Warszawa, 08-05-2015
W odpowiedzi na interpelację pana posła Arkadiusza Czartoryskiego (K7INT31981), w sprawie realizacji umowy pożyczki nr 7436-POL z dnia 11 maja 2007 r. na realizację „Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry”, poniżej przedstawiam stosowne wyjaśnienia.
Realizacja zadań ujętych w Projekcie Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry (POPDO) jest kluczowym elementem osłony przeciwpowodziowej dorzecza Odry. W Projekt ten zaangażowanych jest szereg instytucji, w tym w szczególności jednostki zajmujące się bezpośrednią realizacją poszczególnych zadań. Każda z nich odpowiedzialna jest, w ramach swoich kompetencji, za określone działania w Projekcie.
Poniżej przestawiam odpowiedzi na pytania postawione w interpelacji:
1. Kto i na jakiej podstawie dokonał tak znacznego wyliczenia wzrostu finansowego realizowanej umowy z dnia 11 maja 2007 r. oraz których zadań w ramach „Projektu Ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu rzeki Odry” dotyczy oraz jakie przedsięwzięcia i zakresy robót przewiduje się za ww. kwotę wykonać?
Koszt Projektu wynika z zakresu zadań wchodzących w skład poszczególnych komponentów Projektu, koniecznych do wykonania w celu zapewnienia skutecznej ochrony przed powodzią regionu dorzecza Odry. Zadania te są weryfikowane w kolejnych fazach realizacji, a koszty, początkowo oszacowane w fazie przedprojektowej przez instytucje współfinansujące, są później weryfikowane przez zespoły inżynierów zatrudnionych przez jednostki wdrożeniowe, dalej przez wyniki rozstrzygnięć przetargów i ostatecznie przez wykonane i rozliczone prace. Założenia w zakresie kosztów realizacji Projektu, znajdujące się m.in. w umowie pożyczki z 11 maja 2007 r., zawartej przez Rząd Rzeczpospolitej Polskiej z Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju (MBOiR), bazowały na ogólnych oszacowaniach wskaźnikowych. Zostały one przygotowane wg poziomu cen materiałów, paliw i usług z roku 2005, dlatego obecnie uległy one zmianie. W roku 2005 nie było jeszcze projektów technicznych, które precyzowałyby konkretny zakres czy koszt poszczególnych robót. Przyjęty ramowy zakres zadań, w trakcie realizacji Projektu musiał być więc zaktualizowany o rozwiązania technologiczne najbardziej korzystne dla osiągnięcia efektu skutecznej ochrony przed powodzią. Musiały one też być zgodne z aktualnymi przepisami, w tym przepisami budowlanymi i ochrony środowiska.
Koszty wynikające z konieczności wypełnienia nakazów poszczególnych decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a niezwiązane bezpośrednio z zasadniczym celem działań inwestycyjnych, szacowane są na dziesiątki milionów złotych (budowa lub modernizacja 5 przepławek dla ryb, kompensacje przyrodnicze, nasadzenia drzew, stosowanie określonych technologii robót, ochrona fauny i flory przed skutkami prowadzenia robót itd.). Wraz z postępem wdrażania Projektu zaktualizowane zostały również modele hydrauliczne, a na ich podstawie przeprowadzone zostały dodatkowe obliczenia modelowe. W roku 2005 nie było możliwe, z tak dużym wyprzedzeniem, dokładne oszacowanie rzeczywistych kosztów związanych z pozyskaniem gruntów pod inwestycje, zwłaszcza w kontekście zmiany prawa w tym okresie i efektów wynikających z akcesji Polski do Unii Europejskiej. Należy też mieć na uwadze podwyżkę stawki podatku VAT.
Zmiany oszacowania kosztów realizacji tak dużego i złożonego projektu są nieuniknione w czasie. Należy wziąć pod uwagę zmiany warunków rynkowych i sytuacji ekonomicznej, jakie wystąpiły w tych latach, zmianę poziomu cen pomiędzy rokiem 2005 a 2014, czy również zmiany kursowe. Niezbędne jest także uwzględnienie skutków, jakie w obiektach hydrotechnicznych wywołało przeprowadzenie fali powodziowej na Odrze przez Wrocławski Węzeł Wodny w 2010 r. Doświadczenia z tamtego roku zostały uwzględnione na etapie kalibracji modelu hydraulicznego oraz samego projektowania. Wiele zadań realizowanych jest jako modernizacja obiektów istniejących, w większości będących pod opieką konserwatorską. Wymaga to spełnienia dodatkowych wymogów i zaleceń, które mogą ulegać zmianom już w trakcie realizacji robót. Rzeczywisty stan techniczny modernizowanych budowli stwierdzić można dopiero po odwodnieniu, odsłonięciu czy rozbiórce fragmentów konstrukcji i części mechanicznych. Mając na uwadze oszczędność wydatkowania środków publicznych, dopiero wówczas mogą być podejmowane ostateczne decyzje, czy konieczna jest wymiana, czy też wystarczająca będzie tylko konserwacja i pozostawienie historycznych elementów. W kilku zaleceniach konserwatorskich znalazł się np. zapis wyeksponowania zdemontowanych elementów historycznych urządzeń, co też generuje dodatkowe koszty. Wpływ na przebieg wdrażania Projektu ma też to, że prace prowadzone są na czynnych korytach rzeki, przy różnych warunkach hydrologicznych, w tym również w sytuacji konieczności przepływu przez Wrocławski Węzeł Wodny zwiększonych ilości wód.
Projekt Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry składa się z 4 komponentów.
Kontrakt B1-1 „Modernizacja obwałowań Blizanowice – Trestno”. Umowa z wykonawcą podpisana została 17 kwietnia 2012 r. W dniu 9 lipca 2012 r. Energopol Szczecin rozpoczął roboty budowlane, które zostały zakończone 16 grudnia 2013 r. (zatem w roku 2012 zostały rozpoczęte i były prowadzone zasadnicze roboty budowlane, chociaż opublikowana przez NIK w raporcie o wynikach kontroli za 2012 r. informacja stwierdza, że w 2012 r. nie rozpoczęły się jeszcze zasadnicze roboty budowlane. Problem ten był przedmiotem dyskusji na posiedzeniu Komisji Sejmowej ds. Kontroli Państwowej w dniu 5 lutego 2014 r. (nr 103), gdzie sprawa ta została wyjaśniona).
Kontrakt B1-2 „Modernizacja obwałowań Kotowice – Siedlce”. Do zakresu prac wchodzi wykonanie: wału Kotowice – Siedlce, wału Radwanice – Siechnice wraz z przełożeniem koryta rzeki Zielonej oraz wału Siechnice. Umowa z Wykonawcą została podpisana 31 sierpnia 2012 r., a 28 listopada 2012 r. Skanska S.A. rozpoczęła roboty budowlane (w ramach tego kontraktu zasadnicze roboty budowlane również prowadzone były już w 2012 r.).
