Szanowny Panie Marszałku

Odpowiadając na interpelację posłów Edwarda Siarki i Michała Wojtkiewicza w sprawie zabezpieczenia bezpieczeństwa i interesów Wojska Polskiego w sytuacji nieuprawnionego korzystania z aktualnego umundurowania wojskowego (SPS-023-31221/15), uprzejmie proszę o przyjęcie następujących informacji.

Ogólne zasady używania mundurów regulują przepisy ustawy z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. Nr 31, poz. 130 ze zm.). Zgodnie z przepisani tej ustawy mundur Wojska Polskiego, będący symbolem tradycji wolnościowych i postaw patriotycznych Narodu Polskiego, jest pod szczególną ochroną i może być używany przez osoby, w sposób oraz w warunkach ściśle określonych przepisami prawa.

W odniesieniu do żołnierzy, kwestie te zostały uregulowane w ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1414) oraz m.in. wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 października 2014 r. w sprawie umundurowania i wyekwipowania żołnierzy zawodowych i żołnierzy pełniących służbę kandydacką (Dz. U. poz. 1615), a także Ceremoniale Wojskowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiącym załącznik do decyzji Nr 392/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 2014 r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego "Ceremoniału Wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej" (Dz. Urz. MON, poz. 317) oraz Regulaminie Ogólnym Sił Zbrojnych RP (Szt. Gen. 1664/2014).

Za przestrzeganie przepisów dotyczących używania umundurowania przez żołnierzy odpowiedzialnym jest indywidualnie każdy żołnierz oraz w ramach nadzoru jego przełożeni, służby dyżurne, Żandarmeria Wojskowa oraz wojskowe organy porządkowe. Naruszenie przepisów ubiorczych przez żołnierza stanowi przede wszystkim przewinienie dyscyplinarne, rozpatrywane w trybie określonym w ustawie z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej (Dz. U. Nr 190, poz. 1474 ze zm.).

W trosce o ochronę munduru wojskowego, Minister Obrony Narodowej, na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie o odznakach i mundurach, wydał rozporządzenie z dnia 19 października 2005 r. w sprawie zakazu używania munduru wojskowego lub jego części (Dz. U. Nr 216, poz. 1827 ze zm.).

W rozporządzeniu wprowadzono zakaz używania zarówno całego munduru wojskowego, jak i części tego munduru przez osoby nieuprawnione i to nawet wówczas, gdy przedmioty te zostały pozbawione oznak wojskowych.

Jednocześnie, uwzględniając postulaty organizacji pozarządowych i proobronnych określono, że zakaz nie dotyczy używania wybranych przedmiotów mundurowych, pozbawionych oznak wojskowych, m.in. przez młodzież, instruktorów i specjalistów zrzeszonych w stowarzyszeniach lub organizacjach społecznych, które zawarły stosowne porozumienia z Ministrem Obrony Narodowej, a ich statuty przewidują prowadzenie działalności na rzecz obronności państwa. Uprawnione podmioty mogą używać wymienionego w rozporządzeniu umundurowania wyłącznie w czasie realizacji przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa, obozów specjalistycznych i podczas uroczystości o charakterze patriotycznym. Organizacje pozarządowe, które nie spełniają wyżej wymienionych wymogów nie mogą używać umundurowania, które jest zastrzeżone dla Sił Zbrojnych RP.

W myśl art. 61 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.) naruszenie przepisów dotyczących umundurowania (przywłaszczenia sobie stopnia, publiczne nieuprawnione używanie lub noszenie odznaczenia, odznaki lub munduru) stanowi wykroczenie.

Należy mieć także na uwadze, że resort Obrony Narodowej jest właścicielem wzorów umundurowania, które jest obecnie użytkowane w Siłach Zbrojnych RP i posiada na nie stosowną wojskową dokumentację techniczno-technologiczną. W związku z powyższym przedmiotowe umundurowanie nie może być produkowane i zbywane dla innego odbiorcy niż resort obrony narodowej.

Ściganie tych czynów realizowane jest na warunkach ogólnych przez Policję. Ponadto, właściwym do kontrolowania uprawnienia do używania mundurów wojskowych jest także Żandarmeria Wojskowa (art. 12 ust. 3 ustawy o odznakach i mundurach). Jednym z jej zadań jest kontrolowanie uprawnień żołnierzy do noszenia munduru oraz odznak i oznak wojskowych, posiadania uzbrojenia i ekwipunku wojskowego oraz przebywania poza terenami i obiektami jednostek wojskowych (art. 4 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych – Dz. U. z 2013 r. poz. 568 ze zm.). Należy jednak podkreślić, że nie ma prawa do nakładania grzywny w drodze postępowania mandatowego za to wykroczenie. Jeśli zatem sprawcą wykroczenia jest osoba cywilna właściwą formacją do podjęcia czynności jest Policja.

W celu poprawy przestrzegania przepisów ubiorczych, Żandarmeria Wojskowa, na terenie kraju organizuje wzmożone działania patrolowe pk. „Regulaminy i Przepisy Ubiorcze RiPU”.

W 2014 r. przeprowadzono pięć takich akcji. W jej wyniku stwierdzono m.in. 357 przypadków naruszenia przepisów ubiorczych. W bieżącym roku przeprowadzono dwie akcje, zaplanowano jeszcze sześć. W wyniku prowadzonych działań stwierdzono m.in. 153 przypadków naruszenia przepisów ubiorczych.

Ponadto uprzednie informuję, że przepisy prawa nie wprowadzają zakazu oferowania sprzedaży lub kupna umundurowania na wolnym rynku, m.in. z wykorzystaniem sieci Internet i resort obrony narodowej nie prowadzi monitoringu handlu przedmiotami mundurowymi. Jeśli sprzedaż umundurowania mogłaby wypełniać przesłanki czynu zabronionego, np. pochodzić z przestępstwa, Żandarmeria Wojskowa rozpoznaje tego typu zachowania oraz podejmuje stosowne działania zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Z poważaniem

z up. Maciej JANKOWSKI

PODSEKRETARZ STANU