Warszawa, 19-03-2015
Szanowny Panie Marszałku
Odpowiadając na interpelację Pana Posła Stanisława Wziątka w sprawie żołnierzy kontraktowych (SPS-023-31492/15), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących informacji.
Budowa korpusu szeregowych zawodowych rozpoczęła się z dniem 1 stycznia 2010 r., po wejściu w życie ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 79, poz. 669 ze zm.). Wiązało się to z podjęciem działań związanych z profesjonalizacją armii, m.in. w związku z zawieszeniem zasadniczej służby wojskowej.
Szeregowi zawodowi od kilku lat stanowią najliczniejszy korpus kadry w Siłach Zbrojnych RP. Służba w tym korpusie ma wyłącznie charakter ochotniczy i jest służbą kontraktową, którą można pełnić, zgodnie z zapisami art. 13 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1414 ze zm.), przez łączny okres nieprzekraczający dwunastu lat. Do okresu tego zalicza się także okresy odbywania lub pełnienia innych form czynnej służby wojskowej oraz okresy pełnienia służby w określonych formacjach mundurowych.
Obowiązujące obecnie możliwości pełnienia służby kontraktowej były i są podyktowane przede wszystkim czynnikami merytorycznymi, dobrem Sił Zbrojnych RP i oceną przydatności dla bezpieczeństwa państwa. Mają one na celu:
Według stanu na dzień 31 stycznia br. liczba szeregowych zawodowych, którym w kolejnych latach upływa dwunastoletni okres służby wojskowej, przedstawia się następująco: 2015 r. – 153, 2016 r. – 1235, 2017 r. – 1468, 2018 r. – 2119, 2019 r. – 5127, 2020 r. – 8244, 2021 r. – 3781, 2022 r. – 3489, 2023 r. – 5138, 2024 r. – 4367, 2025 r. – 3154, 2026 r. – 831 i w 2027 – 80.
Jak wynika z powyższego w latach 2016-2022 dwunastoletni okres służby wojskowej osiągnie ok. 25 tys. szeregowych zawodowych. Nie oznacza to jednak, że wszyscy będą musieli opuścić szeregi wojska. Przeważająca liczba szeregowych zawodowych nie osiągnie bowiem wskazanej ustawowej granicy pełnienia zawodowej służby kontraktowej. Jak dowodzi dotychczasowa praktyka przede wszystkim część z tej liczby żołnierzy zostanie w trakcie pełnienia służby przeniesiona do wyższych korpusów kadry (korpusu podoficerów i oficerów), część wcześniej dokona wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej, a część odejdzie z innych przyczyn (w tym z uwagi na niezdolność do zawodowej służby wojskowej stwierdzonej orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej, czy w związku z uzyskaniem niedostatecznej oceny w opinii służbowej, a także z innych przyczyn przewidzianych w wojskowej ustawie pragmatycznej, w szczególności związanych z indywidualną sytuacją żołnierzy). Przewiduje się, że tak jak w latach poprzednich z powodu osiągnięcia maksymalnej dwunastoletniej granicy pełnienia służby kontraktowej może zostać zwolnionych jedynie niewielki odsetek z omawianej grupy żołnierzy.
Rozpatrując kwestię długości okresu służby szeregowych w kategoriach pracodawcy, Siły Zbrojne RP gwarantują, w przeciwieństwie do innych podmiotów, stabilność zawodową i pewność zabezpieczenia finansowego w długiej, wynoszącej dwanaście lat, perspektywie czasowej. Perspektywa ta może być jeszcze dłuższa, w przypadku przejścia szeregowego zawodowego do wyższego korpusu kadry. W tym celu, dla zabezpieczenia najlepszym szeregowym jak najszerszych możliwości przechodzenia do wyższych korpusów kadry, w ostatnich latach praktycznie zaniechano powołania do służby kandydackiej osób ze środowiska cywilnego do szkół podoficerskich (poza średniorocznym naborem około 20 kadetów do grupy osobowej orkiestr i zespołów estradowych). Jest to kontynuacja przyjętej przez Kierownictwo resortu obrony narodowej strategii, umożliwiającej rozwój zawodowy i przechodzenie doświadczonych i wyróżniających się szeregowych zawodowych do wyższego korpusu kadry.
W codziennej działalności służbowej przestrzegana jest ustawowa regulacja, że pierwszeństwo przyjęcia do szkół podoficerskich mają szeregowi zawodowi, którzy pełnili zawodową służbę wojskową przez co najmniej pięć lat. W efekcie, w pierwszej kolejności do korpusu podoficerów mogą przechodzić żołnierze najbardziej doświadczeni, posiadający relatywnie długą wysługę.
Takie podejście przyczynia się m.in. do sukcesywnej redukcji zasobu szeregowych, których okres służby zbliża się do 12 lat. Tym samym liczba szeregowych posiadających 10 i więcej lat wysługi, jest stosunkowo niewielka.
W latach 2012-2014 w szkołach podoficerskich przeszkolono 6 179 szeregowych zawodowych, z czego ponad 4 700 absolwentów (ok. 77%) naukę ukończyło i zdało egzamin na podoficera. Zostali oni następnie mianowani na pierwszy stopień podoficerski (kaprala) i wyznaczeni na stanowiska służbowe.
Tylko w ostatnich trzech latach blisko 5 tys. szeregowych zasiliło korpus podoficerów, a prawie 400 podoficerów awansowano na pierwszy stopień oficerski.
Ponadto w br. pilotażowo uruchamiane będzie w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Lądowych dwunastomiesięczne szkolenie wojskowe, kończące się egzaminem na oficera dla 15 szczególnie wyróżniających się szeregowych zawodowych.
W najbliższych latach wobec ponad 5 tysięcy szeregowych (wysługa powyżej siedmiu lat) będą podjęte decyzje kadrowe i szkoleniowe dotyczące ich przejścia do wyższego korpusu kadry lub zwolnienia z zawodowej służby wojskowej. W tej grupie ponad 3 200 żołnierzy potencjalnie spełnia obecnie warunki do ubiegania się o kontynuację służby wojskowej. Mając na względzie zrealizowane w minionych latach wielkości naboru do korpusu podoficerów, Siły Zbrojne RP powinny być w stanie zaproponować wszystkim najlepszym szeregowym, zainteresowanym dalszą służbą wojskową, wyznaczenie na stanowiska dla podoficerów młodszych.
Dotychczasowa liczba powołań do zawodowej służby wojskowej w korpusie szeregowych zawodowych oraz utrzymujące się wysokie zainteresowanie tą służbą w środowisku cywilnym wskazuje, że nie należy oczekiwać zmiany tendencji w tym zakresie. Liczę powołań do zawodowej służby wojskowej w korpusie szeregowych zawodowych w latach 2010-2014 przedstawia sią następująco: w 2010 r. – 5375 powołań, w 2011 r. – 5322, w 2012 r. – 6250, w 2013 r. – 3542 i w 2014 r. – 2582 (ogółem 23 071).
Należy przy tym podkreślić, że zmniejszenie liczy powołań w 2013 r. i 2014 r. wynika nie ze spadku zainteresowania tą służbą, a ze zmniejszenia potrzeb Sił Zbrojnych RP i możliwości zagospodarowania większej liczy kandydatów do służby w tym korpusie kadry, w związku z końcową fazą budowy korpusu szeregowych zawodowych.
Do korpusu szeregowych zawodowych powoływani są żołnierze rezerwy, którzy ukończyli co najmniej gimnazjum i posiadają przygotowanie zawodowe lub kwalifikacje albo umiejętności przydatne w korpusie osobowym, w jakim mają pełnić zawodową służbę wojskową. Obecnie zasadniczym sposobem prowadzenia naboru do korpusu szeregowych, jest powoływanie do niej żołnierzy rezerwy poprzez ich weryfikację w ramach Narodowych Sił Rezerwowych (z uwagi na zabezpieczenie potrzeb uzupełnieniowych z NSR i dużą liczbę ochotników, nie prowadzi się naboru do szeregowych zawodowych poprzez służbę kandydacką).
Podkreślenia wymaga również, że zwalnianie doświadczonych szeregowych zawodowych z zawodowej służby wojskowej zapewnia tworzenie warunków do gromadzenia wyszkolonych rezerw osobowych na potrzeby mobilizacyjne i innych form służby niezawodowej, przewidywanych w ramach powszechnego obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, co jest szczególnie istotne w związku z zawieszeniem zasadniczej służby wojskowej, która dotychczas stanowiła podstawowe źródło wyszkolonych rezerw osobowych. Zaznaczyć należy, że szeregowym zwalnianym z zawodowej służby wojskowej nadawane są przydziały mobilizacyjne.
Rotacja na stanowiskach szeregowych zawodowych zapewnia stały dopływ nowych zasobów szeregowych, a wśród tych, którzy są w służbie, wpływa na konkurencyjność.
Jednocześnie pragnę podkreślić, że szeregowi zawodowi odchodzący do rezerwy są znacznie lepiej wykwalifikowani i doświadczeni w wielu zawodach i branżach pomocniczych na cywilnym rynku pracy niż przed służbą wojskową.
Mając powyższe na względzie resort obrony narodowej nie widzi potrzeby wprowadzania nowych regulacji prawnych dotyczących przedłużania obowiązującego czasu trwania służby kontraktowej. Wydaje się, że jest to okres optymalny.
Na zakończenie pragnę zaznaczyć, iż zbliżone rozwiązania odnośnie długości służby w korpusie szeregowych zostały przyjęte w armiach sojuszniczych, np. w USA kontrakt ośmioletni, w Niemczech kontrakt czteroletni, sześcioletni lub dwunastoletni, w Norwegii kontrakty trzyletnie, łącznie do dziewięciu lat.
Z poważaniem
z up. Maciej JANKOWSKI
PODSEKRETARZ STANU