Warszawa, dnia 31.03.2015r.
Szanowny Panie Marszałku!
Na podstawie art. 192 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (MP z 2002 r. Nr 23, poz. 398 ze zm.), kieruję do Ministra Sprawiedliwości interpelację w sprawie konieczności wskazywania w pozwie adresu zamieszkania pozwanych będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą.
Coraz częstszą i niepokojącą praktyką sądów staje się wzywanie powodów do wskazania adresu zamieszkania pozwanych będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą. Dotyczy to zarówno wydziałów gospodarczych jak i cywilnych. Dotychczas powodowie wskazywali jedynie bowiem adres siedziby przedsiębiorcy wskazany w CEIDG.
W art. 126 § 1 k.p.c. wymienione zostały ogólne warunki pisma procesowego, czyli wymagania formalne. Jak wynika z art. 126 § 2 k.p.c. w pozwie powód jest zobowiązany wskazać adres zamieszkania pozwanego jeśli ten jest osobą fizyczną. Wskazanie takiego miejsca zamieszkania jest istotne ze względu na dalsze konsekwencje wynikających z przepisów.
Jak wskazują sądy stosownie do tych przepisów osobom fizycznym dokonuje się doręczeń co do zasady osobiście (art. 133 § 1 k.p.c.) i co do zasady w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy lub tam gdzie się adresata zastanie. Przy czym kolejność ta nie jest przypadkowa. Miejscem zamieszkania osoby fizyczne zgodnie z art. 25 k.c. jest miejscowość, miejsce w którym osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.
Sądy tym samym wywodzą, iż dla przyjęcia zamieszkania danej osoby w określonym miejscu konieczne jest występowanie obu powyższych przesłanek. Dopiero bowiem jeśli ustali się, że osoba fizyczna mieszka w danym miejscu możliwe jest uznanie doręczenia zastępczego (awizo) za skuteczne. Koniecznym jest więc ustalenie, czy miejsce, do którego dokonywane będzie doręczenie dla pozwanych w toku postępowania sadowego jest miejscem ich zamieszkania w rozumieniu ww. przepisu.
W dalszej kolejności sądy wywodzą, iż wskazanie adresu siedziby zawartego w CEIDG bez wskazania, że jest to jednocześnie miejsce zamieszkania pozwanego powoduje, iż w takiej sytuacji doręczenie zastępcze nie będzie doręczeniem prawidłowym. Tym samym, nawet wskazanie w CEIDG adresu do doręczeń nie powoduje również prawidłowego doręczenia. W tym miejscu przywoływane jest postanowienie Sądu Najwyższego z 22 marca 1995r., sygn. akr II CRN 4/95 w którym wyrażony został pogląd zgodnie z którym doręczenie zastępcze w trybie art. 139 §1 k.p.c. jest skuteczne, gdy miejsce zamieszkania adresata nie budzi wątpliwości.
W opozycji do powyższej argumentacji sądów pozostaje stanowisko, iż w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wystarczające jest wskazanie w pozwie adresu wskazanego w CEIDG.
W odniesieniu do przedsiębiorców wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, oznacza powinność wskazania adresu podanego w rejestrze – postanowienie SN z dnia 26 kwietnia 2006 r., V CZ 18/06 (LEX nr 198539).
Co więcej, w myśl art. 133 § 2a k.p.c. pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Jeżeli ostatni wpisany adres został wykreślony jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu, adres wykreślony jest uważany za adres podany w rejestrze.
Doręczanie pism przez sąd przedsiębiorcom powinno następować pod adresem siedziby ujawnionej w ewidencji działalności gospodarczej. Można także doręczać pisma - pod wskazanym adresem - wspólnikowi reprezentującemu spółkę według zasad art. 866 w zw. z art. 865 kodeksu cywilnego(por. Gniewek Edward artykuł PS.1995.11-12.19 O skutkach przyznania zdolności sądowej spółkom cywilnym w postępowaniu przed sądami gospodarczymi. 9177/2).
Problem polega w głównej mierze na tym, iż po pierwsze sądy stosują niejednolitą praktykę, a po drugie powodowie m.in. zawierając umowy z pozwanymi nie żądali od nich adresu zamieszkania (który zresztą przez ten czas mógł ulec zamianie) a opierali się na ujawnionym w rejestrze adresie jego siedziby. O ile powód ma możliwość wglądu i weryfikacji ewentualnej zmiany siedziby przedsiębiorcy możliwości takiej nie ma w przypadku zmiany miejsca zamieszkania. Poszukiwanie takiego adresu wiąże się z koniecznością wystąpienia do urzędu miasta czy nawet ministerstwa co jest długotrwałą procedurą i nie zawsze zakończoną sukcesem co skutkuje zwrotem pozwu czy nawet niemożnością wytoczenia powództwa.
Dochodzi nawet do sytuacji w której w toku postępowania sądowego powód wskazuje adres pozwanego zawarty w CEIDG, zapada wyrok natomiast problem pojawia się przy nadaniu klauzuli wykonalności ponieważ sąd żąda podania przez powoda miejsca zamieszkania pozwanego.
Przedstawiając zwięzłą ocenę funkcjonowania omawianej sytuacji prawnej, uprzejmie proszę o odpowiedź na pytania:
Z poważaniem