Kontrakt B1-3 „Budowa i modernizacja innych obwałowań powyżej miasta Wrocławia”. W jego zakres wchodzi wykonanie: wału Opatowice, wału Nowy Dom, wału Janowice, wału Jeszkowice, wału Kamieniec Wrocławski – Wojnów oraz wału przy ul. Międzyrzeckiej. Umowę z wykonawcą podpisano 28 listopada 2012 r. 29 stycznia 2013 r. Joint Venture firm Budimex S.A. i Ferrovial Agroman S.A. rozpoczęło roboty budowlane.
Kontrakt B1-11 „Budowa i modernizacja innych obwałowań poniżej miasta Wrocławia”. W jego zakres wchodzi wykonanie: wału Różanka, wału Rędzin, wału Lesica, wału Szczepin, wału Kozanów, wału Maślice, wału Pracze Odrzańskie i wału Janówek. DZMiUW podpisał umowę z wykonawcą 26 października 2012 r. 11 grudnia 2012 r. SKANSKA S.A. rozpoczęła roboty budowlane.
Kontrakt B2-3.1. „Modernizacja i udrożnienie Kanału Powodziowego i Starej Odry od dolnego stanowiska jazu Psie Pole do mostów kolejowych Poznańskich”. 1 sierpnia 2012 r. RZGW we Wrocławiu podpisało umowę z Wykonawcą robót budowlanych tj. Joint Venture firm ENERGOPOL-SZCZECIN S.A. – lider i JSC „AZERKORPU” (obecna nazwa: JSC Euro-Asian Construction Corporation „EVRASCON”) – partner. 18 września 2012 r. rozpoczęto roboty budowlane. W ramach tego kontraktu ujęte są zadania inwestycyjne:
„Modernizacja i udrożnienie Kanału Powodziowego na odcinku od jazu Bartoszowice do ujścia do Starej Odry”. Wykonane prace mają zapewnić zwiększenie o ok. 11% przepustowości kanału oraz mostów Chrobrego i Jagielońskiego.
„Udrożnienie Starej Odry od jazu Psie Pole do mostów kolejowych Poznańskich”. Prace te mają na celu zwiększenie przepustowości koryta Starej Odry o ok. 23% oraz zwiększenie przepustowości mostów drogowego Warszawskiego, kolejowego Warszawskiego, Trzebnickiego, Osobowickiego i mostu kolejowego Poznańskiego. W ramach tego zadania realizowana jest również rozbudowa jazu Różanka, polegająca na dobudowaniu czwartego przęsła, modernizacja śluzy Różanka oraz budowa (przebudowa) trzech przepławek: przy jazie Szczytniki, jazie Psie Pole i jazie Różanka.
„Odkład mas ziemnych wraz z nabrzeżem przeładunkowym na Janówku” . W zakres robót budowlanych w obrębie kanałów Odry wchodzi wydobycie ponad 4 milionów m3 mas ziemnych i ich zdeponowanie na powierzchni około 100 ha terenu.
Kontrakt B2-3.2. „Pogłębianie i poszerzanie kanałów Wrocławskiego Węzła Wodnego (WWW) oraz przystosowanie stopnia Rędzin do przepuszczania wód powodziowych”. 24 października 2012 r. RZGW we Wrocławiu podpisało umowę z Wykonawcą robót budowlanych tj. firmą Sinohydro Corporation Limited z Chin. Wykonawca rozpoczął roboty ziemne pod koniec czerwca 2013 r. W ramach tego kontraktu ujęto zadania:
„Przystosowanie Kanału Miejskiego do przepuszczania wód powodziowych” polegające na umocnieniu brzegów kanału, modernizacji bramy przeciwpowodziowej, budowie nowej budowli wlotowej oraz modernizacji istniejącej Śluzy Miejskiej. Przystosowanie Kanału Miejskiego do przeprowadzenia przez Wrocław fali powodziowej pozwoli na uzyskanie dodatkowej przepustowości wrocławskiego węzła wodnego rzędu ok. 170 m3/s. Do tej pory Kanał Miejski nie brał udziału w przeprowadzeniu fali powodziowej przez Wrocław.
„Przebudowa koryta Odry na odcinku od mostów kolejowych Poznańskich do ujścia Widawy”, która ma na celu zwiększenie przepustowości koryta rzeki o ok. 25%. Główne prace to poszerzenie i pogłębienie koryta oraz zabezpieczenie brzegów.
„Przystosowanie stopnia Rędzin do przepuszczania wód powodziowych”. W ramach zadania wykonywany jest remont dwóch śluz oraz budowa przepławki przy stopniu Rędzin. W efekcie przeprowadzonych robót uzyskana zostanie na tym odcinku rzeki dodatkowa przepustowość rzędu ok. 360 m3/s.
Kontrakt B2-2.1. to „Modernizacja bulwarów Odry Śródmiejskiej”. 31 sierpnia 2012 r. podpisana została umowa z Wykonawcą robót budowlanych tj. Joint Venture firm PRI Pol-Aqua S.A. (obecnie POLAQUA Sp. z o. o.) oraz DRAGADOS S.A. Po opracowaniu dokumentacji projektowej, we wrześniu 2013 r. Wykonawca rozpoczął roboty budowlane. Roboty budowlane wykonywane są na 4 odcinkach bulwarów: odcinek A - od mostu Grunwaldzkiego do mostów Tumskiego i Piaskowego; odcinek B - od mostów Tumskiego i Piaskowego do mostu Uniwersyteckiego, odcinek C - od mostu Uniwersyteckiego do mostów Dmowskiego na Odrze Południowej i mostów Mieszczańskich na Odrze Północnej oraz odcinek D - od mostów Mieszczańskich i Dmowskiego do ujścia do Starej Odry. Modernizacja bulwarów pozwoli na zwiększenie przepustowości tego fragmentu Odry o ok. 25%.
Kontrakt B2-4.2. „Pozostałe obiekty hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego”. W ramach kontraktu realizowana jest przebudowa jazu Wrocław 1. Istniejący jaz stały w pobliżu mostu Pomorskiego (południowego) zastąpiony będzie jazem klapowym o rzędnej korony progu obniżonej o ponad 3 m. Umożliwi to zwiększenie przepustowości jazu w okresie wysokiego stanu wód. Projektowana przepustowość nowego jazu wyniesie ok. 629 m3/s, a więc o ok. 46% więcej niż starego jazu klapowego. Ponadto w ramach tego zadania przewidziano budowę przepławki dla ryb. RZGW we Wrocławiu podpisało umowę z wykonawcą Kontraktu B2-4.2, Joint Venture firm Hydrobudowa Gdańsk S.A. – lider i Zakladni Staveb – partner w dniu 19 września 2012 roku. Obecnie budowę realizuje firma Zakladni Staveb.
