Warszawa, 26-03-2015

Na podstawie art. 193 w związku z art. 192 regulaminu Sejmu, przedkładam Panu Marszałkowi odpowiedź na interpelację nr 31447 z dnia 25 lutego 2015 r., wystosowaną przez Pana Stanisława Wziątka, Posła na Sejm RP, w sprawie szkodliwego wpływu ustawy o rybołówstwie morskim na bieżące funkcjonowanie i rozwój turystycznego rybołówstwa w województwie zachodniopomorskim.

Odnosząc się do kwestii poruszonych w interpelacji, chciałbym na wstępie poinformować, że w ustawie z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim (Dz. U. z 2015 r. poz. 222) zawarto nowe uregulowania dotyczące rybołówstwa rekreacyjnego, w stosunku do obowiązujących od 2004 r., co było konieczne w związku z dynamicznym rozwojem branży wędkarskiej w ostatnich latach. Główne zmiany obejmują:

- zniesienie obowiązku posiadania pozwolenia na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego przez osoby fizyczne (wystarczy dowód wniesienia opłaty), co jest zdecydowanym ułatwieniem dla osób fizycznych,

- wprowadzenie obowiązku sporządzania raportów z połowów rekreacyjnych prowadzonych przez armatorów statków i organizatorów zawodów sportowych w odniesieniu do gatunków ryb objętych wieloletnim planem odbudowy, o czym środowisko było informowane już w lutym 2014 r.,

- wprowadzenie rejestru wydawanych pozwoleń na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego, który będzie prowadzony przez okręgowego inspektora rybołówstwa morskiego oraz

- podwyższenie opłat za wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego.

Nie można zgodzić się z twierdzeniem, że nowa ustawa „dokonała włączenia rybołówstwa turystycznego do systemu indywidualnych kwot połowowych, skutkującego koniecznością uzyskania przez armatorów prowadzących tego typu działalność specjalnych zezwoleń połowowych”. Należy wyjaśnić, że wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego i raportowanie połowu niektórych gatunków, zgodnie z przepisami nowej ustawy o rybołówstwie morskim, nie jest powiązane z ogólnymi kwotami połowowymi, których wielkość jest corocznie ustalana przez UE na cele wykonywania rybołówstwa komercyjnego. Połowy wędkarskie nie są (i nie będą na mocy nowej ustawy) odliczane z ogólnych kwot połowowych. Nie istnieje również „kwota” przeznaczona do odłowienia przez wędkarzy morskich. Należy w tym miejscu dodatkowo wyjaśnić, że nie istnieje ryzyko, że rybacy komercyjni będą dążyli do szybkiego odłowienia swojej kwoty, aby w ten sposób uniemożliwić połowy wędkarskie. Armatorzy statków rybackich prowadzący połowy komercyjne zawsze postulują bowiem o takie przyznawanie im kwot połowowych, aby mogli planować swoją działalność w czasie trwania całego roku, by zapewnić dostawy surowca na rynek oraz do przetwórni.

Ponadto, chciałbym doprecyzować, że armatorzy statków prowadzących połowy rekreacyjne nie będą zobligowani do uzyskania „specjalnego zezwolenia połowowego”, stanowiącego upoważnienie do połowów przyznawane armatorom statków rybackich wykonujących rybołówstwo komercyjne. Będą oni jedynie uzyskiwać, tak jak dotychczas, pozwolenie na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego – które w przepisach ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie określane było mianem „sportowego zezwolenia połowowego”.

