Warszawa, 05-06-2015
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na interpelację nr 32752 Pana Roberta Kropiwnickiego Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczącą kary ograniczenia wolności wykonywanej w systemie dozoru elektronicznego, uprzejmie informuję, co następuje:
Ad. 1 Zgodnie z treścią zobowiązań umownych na rozwój i eksploatację systemu dozoru elektronicznego, zawartych pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości, a Konsorcjum firm, którego liderem jest firma IMPEL Securiti Polska Sp. z o.o. planowana maksymalna dobowa pojemność systemu w poszczególnych latach wynosi:
od 1 stycznia 2015 r. – 10 000,
od 1 stycznia 2016 r. – 12 500,
zaś od 1 stycznia 2017 r. – 15 000.
Liczba osób, która objęta była systemem dozoru elektronicznego systematycznie rosła:
w 2009 r. było to 35 osób,
w 2010 – 615 osób,
w 2013 – 27653 osób,
w 2014-34497 osób.
Według stanu na dzień 27 maja 2015 r. obecnie karę w SDE odbywa 4958 skazanych. Dotychczas karę w tym systemie zakończyło odbywać 39.217 skazanych. System łącznie objął 44.241 osób.
Ad. 2 Odnośnie odpowiedzi na pytanie szacowanego wzrostu liczby osób wykonujących karę ograniczenia wolności, wobec których zostanie orzeczona kara z zastosowaniem SDE w pierwszej kolejności należy przybliżyć charakter tej kary.
Przyjęte rozwiązania w Kodeksie karnym w zakresie zasad orzekania kar zawierają rozwiązania mające na celu zwiększenie efektywności i rozszerzenie możliwości stosowania kar, środków karnych oraz środków zabezpieczających z wykorzystaniem SDE. Ustawodawca przyjął tam, gdzie to możliwe i zasadne prymatu stosowaniu kar wolnościowych (ograniczenia wolności i grzywny) nad karą pozbawienia wolności (w tym także z warunkowym zawieszeniem jej wykonania) oraz szersze wykorzystanie SDE w wykonywaniu kar, środków karnych i środków zabezpieczających. Mające wejść w życie przepisy mają na celu zintensyfikowanie dolegliwości związanych z karą ograniczenia wolności oraz redukcję atrakcyjności reżimu probacyjnego związanego z orzekaniem kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Kara ograniczenia wolności, obok grzywny, powinna stać się podstawową karą orzekaną za występki, których społeczna szkodliwość nie jest szczególnie wysoka. Kara ograniczenia wolności może być orzekana na okres do lat 2.
Podobnie jak ma to miejsce obecnie, kara ograniczenia wolności powinna być łączona z obowiązkiem nieodpłatnej pracy na cele społecznie użyteczne. Proponuje się zmianę sposobu wykonywania tego obowiązku. Zgodnie z projektem, może być on nakładany, z punktu widzenia czasu wykonywania pracy, elastycznie w zależności od zapotrzebowania na pracę, którą ma świadczyć skazany. Jednakże w stosunku miesięcznym sąd ma określić granice wykonywania obowiązkowej pracy w wymiarze od 20 do 40 godzin.
W stosunku do osoby zatrudnionej kara ograniczenia wolności może się wiązać z potrąceniem wynagrodzenia od 10% do 25% miesięcznie na cel społecznie użyteczny wskazany przez sąd. W okresie określonym przez sąd, w którym ma miejsce potrącenie z wynagrodzenia, skazany nie będzie mógł rozwiązać stosunku pracy.
