W związku z interpelacją nr 33692 posła Cezarego Olejniczaka w sprawie nowelizacji ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (PIT) uwzględniając stanowisko Ministra Finansów – uprzejmie Panią Marszałek informuję, że pomiędzy zasadami opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej, które zaczną obowiązywać począwszy od dnia 1 stycznia 2016 r. i zasadami obecnie obowiązującymi występują różnice.
W obecnym stanie prawnym, na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą PIT”, u osób fizycznych prowadzących działy specjalne produkcji rolnej dochód z tego źródła jest ustalany przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu z określonej powierzchni upraw lub jednostki produkcji zwierzęcej lub na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo ksiąg rachunkowych, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg.
Dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustala się przy zastosowaniu norm szacunkowych, jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg podatkowych. Normy szacunkowe dochodu dla poszczególnych rodzajów działów specjalnych określa załącznik nr 2 do ww. ustawy. Podstawę opodatkowania, określaną przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu, stanowi dochód wynikający z iloczynu właściwej dla danego rodzaju produkcji działu specjalnego normy szacunkowej dochodu i ilości jednostek produkcji, których ta norma dotyczy. Normy szacunkowe dochodu są zmieniane corocznie w drodze rozporządzenia Ministra Finansów w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”.
Osoby fizyczne osiągające dochody z działów specjalnych produkcji rolnej, są obowiązane składać w terminie do dnia 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy urzędowi skarbowemu deklarację według ustalonego wzoru o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w roku następnym (PIT-6/PIT-6L). Jeżeli dochód z działów specjalnych jest ustalany na podstawie ksiąg, podatnicy w składanej w urzędzie skarbowym deklaracji, określają również wysokość przewidywanego dochodu w roku następnym. Osoby te są obowiązane zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego o zaistnieniu zmian w prowadzonej produkcji w stosunku do podanej w deklaracji, zaprzestaniu lub rozpoczęciu w ciągu roku eksploatacji obiektów umożliwiających całoroczny cykl produkcji, a w przypadku rozpoczęcia w ciągu roku prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej, oprócz zawiadomienia o rozpoczęciu prowadzenia tej działalności składają także deklaracje o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w tym roku.
Na podstawie złożonej deklaracji, naczelnik urzędu skarbowego ustala wysokość zaliczek na podatek dochodowy z działów specjalnych produkcji rolnej, zarówno w przypadku ustalania dochodu przy zastosowaniu norm szacunkowych jak i ksiąg podatkowych.
Podstawową formą opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej są zasady ogólne według skali podatkowej. Podatnicy, którzy dochody z działów specjalnych produkcji rolnej ustalają na podstawie prowadzonych ksiąg, mogą wybrać opodatkowanie tych dochodów według 19% stawki podatku.
Podatnicy mają obowiązek wpłacać do kasy lub na rachunek urzędu skarbowego zaliczki miesięczne na podatek dochodowy w wysokości ustalonej decyzją naczelnika urzędu skarbowego obniżone o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w tym miesiącu. Zaliczki miesięczne uiszcza się w terminie do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Zaliczkę za ostatni miesiąc roku podatkowego uiszcza się w terminie do dnia 20 stycznia następnego roku, chyba że przed upływem terminu do jej wpłaty podatnik złożył zeznanie i dokonał zapłaty podatku.
Po zakończeniu roku podatkowego podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, a także wpłacić różnicę między podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania, a sumą należnych za dany rok zaliczek. Rozliczenie roczne dokonywane jest na druku zeznania PIT-36 lub PIT-36L (w przypadku wyboru opodatkowania według 19% stawki podatku od dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej ustalanego na podstawie prowadzonych ksiąg).
Natomiast na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r., począwszy od 1 stycznia 2016 r. zmianie ulega sposób ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej w odniesieniu do osób obowiązanych na podstawie przepisów o rachunkowości do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Osoby fizyczne, które obowiązane są prowadzić księgi rachunkowe na podstawie przepisów o rachunkowości (limit 1.200.000 euro), dochód z działów specjalnych produkcji rolnej będą ustalać na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych. Osoby takie nie będą mogły ustalać dochodu na podstawie norm szacunkowych dochodu określonych w załączniku do ustawy PIT.
Ponadto osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej i ustalające dochód na podstawie ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów, będą wpłacać zaliczki na podatek dochodowy od rzeczywistego dochodu wynikającego z ksiąg. Zaliczki te nie będą dla nich ustalane decyzją naczelnika urzędu skarbowego.