Równocześnie, należy podkreślić, że armatorzy statków prowadzący połowy rekreacyjne nie staną przed koniecznością sprostania tym wszystkim obowiązkom, które obciążają rybołówstwo komercyjne. Należy wyjaśnić, że wykonywanie rybołówstwa komercyjnego jest działalnością regulowaną, obwarowaną szeregiem rygorystycznych wymogów związanych m.in. z koniecznością dysponowania określoną zdolnością połowową i uzyskania stosownych licencji oraz zezwoleń, dysponowania kwotą połowową określonych gatunków ryb – w przypadku poławiania gatunków podlegających limitom połowowym, ze stosowanymi narzędziami połowowymi, instalacją określonych systemów elektronicznych na pokładzie statków, szczegółowym raportowaniem działalności połowowej, dozwolonymi miejscami wyładunku dokonanych połowów czy koniecznością wyładunku wszystkich połowów (tzw. zakaz odrzutów). Z kolei wobec armatorów statków prowadzących połowy rekreacyjne, przepisy nowej ustawy o rybołówstwie morskim, podobnie jak przepisy ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie, przewidują jedynie konieczność uzyskania pozwolenia na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego, a dodatkowo wprowadzają obowiązek sporządzania raportów z połowów rekreacyjnych – jednakże tylko w przypadku, gdy gatunek organizmów morskich objęty pozwoleniem na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego został objęty planem wieloletnim, o którym mowa w art. 9 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie wspólnej polityki rybołówstwa. Armator statku, przy użyciu którego wykonuje się rybołówstwo rekreacyjne, zobowiązany będzie zatem sporządzić raport z połowów rekreacyjnych po zakończeniu tych połowów, nie później niż przed wejściem statku do portu, a następnie sporządzony raport doręczyć okręgowemu inspektorowi rybołówstwa morskiego, nie później niż w dniu następującym po dniu zakończenia rejsu rekreacyjnego. Należy jednocześnie wyjaśnić, że obowiązek sporządzania raportów z połowów rekreacyjnych prowadzonych ze statków został uregulowany w nowej ustawie w celu wykonania przepisów unijnych nakładających na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia właściwego monitoringu połowów rekreacyjnych prowadzonych przez statki pływające pod ich banderami^[1].

Poza obowiązkami wyżej wymienionymi, ustawa nie nakłada na armatorów statków prowadzących działalność w zakresie organizacji rejsów wędkarskich żadnych innych obowiązków. Przedmiotowa ustawa wprowadza natomiast dwie ważne zasady dotyczące wykonywania rybołówstwa rekreacyjnego, które jednak tylko w części stanowią nowe uregulowania. Pierwsza z nich wyrażona została w art. 91 ust. 5 ustawy, który przewiduje odmowę wydania pozwolenia na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego po wyczerpaniu ogólnej kwoty połowowej gatunku ryb objętych wnioskiem o wydanie takiego pozwolenia. Z kolei druga to określony w art. 96 nowej ustawy zakaz prowadzenia połowów rekreacyjnych na obszarach wyłączonych z wykonywania rybołówstwa komercyjnego, co zasadniczo nie stanowi jednak nowego uregulowania w tym zakresie. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie MRiRW z 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu i warunków prowadzenia połowów w celach sportowo-rekreacyjnych oraz wzorów sportowych zezwoleń połowowych zawierało bowiem wymóg, aby ryby niewymiarowe albo ryby będące pod całkowitą ochroną gatunkową lub wyłowione w ustanowionych dla nich obwodach ochronnych albo okresach ochronnych niezwłocznie wypuszczać do łowiska. Celem przedmiotowego art. 96 nowej ustawy jest określenie obowiązującego zakazu w sposób bardziej bezpośredni, w akcie rangi ustawowej, tak aby było w pełni jasne, że obszary wyłączone z połowów komercyjnych (z powodu znajdujących się tam tarlisk dorszy), są również – dla celów właściwej ochrony zasobów morskich – wyłączone z połowów rekreacyjnych.

Odnosząc się natomiast do kwestii podniesienia opłat za pozwolenia wydawane dla armatora statku na prowadzenie połowów z jego statku, informuję, że w ramach zmian do ustawy o opłacie skarbowej wprowadzono następujące wysokości przedmiotowych opłat:

• pozwolenie na okres 1 miesiąca - 300 zł,
• pozwolenie na okres 12 miesięcy - 3000 zł.

W związku z budzącymi kontrowersje wysokościami powyższych kwot, należy wyjaśnić, że organizacja rejsów wędkarskich przez armatorów statków stanowi zarobkową działalność gospodarczą, która w ostatnich latach bardzo się rozwinęła i ze względu na rosnącą skalę, wywiera coraz większy, negatywny wpływ na zasoby morskie.

Ustanawiając wysokość opłaty skarbowej wzięto pod uwagę, że podczas jednego rejsu armator statku zabiera kilku wędkarzy, od których pobiera opłatę w wysokości 150-300 zł, w związku z tym opłata miesięczna w wysokości 300 zł nie jest opłatą wygórowaną. Należy wskazać, że wysokość miesięcznej opłaty dla armatora statku jest niższa od dziesięciokrotności tygodniowej opłaty dla osoby fizycznej (podano odniesienie do „dziesięciokrotności” z uwagi na fakt, że na jeden tylko rejs wędkarski armator może zabrać przeciętnie dziesięciu wędkarzy). Ze względu na powyższe, w myśl nowych przepisów, osoby fizyczne biorące udział w tego rodzaju rejsach (turyści prowadzący połowy z danego statku) nie będą zobowiązane do wnoszenia żadnych dodatkowych opłat na rzecz Skarbu Państwa.