Okres, na który sąd nałożył obowiązek pracy na cele społeczne lub obowiązek potrącenia z wynagrodzenia, nie musi się pokrywać z okresem, na który została orzeczona kara ograniczenia wolności. Ta zaś, bowiem może być komponowana elastycznie i uzyskać złożony charakter. Innymi słowy, według przyjętych rozwiązań, możliwe będzie orzeczenie kary ograniczenia wolności na określony okres oraz skomponowanie jej treści przez orzeczenie jednego lub więcej obowiązków lub potrącenia, określonych w art. 34 § 1a kk. Dodatkowo sąd będzie mógł określić czas wykonywania obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem dozoru elektronicznego, zarówno w wymiarze dziennym, jak i miesięcznym. Pozwoli to również, w przypadku zastosowania wspomnianego obowiązku, na uzyskanie przez sąd możliwości skomponowania treści kary ograniczenia wolności o charakterze zmiennym w czasie.
Niezależnie od obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrącenia z wynagrodzenia, sąd będzie miał możliwość orzeczenia obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w warunkach dozoru elektronicznego. Okres, na który mógłby być orzeczony dozór, nie może przekraczać 12 miesięcy oraz 12 godzin dziennie.
Tak określona kara ograniczenia wolności może obejmować elementy probacyjne praktycznie tożsame z tymi, którymi dysponuje sąd w wypadku orzekania kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Skazany może być zobowiązany przez okres trwania kary ograniczenia wolności do składania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary, a także nie będzie mógł bez zgody sądu zmienić miejsca stałego pobytu.
Mając na uwadze powyższe ( np. możliwość orzeczenia kary ograniczenia wolności w różnej formie zarówno z wykorzystaniem SDE, jak i orzeczenie tej kary bez dozoru elektronicznego) aktualnie nie jest możliwe szacunkowe określenie ilości orzekanych kar ograniczenia wolności z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego. W tym kontekście należy mieć na uwadze fakt, iż zgodnie z obowiązującym od 1 lipca 2015 r. art. 43h k.k.w., kara lub środek będą mogły być wykonywane, w SDE jedynie wówczas, gdy pozwolą na to warunki techniczne, obejmujące w szczególności liczbę oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów, możliwości organizacyjne ich obsługi, pierwszeństwo wykonywania środków zabezpieczających oraz wymóg zgody osób dorosłych wspólnie zamieszkujących ze skazanym na rozpoczęcie dozoru stacjonarnego.
Punktem odniesienia, do określenia szacunkowej liczby osób wykonujących karę ograniczenia wolności w ramach SDE w przyszłości może być liczba kar ograniczenia wolności orzekana przez sądy w latach ubiegłych. W roku 2014 karę tę orzeczono wobec 34087 osób. Należy przy tym pamiętać, iż rodzaj orzeczonej kary, jej wymiar oraz postać w danej sprawie leży wyłącznie w kompetencji niezawisłego sądu. Intencją ustawodawcy było natomiast spowodowanie zmiany struktury orzekanych kar na korzyść kar wolnościowych w tym szersze niż dotychczas orzekanie kary ograniczenia wolności.
Ad. 3 Dotychczas wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przynosiło znaczne korzyści finansowe dla Skarbu Państwa w porównaniu z karą pozbawienia wolności wykonywaną w jednostce penitencjarnej. Od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 sierpnia 2014 r. koszt wykonywania kary w SDE w stosunku do jednego skazanego wynosił 564, 25 zł. miesięcznie, natomiast średni koszt utrzymania skazanego w jednostce penitencjarnej wynosił ok. 2500 zł.
Obecnie w związku z realizacją umowy nr 19 z dnia 24.04.2014 r. zawartej z konsorcjum firm: Impel Security, ITM Poland, SMT Software, EBS koszt jednej osobodoby w Systemie Dozoru Elektronicznego wynosi: 10, 86 zł brutto ( 325, 8 zł. miesięcznie). Koszty te są ponoszone za faktycznie zrealizowaną osobodobę kary i środka karnego w dozorze elektronicznym, a nie za np. gotowość lub liczbę zapewnionych miejsc do odbycia kary w tym systemie.
Z poważaniem,
Wojciech Węgrzyn
/podpisano elektronicznie/