Warszawa, 24-03-2015
W odpowiedzi na interpelację nr 31418 posła Cezarego Olejniczaka w sprawie niespójności w interpretacji przepisów prawnych dokonanej przez ARR wobec producentów niektórych owoców i warzyw poszkodowanych przez wprowadzenie rosyjskiego embarga uprzejmie informuję co następuje.
Zasady wypłacania tymczasowych nadzwyczajnych środków wsparcia w związku z zakazem przywozu niektórych owoców i warzyw z Unii Europejskiej do Federacji Rosyjskiej określają przepisy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014 z dnia 29 sierpnia 2014 r. ustanawiającego tymczasowe nadzwyczajne środki wsparcia dla producentów niektórych owoców i warzyw oraz zmieniającego rozporządzenie delegowane (UE) nr 913/2014 oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 września 2014 r. w sprawie realizacji przez Agencję Rynku Rolnego zadań związanych z ustanowieniem tymczasowych nadzwyczajnych środków wsparcia producentów niektórych owoców i warzyw w związku z zakazem ich przywozu z Unii Europejskiej do Federacji Rosyjskiej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1190).
Zgodnie z § 4 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów w zw. z art. 1 rozporządzenia Komisji nr 932/2014, nadzwyczajne unijne środki wsparcia obejmują operacje wycofania z rynku, zielonych zbiorów i niezbierania plonów określonych owoców i warzyw prowadzone w okresie od dnia 18 sierpnia do 30 listopada 2014 r.
Zasady naliczania pomocy finansowej za wycofanie z rynku dla producentów, którzy nie są członkami organizacji producentów określone zostały w art. 4 ww. rozporządzenia Komisji. Produkt można było poddać operacji wycofania z rynku w celu bezpłatnej dystrybucji lub operacji wycofania do przeznaczeń innych niż bezpłatna dystrybucja.
Zgodnie z art. 4 ust. 3 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014 producenci, którzy nie są członkami uznanej organizacji producentów, zobowiązani byli do zawarcia umowy z uznaną organizacją producentów w odniesieniu do całkowitej ilości produktów, które mają zostać dostarczone na mocy ww. artykułu. Ze względu na spełnienie przesłanek art. 4 ust. 5 polskim producentom niebędącym członkami organizacji umożliwiono zastąpienie zawarcia umowy, powiadomieniem właściwego organu państwa członkowskiego.
Krajowe rozporządzenie Rady Ministrów, które weszło w życie dnia 5 września 2014 r., w § 4 ust. 3-5 wprowadziło obowiązek powiadamiania o zamiarze dokonania operacji na formularzu opracowanym i udostępnionym przez ARR, najpóźniej na 2 dni przed dniem planowanego dokonywania tej operacji, stanowiąc jednocześnie w § 11, że powiadomienia o zamiarze dokonania operacji, z tytułu której przysługuje wsparcie, złożone przed dniem wejścia życie rozporządzenia podlegają rozpatrzeniu. Obowiązek składania powiadomień jest ściśle powiązany z obowiązkiem przeprowadzenia kontroli. W myśl z art. 7 ust. 1 rozporządzenia Komisji nr 932/2014 operacje wycofania, o których mowa w art. 3 i 4 tego rozporządzenia, podlegają kontrolom pierwszego szczebla zgodnie z art. 108 rozporządzenia wykonawczego nr 543/2011, przy czym w odniesieniu do operacji wycofania, o których mowa w art. 4 ust. 5, kontrole obejmują 100% danych obszarów produkcji oraz kontrolom drugiego szczebla o czym stanowi art. 7 ust. 3 rozporządzenia Komisji nr 932/2014.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt a i b rozporządzenia Komisji nr 932/2014 Państwa członkowskie miały dokonywać powiadamiania Komisji o złożonych powiadomieniach:
Zgodnie z art. 9 akapit 2 ww. rozporządzenia w przypadku, gdy Komisja stwierdzi, na podstawie tych powiadomień, że pomoc finansowa Unii, która ma zostać przyznana w wyniku tych powiadomień, przekroczy jedną kwotę lub większą liczbę kwot ustanowionych w art. 2 tego rozporządzenia, niezwłocznie informuje wszystkie Państwa członkowskie, że nie będzie przyjmowała dalszych powiadomień dotyczących wszystkich produktów lub dalszych powiadomień dotyczących produktów, w odniesieniu do których przyznana kwota została przekroczona, w zależności od przypadku.