Należy również podkreślić, że corocznie MRiRW przeznacza około 5 mln zł z budżetu państwa na zarybianie polskich obszarów morskich cennymi gatunkami ryb dwuśrodowiskowych, głównie trocią i łososiem, ale również certą, sieją, węgorzem i jesiotrem. Część z tych gatunków w dużym stopniu wykorzystywana jest w ramach połowów rekreacyjnych, zatem zasadnym jest, aby odpowiedzialni za stan zasobów byli także armatorzy statków, przy użyciu których wykonywane jest rybołówstwo rekreacyjne.

Odpowiadając na pytanie dotyczące planowanych do podjęcia działań w celu ograniczenia uciążliwości biurokratycznych i udzielenia pomocy w rozwoju rybołówstwa turystycznego, chciałbym zauważyć, że w świetle powyższych wyjaśnień jedynym wprowadzonym wobec armatorów statków wędkarskich obowiązkiem, mogącym stanowić pewnego rodzaju „uciążliwość”, jest obowiązek sporządzania raportów z połowów rekreacyjnych. Wprowadzenie tego obowiązku wynika jednak, jak wyżej wspomniano, z konieczności wykonania przepisów Unii Europejskiej. Z kolei wobec indywidualnych wędkarzy (osób fizycznych wykonujących rybołówstwo rekreacyjne) przepisy nowej ustawy nie przewidują żadnych uciążliwości biurokratycznych, a wręcz odwrotnie – wprowadzają ułatwienia w wykonywaniu rybołówstwa rekreacyjnego. Na mocy przepisów nowej ustawy osoby fizyczne będą mogły bowiem prowadzić połowy wędkarskie jedynie na podstawie dowodu uiszczonej opłaty, bez konieczności uzyskiwania pozwolenia, które było wymagane przepisami ustawy z 2004 r.

Odnosząc się natomiast do kwestii pomocy w rozwoju rybołówstwa turystycznego, należy zauważyć, że tematyka wsparcia rozwoju turystyki w regionach nadmorskich już obecnie znajduje odzwierciedlenie w ramach działania Lokalnych Grup Rybackich (LGR), które powstały w celu poprawy społecznej i gospodarczej sytuacji branży rybackiej i związanych z rybactwem społeczności. W ramach Europejskiego Funduszu Rybackiego na lata 2007-2013 funkcjonuje 48 LGR, z czego 9 obejmuje obszar nadmorski. LGR to stowarzyszenia skupiające: lokalne samorządy, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorców związanych z rybactwem. Każda LGR opracowała dla swojego obszaru Lokalną Strategię Rozwoju Obszarów Rybackich. To kluczowy dokument pokazujący diagnozę obszaru oraz preferowane i uzgodnione w drodze konsultacji społecznych kierunki jego rozwoju. Na realizację Lokalnych Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich, nadmorskie LGR otrzymały łączny budżet w wysokości ok. 330 milionów zł. Działania LGR kładą główny nacisk na rozwój gospodarczy obszaru, wzrost jego atrakcyjności jako miejsca zamieszkania, rozwoju turystyki, w tym szeroko pojętej turystyki wędkarskiej oraz zachowania żywotnego ekonomicznie sektora rybackiego przy jednoczesnej ochronie tradycji rybackiej oraz dziedzictwa kulturowego. To za ich pośrednictwem wydatkowane są środki finansowe Osi 4 Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa oraz nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 - 2013”. Mając na względzie wartość dodaną jaką w obecnej perspektywie finansowej osiągnęły LGR, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako Instytucja Zarządzająca PO RYBY 2014-2020 zdecydował o kontynuowaniu wsparcia dla obszarów, na których rybactwo jest ważną dziedziną gospodarki i ma silny wpływ na życie mieszkańców. W chwili obecnej trwają intensywne prace w gronie partnerów zaangażowanych we wdrażanie priorytetu 4 PO RYBY 2014-2020 tj. przedstawicieli LGR, samorządów województw i Instytucji Zarządzającej, mające na celu wypracowanie optymalnego i atrakcyjnego katalogu działań do realizacji przez przyszłe Rybackie Lokalne Grupy Działania.