W konsekwencji wprowadzonych zmian, osoby, które będą ustalać dochód z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów, nie będą składać urzędowi skarbowemu deklaracji według ustalonego wzoru o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w roku następnym.
Rozwiązanie zgodnie z którym dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalany jest na podstawie prowadzonych ksiąg nie jest nowym rozwiązaniem, które wprowadziła ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. Rozwiązanie takie funkcjonuje w obecnie obowiązującej ustawie PIT. Obecnie dochód z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów ustalają osoby, które dobrowolnie zdecydowały się na taki sposób ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej zawiadamiając o tym naczelnika urzędu skarbowego i tym samym zrezygnowały z ustalania dochodu w oparciu o normy szacunkowe dochodu.
Różnica pomiędzy obecnie obowiązującym stanem prawnym a stanem prawnym wprowadzonym ustawą z dnia 9 kwietnia 2015 r., polega wyłącznie na objęciu obowiązkiem ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie ksiąg rachunkowych tych osób, które i tak na podstawie przepisów o rachunkowości obowiązane są do prowadzenia takich ksiąg. Pozostałe osoby zachowują prawo do ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie norm szacunkowych dochodu.
Nieuzasadnione było zatem utrzymywanie stanu prawnego, zgodnie z którym osoby, które prowadzą księgi rachunkowe, ponieważ obligują je do tego przepisy o rachunkowości i tym samym dysponują danymi do ustalenia rzeczywistego dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej, dla celów podatku dochodowego ustalają dochód w sposób zryczałtowany tj. na podstawie norm szacunkowych dochodu. Racjonalnym jest, żeby osoby takie płaciły podatek dochodowy od rzeczywistego dochodu osiąganego z działów specjalnych produkcji rolnej.
Naturalnym następstwem tej zmiany było jednoczesne wprowadzenie obowiązku wpłacania przez osoby prowadzące księgi rachunkowe lub podatkową księgę przychodów i rozchodów zaliczek na podatek dochodowy od faktycznego dochodu wynikającego z ksiąg, zamiast, jak to miało miejsce dotychczas, ustalania tych zaliczek decyzją naczelnika urzędu skarbowego, na podstawie złożonej deklaracji według ustalonego wzoru o rodzajach i rozmiarach zamierzonej produkcji w roku następnym (PIT-6/PIT-6L).
W związku z powyższym nie można się zgodzić z zarzutem, że ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. „niepotrzebnie wywraca dotychczasową, blisko 25 letnią praktykę składania przez rolników deklaracji na podatek dochodowy od działów specjalnych produkcji rolnej (PIT-6)”.
Nie znajduje uzasadnienia również uwaga, że przy wprowadzaniu ustawy pominięto uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2011 r., w której sąd orzekł, że „podatnicy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej nie mają obowiązku prowadzenia ksiąg dla celów podatkowych.”. Okoliczność, że Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie obecnie obowiązującego stanu prawnego, w uchwale z dnia 17 stycznia 2011 r., II FPS 2/10, orzekł, że dla ustalenia dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej uzyskiwanych przez podatników, którzy nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg, mają zastosowanie wyłącznie normy szacunkowe dochodu określone w załączniku nr 2 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie pozbawia ustawodawcy prawa do zmiany obowiązującego stanu prawnego w tym zakresie.
Należy podkreślić, że ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. została ogłoszona w Dzienniku Ustaw 20 maja 2015 r. a zatem Okres vacatio legis jest wystarczający do zapoznania się z wprowadzanymi ustawą zmianami, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.
Odnośnie uwagi, że przy wprowadzaniu zmian pominięto lub nie doprecyzowano w ustawie PIT specyficznych dla rolnictwa zdarzeń gospodarczych w aspekcie podatkowym dotyczących np. amortyzacji, rozliczania straty czy przekazania przez rolnika do swojego działu specjalnego produktów z upraw lub hodowli własnego gospodarstwa (np. karma dla zwierząt, nawozy, komposty itd.) i ich wyceny oraz dowodów księgowych należy zauważyć, że zmiany takie nie były konieczne, ponieważ jak wskazano wyżej ustalanie dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie prowadzonych ksiąg nie jest rozwiązaniem nowym, które wprowadziła ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. Rozwiązanie takie funkcjonuje obecnie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i korzystało z niego w 2014 roku 171 podatników, którzy dobrowolnie zdecydowali się na ustalanie dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej na podstawie ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Ponadto w przypadku wątpliwości co do poprawności zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie podatnika, może on wystąpić z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego.