Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na przesłaną pismem z dnia 20 marca 2012 r. (znak SPS-023-2960/12) interpelację posła Janusza Śniadka z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie niewykonania przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r. w sprawie wypłaty odszkodowań przewidzianych ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego (Dz. U. Nr 233, poz. 1569, ze zm.) jako dysponent FGŚP wyjaśniam.

   Wypłatę odszkodowań pieniężnych dla pracowników stoczni objętych postępowaniem kompensacyjnym, którzy zdecydowali się na skorzystanie z programu dobrowolnych odejść przewidywały i regulowały przepisy ustawy o postępowaniu kompensacyjnym. Zgodnie z art. 127 ust. 2 ww. ustawy odszkodowania te były finansowane ze środków FGŚP. Na podstawie art. 118, 120 i 121 ustawy o postępowaniu kompensacyjnym pracownicy stoczni, po wszczęciu postępowania kompensacyjnego, byli zobowiązani do złożenia ofert rozwiązania stosunków pracy za porozumieniem stron w terminie do dnia 26 stycznia 2009 r.

   Termin związania ofertą został określony na dzień 31 maja 2009 r. Pracownicy, którzy nie złożyli ww. oferty do dnia 26 stycznia 2009 r. mogli skorzystać z kolejnego etapu programu dobrowolnych odejść na warunkach określonych w art. 120 ustawy, co dawało prawo do otrzymania odszkodowania pieniężnego w wysokości odpowiednio pomniejszonej do 80% w stosunku do kwoty określonej w art. 118 ust. 2 ustawy w przypadku złożenia stosownej oferty rozwiązania stosunku pracy w terminie do dnia 25 marca 2009 r.

   Zgodnie z art. 121 ustawy o postępowaniu kompensacyjnym pracownikowi stoczni objętemu programem dobrowolnych odejść, który nie złożył oferty, o której mowa w art. 118 ust. 1, a następnie nie złożył oferty, o której mowa w art. 120 ust. 1, albo złożył każdą z tych ofert po wyznaczonym terminie, przysługiwało odszkodowanie w kwocie stanowiącej 50% kwoty, o której mowa w art. 118 ust. 2, ustalonej dla odpowiedniego przedziału ogólnego okresu zatrudnienia pracownika w przedsiębiorstwie morskiej stoczni produkcyjnej, jeżeli:

   1) pracownik nie został przejęty w toku postępowania kompensacyjnego przez innego pracodawcę, na zasadach określonych w art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy;

   2) stosunek pracy nie został rozwiązany zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

   Odszkodowania były wypłacane w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, nie później jednakże niż w dniu 31 maja 2009 r. (art. 121 ust. 2). Regulacje określone w art. 120 i 121 ww. ustawy nie miały więc żadnego wpływu na termin związania ofertą oraz wypłaty świadczeń, który w każdym przypadku upływał w dniu 31 maja 2009 r., a FGŚP wypełnił swe zadania i obowiązki ustawowe.

   Wyrokiem z dnia 5 lipca 2011 r. (sygn. akt P.14/2010) Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu kompensacyjnym w zakresie, w jakim wyłącza objęcie ochroną na zasadach szczególnych pracowników stoczni posiadających prawomocne orzeczenie stwierdzające nabycie uprawnień do emerytury, którzy ukończyli 65. rok życia w stosunku do mężczyzn i 60. rok życia w stosunku do kobiet, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

   W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził m.in., że terminy uruchomienia procedury dobrowolnych odejść pracowników stoczni - przewidziane w ustawie kompensacyjnej - już upłynęły, przez co zakwestionowany art. 114 ust. 2 pkt 4 nie może obecnie stanowić podstawy rozwiązywania stosunków pracy i wypłaty odszkodowań pieniężnych.

   Wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 14/2010, który stwierdza niekonstytucyjność art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu kompensacyjnym ma charakter wyroku zakresowego. Pojęcie wyroku zakresowego i jego skutki Trybunał Konstytucyjny już wielokrotnie wyjaśniał. Wyrok ma charakter zakresowy, gdy do jego realizacji nie jest konieczna zmiana brzmienia zaskarżonego postanowienia. Zdaniem Trybunału, orzeczeniu stwierdzającemu niekonstytucyjność przepisu w zakresie, w jakim pomija on określoną treść normatywną, można przypisać tylko i wyłącznie skutek ustalający niekonstytucyjność pominięcia i zobowiązujący prawodawcę do stosownej zmiany tego przepisu, niezbędnej dla realizacji norm konstytucyjnych. Przyjęcie poglądu, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego wywołuje skutek rozporządzający (uzupełnia przepis o elementy brakujące), wyraźnie wykracza poza konstytucyjne kompetencje Trybunału Konstytucyjnego (wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dn. 23 października 2007 r. - sygn. P 10/2007 oraz z dn. 25 czerwca 2002 r. - sygn. K 45/2001).

   Z uwagi na fakt, że program dobrowolnych odejść przewidzianych w ustawie o postępowaniu kompensacyjnym związany z wypłatą do dnia 31 maja 2009 r. ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych odszkodowań pieniężnych został już zakończony, nie jest możliwe przywrócenie ustawowych terminów składania ofert rozwiązania stosunków pracy oraz związania ww. ofertami, a przez to nie jest też możliwe przywrócenie stanu równego traktowania pracowników stoczni posiadających prawo do emerytury w związku z art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy, zarówno przez przyznanie prawa do odszkodowania pieniężnego pracownikom, którzy ukończyli 65. rok życia w przypadku mężczyzn i 60. rok życia w przypadku kobiet, jak i przez zniesienie prawa do tego odszkodowania wobec pracowników, którzy nie ukończyli tego wieku. Z tych samych powodów nie jest również możliwa zmiana interpretacji przepisu art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy w jego aktualnym brzmieniu.

   W celu umożliwienia przywrócenia możliwości wypłaty w/w świadczeń konieczne byłyby zmiany ustawowe w postaci ustawy zmieniającej ustawę o postępowaniu kompensacyjnym w podmiotach o szczególnym znaczeniu dla polskiego przemysłu stoczniowego lub ustawy o przywróceniu terminu do wypłat w powyższym zakresie, co pozostaje w gestii i właściwości Ministerstwa Skarbu Państwa.

   Jak wynika z powyższego, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r. (P 14/2010) nie stwarza podstawy prawnej do wypłaty ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jako jednostki sektora finansów publicznych, odszkodowań pieniężnych dla pracowników stoczni, którzy nie zostali objęci przepisem art. 114 ust. 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu kompensacyjnym.

   Jednocześnie stwierdzić należy, iż poza środkami Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców, zgodnie z art. 125 ustawy, źródłem pokrycia kosztów i wydatków postępowania kompensacyjnego, w tym świadczeń pracowniczych, są bieżące przychody stoczni oraz dochód uzyskany z prowadzenia działalności na majątku stoczni w okresie poprzedzającym sprzedaż lub dochód uzyskany z wydzierżawienia na ten okres składników majątkowych stoczni. Wydaje się więc, iż wciąż możliwe jest zaspokojenie przedmiotowych świadczeń pracowniczych ze środków, jakimi może dysponować zarządca kompensacji w postępowaniu kompensacyjnym stoczni.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Czesława Ostrowska

   Warszawa, dnia 11 kwietnia 2012 r.