Kontrakt B3-1 Budowa kanału ulgi Odra – Widawa. Przelew Odra-Widawa do mostu kolejowego przy ul. Krzywoustego” i Kontrakt B3-2 Budowa kanału ulgi Odra – Widawa. Odcinek rzeka Widawa od mostu kolejowego przy ul. Krzywoustego do ujścia do Odry”.
W ramach umów B3-1 i B3-2 realizowanych będzie w sumie aż 37 różnego typu obiektów hydrotechnicznych, które mają na celu zapewnić bezpieczny przepływ tym kanałem ulgi ok. 300m3/s wód powodziowych. 23 września 2014 r. podpisana została umowa z firmą SKANSKA S.A (B3-1) i umowa z firmą Mota Engil Central Europe S.A (B3-2) na realizację robót wchodzących w zakres zadań widawskich.
2. Jak to możliwe, że 7 lutego 2014 r. Komitet Sterujący Projektu, w trybie obiegowym, przyjął „Zaktualizowane koszty realizacji Projektu i planu finansowania” (Wrocławski Węzeł Wodny) bez analizy, co do zasadności, tak znaczącego wzrostu (696,97 mln euro, co łącznie z 10% rezerwą - 52,6 mln euro, wynosi 749,6 mln euro) w stosunku do pierwotnie założonej kwoty, a Minister Środowiska również bezkrytycznie akceptuje, tak znaczny wzrost finansowy WWW, zwłaszcza w kontekście bardzo niskiego stopnia zaangażowania rzeczowo-finansowego już posiadanych środków?
Aktualizacja kosztów realizacji Projektu w lutym 2014 r. zaakceptowana została przez Komitet Sterujący po tym, jak w grudniu 2013 r. była ona przedmiotem obrad posiedzenia Komitetu Roboczego, którego ustalenia zostały następnie przekazane wszystkim członkom Komitetu Sterującego. Zatem brak jest podstaw do stwierdzenia, iż akceptacja ww. kosztów przez Komitet Sterujący odbyła się bez uprzednich analiz.
Koszty Projektu są monitorowane przez członków Komitetu, a wszelkie wątpliwości wyjaśniane są na bieżąco, nie tylko w trybie posiedzeń, ale również w trybie roboczych kontaktów oraz prowadzonej sprawozdawczości. Na posiedzeniach Komitetu Sterującego oraz Komitetu Roboczego (ciało doradcze Komitetu Sterującego) omawiany jest m.in. aktualny stan realizacji zadań, pojawiające się problemy i sposoby ich rozwiązywania. Posiedzenia te umożliwiają monitoring realizacji Projektu i bieżące reagowanie w zakresie ewentualnych potrzeb związanych z jego usprawnieniem.
3. Czy może Pan Minister poinformować, co w tej sprawie zrobił poprzedni Minister Środowiska, Pan Marcin Korolec, obecnie Wiceminister w kierowanym przez Pana Ministerstwie oraz Wiceminister Pan Stanisław Gawłowski, który uczestniczy w pracach Komitetu Sterującego Projektu, aby przeciwdziałać tego rodzaju praktykom kreowanym przez Pan Janusza Zalewskiego z BKP we Wrocławiu, nadmiernego marnotrawstwa publicznych środków, jak to również miało miejsce przy realizacji umowy na wykonanie projektów realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia, które obecnie ciągle są poprawiane?
Minister Środowiska i jego przedstawiciele aktywnie uczestniczą w pracach Komitetu Sterującego Projektu. Współpracują też z specjalistami Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, cyklicznie przeprowadzającymi misje monitorujące i kontrolujące postęp realizacji Projektu. Na bieżąco, poprzez aparat Ministerstwa Środowiska, Minister gromadzi i przetwarza informacje, analizuje je oraz poddaje ocenie.
W postawionym w interpelacji pytaniu została zawarta sugestia o nadmiernym marnotrawstwie środków publicznych, co jednak nie znajduje odzwierciedlenia w stanie faktycznym. Projekt OPDO podlega bowiem co roku audytowi Najwyższej Izby Kontroli, która w swoich ustaleniach nie stwierdziła takiego faktu. Żadne z wystąpień pokontrolnych nie wskazuje na nadmierne marnotrawstwo środków publicznych. Takiego faktu nie ustaliły również inne instytucje zaangażowane w nadzór, monitoring czy kontrolę Projektu (Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, Bank Rozwoju Rady Europy, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Ministerstwo Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Ministerstwo Finansów, Urząd Kontroli Skarbowej).
Odpowiadając na pytanie, chciałbym też zwrócić uwagę, że odpowiedzialnym za zlecenie projektów budowlanych dla poszczególnych inwestycji nie jest Biuro Koordynacji Projektu, które wskazane jest w tym pytaniu, ale poszczególne instytucje działające jako inwestor dla poszczególnych zadań Projektu (RZGW we Wrocławiu, RZGW w Gliwicach, DZMiUW, Gmina Lubomia).
4. W jaki sposób, zgodne z obowiązującym prawem były i nadal są wydatkowane środki finansowe na różnego rodzaju roboty budowlane realizowanych zadań, skoro, wg informacji NIK w 2011 r., koszty pozyskania prawa do dysponowania gruntami stanowiły wydatek 8,7 mln zł, a w 2012 r. odpowiednio 8,5 mln zł oraz w 2013 wydatkowano 25,9 mln zł?
Wydatkowanie środków odbywa się wyłącznie zgodnie z obowiązującym prawem i warunkami podpisanych umów kredytowych. Wydatkowanie środków na opłacenie robót budowlanych odbywa się na podstawie zawartych z wykonawcami umów kontraktów. Wykonawcy zostali wybrani w procedurze konkurencyjnej, zapewniającej m.in. oszczędność i celowość wydatkowania środków. Procedura ta zapewnia również jednakowe warunki ubiegania się o pozyskanie zamówienia wszystkim uprawnionym, posiadającym niezbędne kwalifikacje, podmiotom. Roboty budowlane były rozpoczynane dopiero po uzyskaniu przez inwestora pozwolenia na realizację inwestycji lub pozwolenia na budowę. W przypadku pozwolenia na realizację inwestycji (PNRI), decyzja ta reguluje również prawo inwestora do nieruchomości. W przypadku decyzji PNRI wypłaty odszkodowań mogą odbywać się dopiero po uzgodnieniu ich wysokości, w trybie przewidzianym ustawą. W przypadkach spornych jest to zatem długotrwała procedura, tocząca się dopiero po wydaniu przez organ decyzji, która jednak nie wstrzymuje przejęcia terenu na cele inwestycji oraz realizacji robót.
5. Czy inwestor na obecnym etapie realizacji Projektu dysponuje całością gruntów, który stanowi podstawowy warunek jego realizacji oraz w jaki sposób RZGW w Gliwicach zgodnie ze złożonym wnioskiem z dnia 30 marca 2012 r. i uzupełniony kolejnymi pismami z dnia 29 czerwca 2012 r., uzyskało od wojewody śląskiego, decyzją z 26 listopada 2012 r., pozwolenie na budowę, skoro wniosek o jego wydanie nie był zgodny z art. 33 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. Nr 89 poz 414 ze zm)?