Zgodnie z art. 9 akapit 3 rozporządzenia Komisji nr 932/2014 w przypadku gdy Komisja nie przyjęła powiadomienia przed poinformowaniem państw członkowskich o swoich ustaleniach zgodnie z akapitem drugim, nie przyznaje się żadnej pomocy finansowej Unii na dane operacje wycofania, niezbierania plonów lub zielonych zbiorów.
Mając na uwadze powyższe Agencja Rynku Rolnego w dniu 4 września 2014 r. (czwartek) poinformowała Komisję Europejską o powiadomieniach złożonych w terminie od dnia 18 sierpnia do dnia 30 sierpnia, następnie w dniu 8 września 2014 r. (poniedziałek) o powiadomieniach złożonych w terminie od dnia 1 września do dnia 3 września 2014 r.
W dniu 10 września 2014 r., ze względu na przekroczenie dostępnej kwoty, Komisja Europejska wstrzymała przyjmowanie dalszych powiadomień. Zgodnie z prawem regulującym mechanizm Tymczasowe nadzwyczajne wsparcie producentów owoców i warzyw, Komisja Europejska ogłosiła, iż rozpatrywaniu podlegać będą jedynie powiadomienia złożone pomiędzy 18 sierpnia 2014 r. a 3 września 2014 r. W konsekwencji nie zostanie udzielona żadna pomoc finansowa w stosunku do producentów, którzy złożyli swoje powiadomienia po 3 września 2014 r.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 rozporządzenia Komisji nr 932/2014 w przypadku, gdy Komisja poinformowała, że nie będzie przyjmowała dalszych powiadomień, państwa członkowskie zobowiązane były poinformować odpowiednio organizacje producentów i producentów indywidualnych w szczególności o tym, że powiadomienia dotyczące ich operacji nie będą przyjmowane przez Komisję oraz że nie kwalifikują się oni do wypłaty pomocy finansowej Unii w odniesieniu do tych powiadomień.
Należy podkreślić, iż Agencja Rynku Rolnego dochowała wszelkiej staranności w informowaniu, na bieżąco, producentów rolnych o terminach i zasadach wskazanych przez Komisję Europejską. Spełniając obowiązki określone art. 10 ust. 2 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014, niezwłocznie po ukazaniu się komunikatu Komisji dotyczącego wstrzymania przyjmowania dalszych powiadomień m.in. w zakresie operacji wycofania, stosowna informacja zamieszczona została przez ARR na stronie internetowej Agencji.
Z informacji pozyskanych w Agencji Rynku Rolnego w sprawie będącej przesłanką do złożenia interpelacji przez posła Cezarego Olejniczaka wynika, że Pani Małgorzata Jędrzejczyk w Powiadomieniu o zamiarze przeprowadzenia wycofania owoców lub warzyw w związku z brakiem możliwości sprzedaży spowodowanym rosyjskim embargiem złożonym w dniu 4 września 2014 r. zadeklarowała zamiar przeprowadzenia wycofania na bezpłatną dystrybucję ilości 4000 kg śliwek uprawianych na powierzchni 1,0 ha oraz ilości 4000 kg jabłek uprawianych na powierzchni 1,0 ha. Składając je oświadczyła, iż wyraża zgodę i przyjmuje do wiadomości, że decydując się na podjęcie czynności objętych powiadomieniem przed opublikowaniem obowiązujących przepisów krajowych (przepisy krajowe weszły w życie 5 września 2014 r.) ponosi ryzyko podjęcia czynności objętych tym powiadomieniem, a wykonanie, w zakresie złożonego powiadomienia, czynności przez Agencję Rynku Rolnego lub inne instytucje nastąpi warunkowo, jeżeli wycofane z rynku owoce lub warzywa zostaną objęte dofinansowaniem ze środków UE. Dodatkowo potwierdziła, że przyjęła do wiadomości, że deklaracja zostanie zakwalifikowana do rekompensaty, jeżeli zostaną spełnione wymogi w zakresie udokumentowania ilości i jakości owoców lub warzyw podlegających wycofaniu. Biorąc pod uwagę deklarację Pani Małgorzaty Jędrzejczyk, należy stwierdzić, iż strona była świadoma swoich praw i obowiązków oraz ewentualnych konsekwencji związanych z czynnością wycofania produktów.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że w „Warunkach uczestnictwa w mechanizmie Tymczasowe nadzwyczajne wsparcie producentów owoców i warzyw” znalazł się zapis informujący o możliwości nie przyjmowania dalszych powiadomień: „Wsparcie finansowe obejmuje działania prowadzone w okresie od dnia 18 sierpnia do dnia 30 listopada 2014 r., z wyjątkiem sytuacji, gdy całkowita kwota pomocy finansowej Unii lub jedna z kwot wskazanych powyżej zostanie osiągnięta przed w/w terminem końcowym. W takim przypadku Komisja Europejska niezwłocznie powiadomi państwa członkowskie o konieczności wstrzymania przyjmowania powiadomień.”
Pani Małgorzata Jędrzejczyk składając w dniu 6 października 2014 r. Wniosek o udzielenie nadzwyczajnego wsparcia – zadeklarowała, że zobowiązuje się do przestrzegania Warunków uczestnictwa w mechanizmie Tymczasowe nadzwyczajne wsparcie producentów owoców i warzyw, opracowanych m.in. z uwzględnieniem przytoczonych powyżej przepisów prawa, a zatem znane jej były zasady działania ww. mechanizmu.
Pani Małgorzata Jędrzejczyk w powiadomieniu zadeklarowała „wycofanie” produktu – śliwek w celu przekazania go do Banku Żywności w Łodzi. Jak wynika z akt sprawy przekazanie owoców miało miejsce w dniu 10 września 2014 r., tj. przed dokonaniem przez ARR zgłoszenia do Komisji Europejskiej o powiadomieniach złożonych od 4 września 2014 r. do dnia 6 września 2014 r., które zgodnie miało nastąpić w dniu 11 września 2014 r.
Z uwagi na ukazanie się w dniu 10 września 2014 r. informacji Komisji Europejskiej o zaprzestaniu przyjmowania powiadomień oraz nierozpatrywaniu powiadomień złożonych po 3 września 2014 r., państwa członkowskie nie dokonywały już dalszych zgłoszeń.
Powiadomienie Pani Małgorzaty Jędrzejczyk zostało złożone w dniu 4 września 2014 r., a więc w terminie dla którego Komisja wstrzymała przyjmowanie powiadomień i tym samym działanie wycofania w celu bezpłatnej dystrybucji przeprowadzone przez producenta w dniu 10 września 2014 r. nie mogło być objęte wsparciem, ponieważ nie zostały spełnione warunki przyznania płatności nadzwyczajnych środków wsparcia wypłacanych w związku z zakazem przywozu niektórych owoców i warzyw z Unii Europejskiej do Federacji Rosyjskiej.
Mechanizm „Tymczasowego wsparcia (…)” ze względu na zakres swojego działania charakteryzuje się dużą dynamiką. Wdrożenie przedmiotowego wsparcia nastąpiło w związku z sytuacją kryzysową powstałą na rynku owoców i warzyw, a więc wszelkie czynności w tym zakresie były podejmowane w krótkim czasie, co skutkowało potrzebą pełnej mobilizacji i zaangażowania zarówno ze strony Agencji jak i uczestników mechanizmu. Szczególnie, gdy produktami przeznaczonymi do bezpłatnej dystrybucji były owoce lub warzywa szybko psujące się. Należy podkreślić, że fakt przeprowadzenia kontroli zgłoszonego produktu nie jest gwarancją otrzymania wsparcia a jedynie jedną z przesłanek do jego otrzymania. Warunkiem otrzymania wsparcia jest spełnienie wszystkich wymogów określonych przepisami prawa, w tym terminu złożenia powiadomienia. Przekazanie polecenia przeprowadzenia kontroli nastąpiło w dniu 8 września 2014 r. Organ I instancji dokonał tej czynności zanim posiadł wiedzę o decyzji Komisji Europejskiej w sprawie wstrzymania przyjmowania powiadomień złożonych po dniu 3 września 2014 r. Komunikat KE został przekazany państwom członkowskim w dniu 10 września 2014 r. o godz. 18:07.
W przypadku zgłoszenia Pani Małgorzaty Jędrzejczyk nastąpił zbieg wykonywanych czynności zarówno przez Komisję Europejską, jak również samego producenta. Ogłoszenie komunikatu nastąpiło w tej samej dacie co przeprowadzenie działania, tj. wycofanie produktu. KE do udzielenia wsparcia zakwalifikowała tylko produkty, które zostały zgłoszone do 3 września 2014 r., a Pani Małgorzata Jędrzejczyk swoje powiadomienie złożyła w dniu następnym, tj. 4 września 2014 r. ARR, będąc dysponentem środków finansowych nie może udzielić wsparcia finansowego wbrew postanowieniom Komisji Europejskiej podjętych w tym zakresie.
Należy przy tym zauważyć, że Pani Małgorzata Jędrzejczyk nie skorzystała z przysługującego jej prawa i nie zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzji Prezesa ARR utrzymującej w mocy decyzję Dyrektora OT ARR w Łodzi.
Z up. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Podsekretarz Stanu
Tadeusz Nalewajk