Podczas dyżurów poselskich zgłoszono mi problem, z którym boryka się wielu polskich rolników prowadzących większe gospodarstwa rolne. Rolnicy prowadzący takie gospodarstwa rejestrują się do podatku VAT i w ten sposób, wg interpretacji pracowników urzędów skarbowych, uniemożliwiają swoim małżonkom prowadzenie niezależnej usługowej działalności rolniczej. Takie interpretacje pojawiają się jednak później, w trakcie kontroli skarbowych w firmach prowadzonych przez współmałżonków. Interpretacje te są wątpliwe pod względem konstytucyjnym, ponieważ wykluczają współmałżonków z możliwości prowadzenia działalności oraz rodzą następstwa prawne: naliczane są tym małżonkom kwoty podatku VAT (związanego z działalnością nieuznaną przez kontrolujących) do zapłaty. Zasadą podstawową przyjmowaną przez organy podatkowe przy małżeństwach, które posiadają gospodarstwo rolne w ramach ustawowej wspólności majątkowej, jest rejestracja tylko jednego z małżonków dla potrzeb podatku od towarów i usług. Rejestracja taka obejmuje wówczas całą działalność rolniczą, jaką może prowadzić gospodarstwo rolne (np. małżonkowie będący współwłaścicielami), czyli zarówno produkcję rolną i zwierzęcą, jak i świadczenie usług rolniczych.
Według rolników poniższe przepisy powodują nieprawidłową interpretację dokonywaną przez urzędników kontroli podatkowej czy skarbowej.
Według art. 2 pkt 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej u.p.t.u.) ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o działalności rolniczej, rozumie się przez to produkcję roślinną i zwierzęcą, a także świadczenie usług rolniczych.
Zgodnie z pkt 22 tegoż przepisu przez usługi rolnicze rozumie się usługi wymienione w załączniku nr 2 do ustawy, a więc zaliczone do PKWiU ex 01.6 usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych oraz usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0)
Według zapisów art. 15 ust. 4 i 5 tej ustawy w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do osób fizycznych prowadzących wyłącznie działalność rolniczą w innych niż wymienione w ust. 4 przypadkach.
Stosownie zaś do postanowień art. 96 ust. 2 u.p.t.u. w przypadku osób fizycznych, o których mowa w art. 15 ust. 4 i 5, zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na które będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych.
Organy podatkowe interpretują powyższe przepisy w ten sposób, że skoro mąż zgłosił się do opodatkowania podatkiem VAT od gospodarstwa rolnego, to żona nie może już prowadzić usług rolniczych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy jako podatnik VAT. Ich zdaniem może je wykonywać wyłącznie mąż.
Podobne stanowisko zajął podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Maciej Grabowski w piśmie PT1/0602/41/418/KSB/TKQ/13/RD-814OC z dnia 7 sierpnia 2013 r. kierowanym do marszałka Senatu RP.
Ze stanowiskiem takim zgodzić się nie sposób, ponieważ nie wynika ono z żadnego przepisu prawa, a zwłaszcza z zapisów art. 96 ust. 2 u.p.t.u., na który to powołują się organy skarbowe. Przepis ten wskazuje, że zgłoszenie rejestracyjne może być dokonane wyłącznie przez jedną z osób, na które będą wystawiane faktury przy zakupie towarów i usług i które będą wystawiały faktury przy sprzedaży produktów rolnych. Przepis ten jednoznacznie stanowi więc, że prowadząc wspólnie gospodarstwo rolne, podatnikiem VAT może być tylko jedna osoba dokonująca sprzedaży produktów rolnych. Nie zabrania więc w żaden sposób prowadzenia usług rolniczych przez małżonka rolnika opodatkowanego podatkiem VAT na zasadach ogólnych. Moim zdaniem nie mogą przepisy te służyć dyskryminacji małżonków prowadzących wspólnie gospodarstwo rolne, tym bardziej że w przypadku pozostałych podatników podatku VAT ograniczeń takich nie ma.
W związku z powyższym zwracam się do Pana Ministra z następującym pytaniem: Czy nie byłoby zasadne rozważenie możliwości wydania przez Ministerstwo Finansów odpowiedniej w tym zakresie interpretacji ogólnej zgodnej z przepisami Ordynacji podatkowej?
Poseł Tomasz Piotr Nowak
oraz grupa posłów
Warszawa, dnia 16 grudnia 2014 r.