W Projekcie, jak to wyjaśniono już odpowiedzi na pyt. 3, funkcję inwestora realizuje kilka instytucji, a nie jeden inwestor. Dla wszystkich zadań inwestycyjnych (z wyjątkiem tylko jeszcze części zadań dotyczących budowy Nowej Wsi Nieboczowy) inwestorzy uzyskali już decyzje pozwolenia na budowę (wykazując się stosownym prawem do dysponowania nieruchomościami) lub decyzje pozwolenia na realizację inwestycji (PNRI). W przypadku decyzji PNRI, zgodnie z przepisami tzw. „specustawy przeciwpowodziowej”, decyzja ta reguluje również prawo własności inwestora do nieruchomości niezbędnych do realizacji inwestycji. W przypadku prawomocnych i ostatecznych decyzji PNRI, prawo do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane zatem istnieje. Do dwóch decyzji PNRI, dotyczących Kontraktu B3-2, strony postępowania złożyły odwołanie i w zakresie spornych terenów nie zapadła jeszcze decyzja ostateczna. Na razie jednak nie wstrzymuje to prowadzenia robót na innych odcinkach tej budowy.
Odnosząc się do decyzji pozwolenia na budowę dla zbiornika Racibórz, wyjaśniam, że inwestor nie występował do wojewody śląskiego z wnioskiem o wydanie decyzji pozwolenia na budowę, a z wnioskiem o wydanie pozwolenia na realizację inwestycji. Treść i zawartość takiego wniosku regulują przepisy ustawy z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz.U. nr 143 poz. 963 z późn. zm.).
6. Czy może Pan Minister wskazać, oprócz już wcześniej odwołanych ze stanowisk Prezesa KZGW i Dyrektora RZGW w Gliwicach, osoby odpowiedzialne za tak niskie dotychczasowe wykorzystanie środków Umowy Pożyczki i skutkujące tym wysokie koszty jego obsługi oraz w jaki sposób rozwiązany został problem braku części dokumentacji technicznej wykonanych robót?
Niskie zaawansowanie finansowe Projektu, w przytaczanych przez Pana Posła okresach, było pochodną opóźnień w rzeczowej realizacji Projektu spowodowanych m.in. rozległością i znacznym skomplikowaniem technicznym oraz otoczeniem prawnym Projektu, m.in. związanym z wykupem gruntów, kwestiami środowiskowymi, zgodnością z przepisami UE oraz przewlekłymi negocjacjami z różnego szczebla interesariuszami Projektu (samorządy, PKP, organizacje pozarządowe, społeczności lokalne). Zmiany przepisów prawnych wywołały konieczność dostosowania działań inwestora do aktualnego stanu formalnego, co m.in. spowodowało konieczność uzyskiwania ponownych decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach czy wprowadzenia zmian do posiadanych już decyzji pozwolenia na budowę.
Zgodnie z umową pożyczki z Bankiem Światowym (MBOiR) audytorem zewnętrznym Projektu jest Najwyższa Izba Kontroli, która co roku ma obowiązek sporządzenie audytu i przekazanie go, za pośrednictwem Ministra Administracji i Cyfryzacji, do MBOiR. Od 2009 r. audyty te są przeprowadzane corocznie (w tym pierwszy łącznie za lata 2007 i 2008). NIK, stosując jako podstawę swojego działania przepisy ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, przeprowadza dużo szerszy zakres prac niż wymagane jest to w umowie pożyczki. Do tej pory Najwyższa Izba Kontroli, w wystąpieniach pokontrolnych kierowanych do poszczególnych jednostek, wykazywała pojawiające się problemy, które były następnie na bieżąco rozwiązywane. NIK nie wskazał jednak konkretnych osób, którym by przypisał odpowiedzialność za niski poziom wykorzystania środków pożyczki czy brak niektórych projektów wykonawczych. Minister Środowiska również nie widzi podstaw i powodów do wskazania takich osób, tym bardziej, że zgodnie z przepisami ustawy o NIK, kontrolujący ma obowiązek ustalenia w wystąpieniu pokontrolnym również osób odpowiedzialnych, jeśli odpowiadają one za wykazane przez kontrolującego nieprawidłowości.
Zarówno w opracowaniach sporządzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli (protokoły kontroli, wystąpienia pokontrolne, raporty), czy w aide memoire z misji Banku Światowego i Banku Rozwoju Rady Europy, brak jest przypisania odpowiedzialności, za niskie wykorzystanie środków Umowy Pożyczki, wskazanym w pytaniu osobom.
7. Uprzejmie proszę o poinformowanie w jaki sposób, wykonane bez wymaganych dokumentów pewne zakresy robót budowlanych, zostały odebrane i w jaki sposób dokonano płatności za ich wykonanie?
Według posiadanej informacji wszystkie zadania inwestycyjne posiadają wymaganą decyzję pozwolenia na budowę lub pozwolenia na realizację inwestycji oraz zatwierdzony projekt budowlany. Ustanowiony jest też kierownik budowy oraz inspektor nadzoru. Okresowo budowy są kontrolowane przez nadzór budowlany. Do tej pory nie było informacji o naruszeniu czy złamaniu prawa budowlanego. Za kontrolę i nadzór realizacji procesu inwestycyjnego odpowiada Inżynier Kontraktu, który odpowiada za wystawianie przejściowych świadectw płatności. NIK w swoim wystąpieniu pokontrolnym wskazał na realizację robót bez zatwierdzonych projektów wykonawczych, których jednak prawo budowlane nie wymaga. Nie zakwestionował jednak równocześnie płatności za te roboty. Odbiór robót dokonywany jest przez Inżyniera Kontraktu i reprezentujących go inspektorów nadzoru. W przypadku akceptacji prac, wykonawca ma prawo do uzyskania zapłaty za roboty. Należy jednak przede wszystkim mieć na uwadze, że zgodnie z warunkami umowy, odbiór następuje dopiero po zakończeniu całości robót (odbiór końcowy), a dokonywane przejściowe płatności w trakcie realizacji inwestycji nie stanowią potwierdzenia poprawności wykonania prac. Taka akceptacja następuje bowiem dopiero na etapie odbioru końcowego i przeprowadzeniu wszystkich niezbędnych prób i badań całego obiektu.
8. Czy znana jest Panu sytuacja finansowa firmy realizującej projekt budowy zbiornika Racibórz?
Zgodnie z procedurami wymaganymi przez Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju oferenci ubiegający się o udzielenie im zamówienia podlegają również ocenie z punktu widzenia sytuacji finansowej. Wybór wykonawcy budowy zbiornika był przeprowadzony w procedurze dwustopniowej. W pierwszym etapie, jednym z kryterium kwalifikacji na tzw. krótką listę była właśnie ocena sytuacji finansowej. Raport z tej oceny i sporządzenia krótkiej listy był następnie opiniowany przez Bank Światowy. Również w drugim etapie postępowania ponownie dokonana była ocena sytuacji finansowej wykonawców. Pomimo informacji prasowych z 2013 czy 2014 r. dotyczących przygotowania przez podwykonawcę wniosku do Sądu o ogłoszenia o upadłość wykonawcy zbiornika Racibórz, brak jest takich orzeczeń Sądu, brak jest zatem podstawy formalnej do kwestionowania sytuacji finansowej wykonawcy budowy zbiornika Racibórz.
9. Jak to możliwe, że nasze krajowe podmioty nie są angażowane w tego rodzaju roboty budowlane, które winny tworzyć nowe miejsca pracy, tak znaczące dla naszego społeczeństwa, a angażuje się wątpliwej reputacji podmioty zagraniczne, które w następstwie należy wspierać finansowo, aby mogły cokolwiek wykonać i zrealizować na podstawie zawartych umów podjęte zobowiązania?
Przy wyborze wykonawców, zamawiający zobowiązany jest do stosowania określonych procedur i zapewnienia równych warunków konkurowania o zamówienie wszystkim oferentom. Brak jest możliwości prawnej ograniczenia rynku wyłącznie do wykonawców krajowych (zarówno w świetle prawa zamówień publicznych, przepisów Unii Europejskiej, jak i standardów wymaganych przez MBOiR). Chciałbym zwrócić uwagę, że podmioty krajowe mają możliwość ubiegania się o zamówienie, a duża część zadań Projektu realizowana jest właśnie przez polskie firmy. W nawiązaniu do pytania nr 8 chciałbym też wskazać, że problemy z sytuacją finansową wystąpiły właśnie w stosunku do firmy krajowej, która na początku 2015 r. ogłosiła upadłość (Hydrobudowa Gdańsk S.A.).
10. W jaki sposób inwestorzy podlegli Panu Ministrowi przed podpisaniem umów przedmiotowych zadań, badają wyniki finansowe i inne, przyszłych wykonawców robót i usług, którzy jak sugeruje NIK nie są w stanie realizować przyjętych na siebie zobowiązań bez dodatkowego wsparcia finansowego ze strony realizatorów Projektu?
Zarówno wystąpieniach pokontrolnych NIK, jak i w ocenach okresowych przeprowadzanych przez Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, nie znalazły się sugestie, ustalenia czy stwierdzenia, że wykonawcy robót, z którymi zostały podpisane umowy nie są w stanie realizować przyjętych na siebie zobowiązań. Zapłata zaliczki zagwarantowana jest natomiast zapisami umowy na roboty, która jest sporządzona wg międzynarodowego standardu warunków ogólnych. Nie można tej płatności traktować jako wsparcie przedsiębiorstwa, ale jako jeden z warunków sposobu zapłaty wynagrodzenia za wykonane roboty. Tak jak wspomniano w odpowiedzi na pyt. 9, przed podpisaniem umowy z wybranym wykonawcą, dokonywana jest szczegółowa ocena oferty oraz zdolności samego wykonawcy do realizacji inwestycji. Raporty z takiej oceny są weryfikowane przez Bank Światowy. Sytuacja finansowa potencjalnych wykonawców i wyłonionego wykonawcy jest zatem szczegółowo analizowana przed podpisaniem umowy.
11. Jak to możliwe, aby tak ważne dla naszego kraju inwestycje, za które odpowiadają trzy ministerstwa, w tym kierowane przez Pana oraz podległe KZGW i RZGW, nie zapewniły właściwego nadzoru nad realizacją, a terminy zakończenia Projektu, jak się komu podoba były przenoszone w nieskończoność, ponieważ nieudolny nadzór nie jest w stanie zapewnić terminowej realizacji ważnych dla gospodarki wodnej i społeczeństwa zadań?
Tempo realizacji robót budowlanych jest bardzo duże, biorąc pod uwagę zarówno zakres Projektu, jak i uwarunkowania jego prowadzenia. Niskie zaawansowanie wydatkowania środków Projektu było pochodną długiego trwania przygotowań realizacji Projektu, spowodowanego m.in. rozległością i znacznym skomplikowaniem technicznym oraz otoczeniem prawnym Projektu, m.in. związanym z wykupem gruntów, kwestiami środowiskowymi, zgodnością z przepisami UE oraz przewlekłymi negocjacjami z różnego szczebla interesariuszami Projektu (samorządy, PKP, organizacje pozarządowe, społeczności lokalne, organy administracji publicznej). W okresie tym ulegały zmianom przepisy prawne, a dopiero w 2010 r. Sejm RP uchwalił tzw. „specustawę przeciwpowodziową”, która umożliwiła rozwiązanie wielu istotnych problemów m.in. dotyczących pozyskania nieruchomości. Trudnością było zatem przede wszystkim przygotowanie realizacji inwestycji i doprowadzenie do wyboru wykonawców. Jako przyczynę późnego rozpoczęcia robót można też wskazać przełom lat 2007 i 2008 r., kiedy to powinna zostać zbudowana struktura organizacyjna wdrażania Projektu (okres ten negatywnie został zresztą oceniony przez NIK w trakcie kontroli za rok 2007 i 2008 cyt.: „NIK negatywnie ocenia działania związane z koordynacją i zarządzaniem Projektem za okres do marca 2008 r. zaś pozytywnie za okres od marca 2008 r. do czasu zakończenia niniejszej kontroli”). Do wydłużenia przygotowań przyczyniły się również zmiany przepisów prawnych dotyczących procedur środowiskowych i np. konieczność powtórzenia postępowań w sprawie posiadanych już niektórych decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, czy konieczność uwzględnienia nowych decyzji w posiadanych decyzjach pozwolenia na budowę (poprzez przeprowadzenie postępowania w sprawie zmiany tych decyzji). Zgodnie z procedurami MBOiR, wymagane było też przeprowadzenie dodatkowych procedur środowiskowych (przygotowanie szczegółowych Planów Zarządzania Środowiskiem dla poszczególnych kontraktów na roboty) - zgodnie polityką operacyjną OP 4.1 MBOiR. W początkowej fazie przygotowania do realizacji Projektu brak było szczegółowych regulacji dotyczących przygotowania inwestycji przeciwpowodziowych, a dopiero w 2010 r. została uchwalona przez Sejm RP tzw. „specustawa przeciwpowodziowa”. Na tempo prowadzenia robót wpływały również nie zawsze sprzyjające warunki pogodowe i hydrologiczne oraz obecność w korycie Odry dużej liczby niewypałów i niewybuchów z okresu II wojny światowej.
Chcę zapewnić Pana Posła, że nadzór nad realizacją Projektu istnieje, i to na wielu niezależnych poziomach. Prowadzony jest w ramach istniejących struktur administracji publicznej. Wykonywany jest także z poziomu instytucji finansujących (MBOiR i BRRE) poprzez cykliczne misje monitorujące i kontrolne, a także poprzez zapewnienie zewnętrznego audytora, którym zgodnie z umową pożyczki została Najwyższa Izba Kontroli. Ze względu na udział środków Funduszu Spójności Ministerstwo Finansów sprawuje swoją funkcję instytucji płatniczej, Ministerstwo Środowiska instytucji pośredniczącej, a NFOŚiGW instytucji wdrażającej. Sprawowany jest również nadzór społeczny, który się objawia właśnie zgłaszaniem pytań, zastrzeżeń i interpelacji.
12. Proszę, aby zechciał Pan Minister poinformować, jak to możliwe, aby p. Witold Sumisławski, dyrektor RZGW we Wrocławiu za opieszałość realizacji, brak właściwego nadzoru nad prowadzonymi od lat zadaniami, które winny spowodować poprawę bezpieczeństwa społeczności lokalnej zamieszkałej na terenach odpowiedzialności RZGW został przeniesiony na wyższe stanowisko, Prezesa Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie? Jak to możliwe, jak Panie Ministrze. Osoba która nie radzi sobie z realizacja zadań mniejszej jednostki obecnie będzie odpowiadać za gospodarkę wodną w całym kraju, przecież to Pan akceptuje tego rodzaju wnioski awansowe?
Tryb wyłaniania Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej określa art. 89 Prawa wodnego. Pan Witold Sumisławski został wybrany w drodze otwartego naboru oraz powołany na stanowisko Prezesa KZGW, decyzją Prezesa Rady Ministrów, dnia 1 marca 2013 roku. Wcześniej, od sierpnia 2010 roku pełnił stanowisko Dyrektora w Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. W tym czasie pod jego kierownictwem RZGW Wrocław realizował wiele inwestycji na Odrze czy Nysie, które podniosły bezpieczeństwo powodziowe mieszkańców. Między innymi inwestycje we Wrocławskim Węźle Wodnym i remont zbiornika na Nysie w Lewinie Kłodzkim. Pan Witold Sumisławski posiada wieloletnie doświadczenie w zarządzaniu oraz doskonale zna problemy gospodarki wodnej w Polsce.
13. Dlaczego wykonawcy robót, którzy nierzetelnie wykonują swoje obowiązki na podstawie wcześniej zawartych umów nie ponoszą odpowiedzialności i jakie konsekwencje zostały przez Pana Ministra wyciągnięte w stosunku do winnych zaistniałej sytuacji, wykonawców oraz konsultantów, a także BKP we Wrocławiu, które jak widać nie poczuwa się do jakiejkolwiek odpowiedzialności za powstałe opóźnienia i nieuzasadniony wzrost wartości realizowanych zadań?
W dotychczasowych wystąpieniach pokontrolnych NIK brak jest tak kategorycznie sformułowanych zarzutów wobec wykonawców robót czy też ustaleń o nierzetelnym wykonywaniu przez nich obowiązków. Zarzuty zawarte przez Pana Posła w pytaniu nie zostały postawione przez NIK czy inne instytucje wobec BKP we Wrocławiu. Kolejne kontrole (od 2009 r.) oceniają działania BKP pozytywnie, choć z nieprawidłowościami. Nieprawidłowości te nie dotyczą jednak wskazanych w pytaniu zakresów działania. Minister Środowiska nie ma więc uprawnień do kwestionowania czy komentowania ustaleń bądź stwierdzeń Najwyższej Izby Kontroli opublikowanych w oficjalnych dokumentach i przygotowanych na podstawie przeprowadzonych szczegółowych kontroli. Wystąpienia pokontrolne nie wskazują też potrzeby czy obowiązku zastosowania sugerowanych w pytaniu Pana Posła restrykcji.
14. Czy znana jest Panu sytuacja nieterminowego wywiązywania się wykonawców robót oraz konsultantów akceptowanych przez Bank Światowy (w czasie misji, która miała miejsce w maju 2011 r. przedstawiciel MBOiR, pan Guy Alaerts, dokonując podsumowania poinformował, że zauważył wyraźny postęp w realizacji Projektu, w tym poprawę organizacji PIU w Gliwicach) na podstawie sugestii BKP, w zakresie realizowanych zadań Projektu?
Do tej pory wszystkie zakończone roboty budowlane, zostały ukończone w przewidzianych umową terminach. Realizowane one były w ramach 4 kontraktów Podkomponentu B1. Na posiedzeniach Komitetu Sterującego Projektu omawiane były problemy z terminami rozpoczęcia robót na niektórych kontraktach oraz z tempem prowadzonych prac. Kwestie te są szczegółowo monitorowane, podobnie jak dyskutowane są problemy i uwarunkowania (np. warunki pogodowe, wysoki stan wód i np. konieczność przepuszczenia przez teren budowy fali powodziowej, warunki gruntowe, nieprzewidziane warunki itp.).
Odnosząc się konsultantów wsparcia technicznego - w drugiej połowie 2012 r. konsultantowi wykonującemu usługi dla RZGW w Gliwicach (JV CES) umowa została wypowiedziana przez RZGW i w 2013 r. został zatrudniony nowy konsultant.
15. Czy może Pan poinformować jakie, ze strony Ministerstwa, zostały podjęte środki zapobiegawcze, aby będące w dyspozycji środki finansowe Unii Europejskiej nie zostały bezpowrotnie utracone?
Ryzyko niewykorzystania czy utraty środków finansowych jest obecnie niewielkie. Owszem, wyniki audytu Najwyższej Izby Kontroli przeprowadzonego w RZGW we Wrocławiu (w zakresie realizacji POPDO w 2013 r.), opublikowane w drugiej połowie 2014 r., zasugerowały ryzyko utraty finansowania ze środków Funduszu Spójności, jednak NIK wiązał taką utratę z możliwością wypowiedzenia przez RZGW umowy na roboty firmie, która miała duże opóźnienia w rozpoczęciu robót. Wykonawca dokonał jednak reorganizacji swojego kierowniczego personelu i znacząco zintensyfikował tempo prac. Obecnie większość zakresu prac na tym kontrakcie została już zrealizowana.
Do momentu zakończenia i rozliczenia wszystkich kontraktów zawsze istnieje ryzyko utraty części dofinansowania. Wszyscy realizatorzy Projektu zdają sobie sprawę i podejmują działania eliminujące lub ograniczające takie ryzyko. Ze szczególną uwagą do tego problemu podchodzi też audytor Projektu (NIK). Jako przykład efektu bardzo szybkiej reakcji na zmieniające się okoliczności realizacji Projektu można wskazać sprawne przeprowadzenie przez RZGW we Wrocławiu zmiany wykonawcy dla kontraktu B2-4.2 w związku ze zgłoszeniem wniosku o upadłość jednego z członków joint venture realizujących tę budowę. Niemal natychmiast po podjęciu wiedzy o zgłoszeniu wniosku, w oparciu o warunki przewidziane kontraktem, wypowiedziana została umowa Hydrobudowie Gdańsk, a cały zakres pozostających do wykonania prac przejęła firma będąca członkiem tego konsorcjum.
Mając na względzie zapewnienie wykorzystania wszystkich środków pozostających do dyspozycji, na wniosek Ministerstwa Środowiska i Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, Ministerstwo Finansów wystąpiło do Banku Światowego oraz Banku Rozwoju Rady Europy o przedłużenie okresu realizacji Projektu, a tym samym o dostępności środków kredytowych przeznaczonych na sfinansowanie jego kosztów oraz dokonało przesunięć w ramach finansowania niektórych zadań w celu zmaksymalizowania efektywności środków finansowych.
16. Czy podjął Pan już określone decyzje, aby zakresy rzeczowe realizacji Projektu odpowiadały faktycznym potrzebom i nie ulegały zmianom w toku realizacji?
Minister Środowiska i jego przedstawiciele aktywnie uczestniczą w pracach Komitetu Sterującego Projektu i Komitetu Roboczego Projektu. Współpracuje też z przedstawicielami MBOiR, cyklicznie przeprowadzającymi misje monitorujące i kontrolujące postęp realizacji Projektu. Prowadzi stosowną korespondencję oraz jako dysponent środków budżetu państwa zapewnia płynność finansowania Projektu. Na bieżąco, poprzez KZGW, gromadzi i przetwarza informacje, analizuje je i poddaje ocenie.
Przepisy Prawa Budowlanego nie przewidują natomiast udziału Ministra Środowiska w przebiegu procesu inwestycyjnego. Za określenie niezbędnego zakresu prac budowlanych odpowiada przede wszystkim projektant. Prawo budowlane poza jego osobą przewiduje udział w procesie inwestycyjnym kierownika budowy oraz inspektora nadzoru. Osoby te odpowiadają za realizację inwestycji zgodnie z przepisami, projektem budowlanym i wiedzą techniczną. Obiekty budowlane muszą spełniać po wybudowaniu czy modernizacji swoje funkcje, spełniać wymagania przepisów prawa oraz zapewniać bezpieczeństwo. Zgodnie z dobrą praktyką zarządzania robotami budowlanymi oraz wymaganiami instytucji finansujących Projekt, mając na uwadze skalę przedsięwzięcia, funkcja inspektora nadzoru została rozbudowana do funkcji Inżyniera Kontraktu, którą realizują konsultanci wsparcia technicznego. Zarówno instytucje finansujące Projekt, inwestorzy (Jednostki Wdrażania Projektu) jak i inni uczestnicy struktury wdrażania POPDO mają na uwadze celowość, rzetelność, zasadność i oszczędność wydatkowania środków publicznych. W tej strukturze znajduje się również Minister Środowiska.
Zarządzanie i kontrola w przypadku POPDO odbywa się na kilku odrębnych i niezależnych płaszczyznach, pierwszej – finansów publicznych i administracji publicznej, drugiej – zasad wymaganych i stosowanych przez MBOiR (audytor zewnętrzny, misje monitorujące i oceniające postęp wdrażania Projektu, opiniowanie i uzgadnianie poprzez udzielanie tzw. „no objection” itd.) i trzeciej – zasad ustalonych dla jednostek zaangażowanych w zarządzanie, kontrolę i wdrażanie projektów Funduszu Spójności.
17. Jak to możliwe, aby w 38 milionowym kraju nie można było znaleźć instytucji, która byłaby w stanie zlecić i wykonać w sposób rzetelny, odpowiedzialny i zgodnie z fachową wiedzą projekty realizowanych zadań dot. budowy Zbiornika Racibórz i Modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego?
Pytanie to ma charakter retoryczny i kwestionuje istniejący stan faktyczny. Inwestorzy poszczególnych zadań inwestycyjnych (RZGW we Wrocławiu, DZMiUW, RZGW w Gliwicach) zlecili bowiem wykonanie projektów budowlanych wykonawcom gwarantującym spełnienie wymagań stawianych przez Prawo Budowlane i Prawo Wodne dla tego typu opracowań. Na podstawie takich projektów wydane zostały prawomocne decyzje pozwolenia na budowę lub pozwolenia na realizację inwestycji. Inwestor nie ma możliwości kwestionowania opracowania, wykonanego przez osobę posiadającą stosowne uprawnienia i kwalifikacje, opatrzonego jeszcze podpisami uprawnionych osób sprawdzających. Prawo Budowlane zabezpiecza w tym przypadku inwestora poprzez ustanowienie obowiązku powierzenia projektowania projektantowi posiadającemu wykształcenie, kwalifikacje i uprawnienia oraz nakładając na projektanta odpowiednie obowiązki, w tym opracowanie projektu w sposób rzetelny, odpowiedzialny oraz zgodnie z przepisami prawa i wiedzą techniczną.
Część projektów zlecona została przez inwestorów jeszcze przed uruchomieniem POPDO, na podstawie przepisów prawa zamówień publicznych, pozostałe wg procedur Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju. Problemy związane z jakością dotyczą przede wszystkim dokumentacji projektowych zleconych jeszcze przed uruchomieniem Projektu OPDO (dotyczy to np. przypadku, o którym jest mowa w pytaniu 17). Taką sytuację można uzasadniać m.in. tym, że kryterium wyboru w procedurach PZP jest cena. Inwestor ma też wówczas bardzo ograniczone możliwości uwzględnienia przy wyborze wykonawcy (w trybie PZP) jakości i doświadczenia jego personelu, dotychczasowych dobrych czy złych doświadczeń zdobytych w ramach wcześniejszej współpracy itp.
18. Czy znane są Panu projekty techniczne tej Inwestycji przygotowanie przez Hydroprojekt, na zlecenie pośrednio przez BKPBŚ, a obecnie BKP we Wrocławiu w 2004 i 2005 r. za kwotę ok. 4 mln. zł., które w następstwie, jak informują wystąpienia NIK, należało poprawiać, poprawiać i jeszcze raz poprawiać, a gdy już ostatecznie dokumentacje zostały poprawione, to nie chciano ich zwrócić inwestorowi z powodu braku praw autorskich (pismo z 19 września 2011 r. – umowa z dnia 12 listopada 2004 r nr IR-26/Rac/2004/695/PW zawarta pomiędzy stronami wskazuje, że Hydroprojekt zachowuje prawa autorskie do wszystkich przez siebie sporządzonych dokumentów), a jak uporano się i z tym problemem, to jak sugeruje wykonawca, należy je po raz kolejny poprawić?
