ta ma zapewnioną opiekę osoby bliskiej, która zadba o wszelkie sprawy związane z zabezpieczeniem finansowym sprawa może wydawać się błaha, jednakże w przypadku osób samotnych lub nie mających tak ścisłej opieki sytuacja staje się dość skomplikowana.
Innym przykładem świadczącym o wadze tego problemu może być sytuacja osoby, która uległa wypadkowi, w wyniku którego doznała poważnego urazu głowy i trwałego uszkodzenia mózgu. Osoba ta była płatnikiem abonamentu radiowo – telewizyjnego, co czyniła regularnie bez zbędnej zwłoki. W wyniku długotrwałego pobytu w szpitalu oraz pozostawaniu w stanie nieświadomości, osoba ta nie była w stanie: po pierwsze uregulować opłat, po drugie powiadomić organu pobierającego opłatę – w tym przypadku Pocztę Polską – o zaistniałej sytuacji – zwalniającej z obowiązku abonamentowego. W tym przypadku został naliczony dług wraz z odsetkami, który został pobrany komorniczo z renty przyznanej zaraz po tragicznym zdarzeniu. W związku z przytoczonymi przykładami niezrozumiałym jest brak zintegrowanego sposobu komunikowania między instytucjami typu ZUS, KRUS, US, ośrodkami typu MOPS, MOPR, GOPR, GOPS, a nawet Pocztą Polską w sytuacji kiedy daną osobę uznaje się za całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji.
W związku z powyższym zwracam się do Pana Ministra z następującymi pytaniami: