Szanowna Pani Premier,
Przygotowany przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw pod koniec lutego 2015 r. po raz kolejny nie został rozpatrzony przez Radę Ministrów. Prasa donosi, że blokuje Pani procedowanie nad projektem z uwagi na zapisy dotyczące ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Zgodnie z pierwotnymi planami Ministerstwa Finansów klauzula ta miała zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2016 r.
Projekt nowelizacji zawiera szczegółowe uregulowania określane mianem ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (ang. GAAR – General Anti-Avoidance Rule). Regulacje te miałyby umożliwić organom podatkowym określanie wysokości zobowiązań podatkowych z pominięciem sztucznych konstrukcji prawnych, których głównym celem było uzyskanie znacznej korzyści podatkowej nieprzewidzianej w przepisach prawa podatkowego i sprzecznej z celem oraz istotą tych przepisów. Proponowane przez Ministerstwo Finansów rozwiązania mogłyby zatem przyczynić się do skuteczniejszej walki ze zjawiskiem unikania opodatkowania, które corocznie prowadzi do utraty przez budżet państwa istotnej części wpływów podatkowych. Zjawisko to często przybiera formę skomplikowanych struktur prawnych i szeregu transakcji przeprowadzanych w oderwaniu od realiów gospodarczych. Unikanie opodatkowania przez duże przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą w Polsce i zamożne osoby fizyczne przyczynia się do wzrostu deficytu finansów publicznych, a w konsekwencji przenosi ciężar utrzymania państwa i jego instytucji na barki obywateli o znacznie skromniejszych dochodach.
Chciałabym podkreślić, że wprowadzenie nowych reguł przeciwdziałających unikaniu opodatkowania wydaje się konieczne w szczególności w obszarze wyjątkowo narażonym na agresywną optymalizację podatkową, tj. w podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako „CIT”). Do niepokojących wniosków prowadzą oficjalne statystyki Ministerstwa Finansów, zgodnie z którymi w okresie rządów Platformy Obywatelskiej w latach 2007-2013 wpływy budżetowe z CIT spadły o ponad 8% (z ok. 32,17 mld zł w 2007 r. do ok. 29,38 mld zł w 2013 r.). Nie można tego zjawiska tłumaczyć wyłącznie spowolnieniem koniunktury gospodarczej. Proszę bowiem zwrócić uwagę, że w tym samym okresie wpływy budżetowe z podatku dochodowego od osób fizycznych wzrosły o niemal 21%, zaś wpływy z podatku od towarów i usług o ponad 17,7%.
W świetle przytoczonych powyżej danych budżetowych dotyczących wpływów z CIT należy uznać, iż dotychczasowe wysiłki resortu finansów podejmowane w celu uszczelnienia i naprawy prawa podatkowego są niewystarczające. Nie ma wątpliwości, że obowiązujące w ustawach o podatkach dochodowych szczególne klauzule przeciwko unikaniu opodatkowania (np. regulacje w zakresie cen transferowych, przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji czy klauzula antyabuzywna znajdująca zastosowanie przy połączeniach lub podziałach spółek) nie stanowią wystarczająco skutecznej bariery przed agresywną optymalizacją podatkową stosowaną przez podatników o bardzo wysokich dochodach. Niezbędne jest zaimplementowanie rozwiązania kompleksowego, które pozwoli organom podatkowym skuteczniej walczyć z tym zjawiskiem. W mojej ocenie rząd Platformy Obywatelskiej oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego nie dostrzegł jednak skali problemu i walkę z deficytem budżetowym ograniczył do działań doraźnych i najprostszych a często jednocześnie uderzających w najuboższych obywateli, czego przykładem jest podwyżka stawek VAT.
Ogólne klauzule przeciwko unikaniu podwójnego opodatkowania stały się standardem w ustawodawstwach podatkowych innych państw europejskich. Tego rodzaju uregulowania od lat funkcjonują m.in. w Austrii, Niemczech, Francji, ale także w krajach naszego regionu – na Słowacji czy na Węgrzech. Ich wprowadzenie jest również rekomendowane przez Komisję Europejską i OECD.
W związku z powyższym zwracam się do Pani Premier z następującymi pytaniami:
Czy odroczenie rozpatrzenia projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw przez Radę Ministrów nastąpiło z uwagi na Pani obiekcje co do proponowanych rozwiązań dotyczących ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania?
Czy uważa Pani za konieczne wprowadzenie do polskiego porządku prawnego ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania?
Jeśli odpowiedź na pytanie nr 2 jest twierdząca, to kiedy należy spodziewać się rozpatrzenia projektu nowelizacji Ordynacji podatkowej przez Radę Ministrów i poddania go pod obrady Sejmu?
Jeśli odpowiedź na pytanie nr 2 jest negatywna, proszę o wyjaśnienie Pani stanowiska i wskazania innych metod, które pozwoliłyby na walkę ze zjawiskiem unikania opodatkowania.
Z poważaniem,
Anna Grodzka