Wykonanie dokumentacji projektowej firmie Hydroprojekt Warszawa w 2004 r. zlecał RZGW w Gliwicach a nie jak jest to sugerowane w pytaniu Pana Posła BKPBŚ czy BKP OPDO. Również w 2010 r. sporządzenie kompletnego wniosku o pozwolenie na realizację inwestycji (którego elementem była aktualizacja do obowiązujących przepisów Projektu Budowlanego) zlecał RZGW w Gliwicach, a finansowanie tych prac pochodziło spoza środków Projektu. Wprowadzanie rozwiązań zamiennych czy zmian do dokumentacji projektowej (zazwyczaj już na poziomie dokumentacji wykonawczej, a nie projektu budowlanego) jest działaniem typowym i stosowanym nawet w niewielkich inwestycjach. Taka potrzeba wynikać może np. z przyjętych do zastosowania konkretnych technologii wykonania robót czy stwierdzenia w trakcie budowy zmiany warunków realizacji inwestycji.
19. W jaki sposób zamierza Pan rozwiązać problemy przedsiębiorców zajmujących się pozyskiwaniem kruszywa budowlanego z dna czaszy zbiornika Racibórz w kontekście nagłego zalania jego falą powodziową i ewentualnymi roszczeniami w przypadku poniesienia przez nich strat w postaci bezpowrotnej utraty zgromadzonego na pryzmach surowca bądź zatopionego sprzętu?
Problemy będą rozwiązywane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w tym Prawa Wodnego. Należy też wskazać, że w trakcie przygotowania inwestycji do realizacji szczególna uwaga została zwrócona na udział społeczny wszystkich zainteresowanych podmiotów i instytucji (decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, plan zarządzania środowiskiem, plan pozyskania nieruchomości, decyzja o pozwoleniu na realizację inwestycji). We wszystkich tych postępowaniach mieli możliwość uczestniczyć zainteresowani i zgłaszać swoje wnioski w zakresie uwarunkowań prowadzenia inwestycji czy sposobu użytkowania terenów w czaszy zbiornika. Zgodnie z przepisami tzw. „specustawy przeciwpowodziowej” zainteresowani właściciele mieli też np. możliwość zgłoszenia do inwestora wniosku o wykupienie ich nieruchomości w związku z ograniczeniem sposobu jej użytkowania w wyniku zrealizowania inwestycji. Z takiej możliwości np. skorzystała Gmina Lubomia, zgłaszając do inwestora wniosek o wykupienie dróg gminnych biegnących w terenie czaszy, a obecnie się toczy postępowanie sądowe w tej sprawie w sprawie ustalenia ostatecznego, niezależnego rozstrzygnięcia.
20. Jak to możliwe, że RZGW w Gliwicach nie kontroluje ilości wydanych Koncesji oraz podmiotów je otrzymujących?
RZGW w Gliwicach nie jest organem wydającym koncesje. Uczestniczy jedynie w procedurze ich wydawania poprzez wydawanie opinii. Wpływające do RZGW w Gliwicach wnioski są więc opiniowane. Ewidencja korespondencji w tych sprawach prowadzona jest zgodnie z obowiązującą w RZGW w Gliwicach instrukcją kancelaryjną. Natomiast za samą kontrolę ilości koncesji odpowiada organ je wydający oraz instytucje przewidziane prawem geologicznym i górniczym.
21. Czy jednostka ta nie jest poddawana okresowym kontrolom ze strony kierowanego przez Pana Ministerstwa, że na tak podstawowe zaniedbania musi wskazywać NIK?
Zgodnie z umową pożyczki z Bankiem Światowym (MBOiR), audytorem zewnętrznym Projektu jest Najwyższa Izba Kontroli. NIK, stosując jako podstawę swojego działania przepisy ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, przeprowadza dużo szerszy zakres prac niż wymagane jest to w umowie pożyczki. Takie zaangażowanie Najwyższej Izby Kontroli nie wyeliminowało działań kontrolnych sprawowanych przez KZGW jak i monitoringu sprawowanego przez instytucje zaangażowane w proces wdrażania POPDO.
Ponadto należy zauważyć, iż koordynacja oraz monitorowanie działań związanych z przygotowaniem i realizacją Projektu sprawuje Biuro Koordynacji Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry oraz Komitet Sterujący POPDO. Jednym z podstawowych zadań Biura jest wspomaganie działań RZGW realizujących zadania inwestycyjne w Projekcie. Do zadań Biura Koordynacji Projektu należy również kontakt z instytucjami finansującymi realizację przedsięwzięcia.
22. Czy może Pan zapewnić nasze społeczeństwo, że realizowany Projekt pod ścisłym nadzorem Pana Janusza Zalewskiego z BKP we Wrocławiu, byłego wojewody wrocławskiego, który w okresie powodzi tysiąclecia z 1997 r. nakazał w niedzielę, wczesnym rankiem wysadzenie wałów powodziowych pod Wrocławiem, aby ocalić miasto przed zalaniem wód powodziowych, może być gwarantem realizacji ślimaczącego się latami Projektu?
Niskie zaawansowanie wykazywane w wystąpieniach NIK z okresu 2007-2013 (a więc dla okresu 2007-2012) było pochodną długiego trwania przygotowań realizacji Projektu, spowodowanych m.in. rozległością i znacznym skomplikowaniem technicznym zaplanowanych zadań oraz otoczeniem prawnym Projektu, w tym związanym z wykupem gruntów, kwestiami środowiskowymi, zgodnością z przepisami UE oraz przewlekłymi negocjacjami z różnego szczebla interesariuszami Projektu (samorządy, PKP, organizacje pozarządowe, społeczności lokalne). W okresie tym ulegały też znacznym zmianom przepisy prawne. W 2010 r. Sejm RP uchwalił ustawę, z dnia 8 lipca 2010 roku o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (Dz. U. Nr 143, poz. 963) która umożliwiła rozwiązanie wielu problemów m.in. dotyczących pozyskania nieruchomości. Ustawa ta w znaczący sposób upraszcza procedurę pozyskiwania gruntów pod planowaną inwestycję, ogranicza ilość niezbędnych pozwoleń do jednego pozwolenia na realizację przedsięwzięcia.
Odnośnie wyrażonych przez Pana Posła wątpliwości w stosunku do kwalifikacji Dyrektora Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej Dorzecza Odry, pana prof. dr hab. inż. Janusza Zaleskiego, pragnę poinformować, iż prof. Janusz Zaleski dysponuje szeroką wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie gospodarki wodnej, którą zajmuje się zarówno praktycznie, jak i ma w tym zakresie liczny dorobek naukowy. Swoją szeroką i interdyscyplinarną wiedzę łączy z praktycznymi doświadczeniami pochodzącymi z uczestnictwa i zarządzania w wielu dużych projektach infrastrukturalnych. Należy również wskazać na jego wieloletnią pracę w administracji publicznej. Połączenie tych wszystkich kompetencji i doświadczeń jest bardzo przydatne w tak złożonym przedsięwzięciu, jakim jest Projekt OPDO. Należy zaznaczyć też, że dotychczasowe audyty Projektu przeprowadzone przez Najwyższa Izbę Kontroli nie zakwestionowały kwalifikacji i kompetencji prof. Janusza Zaleskiego.
Stanisław Gawłowski
Sekretarz Stanu
(Podpisano elektronicznie)