W odpowiedzi na interpelacje posłów Piotra Chmielowskiego i Marka Niedbały, SPS-023-29716/14, w sprawie specjalistycznej jednostki wodnej ˝Ognica˝ oraz, SPS-023-29715/14, w sprawie specjalistycznej jednostki wodnej ˝Widuchowa˝ poniżej przesyłam stosowne wyjaśnienia przygotowane na podstawie informacji przekazanych przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie (RZGW w Szczecinie).
1. Jakie jest przeznaczenie specjalistycznych jednostek wodnych ˝Ognica˝ i ˝Widuchowa˝? Czy jednostki te posiadają wyposażenie dostosowane do ich przeznaczenia? Jakie jest to wyposażenie i czemu ma służyć?
Zakres czynności wykonywanych przy użyciu sprzętu pływającego, w tym jednostek pływających ˝Ognica˝ i ˝Widuchowa˝, przez pracowników nadzorów wodnych wynika z obowiązków, jakie spoczywają na RZGW w Szczecinie w zakresie utrzymania wód i utrzymania szlaku żeglownego w sposób zapewniający bezpieczną żeglugę, co wynika m.in. z:
- ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1458);
- ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145, z późn. zm.);
- zarządzenia dyrektora Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie uprawiania żeglugi na wodach granicznych rzeki Odry, rzeki Odry Zachodniej i rzeki Nysy Łużyckiej (Dziennik Urzędowy Woj. Zachodniopomorskiego 09.94.2704);
- umowy z dnia 8 listopada 1991 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o żegludze śródlądowej;
- porozumienia administracyjnego o organizacji i współpracy w zakresie bezpieczeństwa ruchu żeglugowego na wodach granicznych rz. Odry od km 542,4 do 704,1 i rz. Odry Zachodniej od km 0,0 do km 17,1 z dnia 8 listopada 1995 r.
Szczegółowy zakres czynności poszczególnych nadzorów wodnych (polskich i niemieckich) uregulowany jest pomiędzy stronami dokumentem pn. ˝Instrukcja oznakowania szlaku żeglownego granicznego odcinka rzeki Odry od km 542,4 do km 704,1 oraz Odry Zachodniej od km 0,0 do km 17,1˝ z dnia 26 listopada 2014 r., który jest zbiorem procedur obowiązujących w ramach utrzymania szlaku żeglownego.
W ramach utrzymania szlaków żeglownych z użyciem sprzętu pływającego przez cały sezon nawigacyjny na granicznym i dolnym odcinku Odrzańskiej Drogi Wodnej wykonywane są następujące czynności:
- trałowania szlaku żeglownego przy użyciu sonaru lub lin trałowych w celu sprawdzenia szlaku żeglownego pod kątem przeszkód podwodnych;
- sondowania głębokości szlaku żeglownego w celu określenia głębokości tranzytowych szlaku żeglownego oraz sondowania związane z utrzymaniem i remontami zabudowy regulacyjnej;
- oznakowanie szlaku żeglownego znakami nawigacyjnymi (pływającymi i lądowymi), w tym wytyczenie szlaku żeglownego i utrzymanie oznakowania, oznakowanie przeszkód nawigacyjnych i ostróg pławami ostrogowymi;
- usuwanie napływów, powalonych drzew z drogi wodnej, w celu utrzymania bezpiecznej żeglugi na szlaku żeglownym;
- pozycjonowanie GPS oznakowania nawigacyjnego w celu prawidłowego wystawiania i utrzymania, w tym ustalania pozycji do elektronicznego informatora nawigacyjnego oraz do przekazania do Centrum RIS (River Information Services) zajmującego się przygotowaniem i dystrybuowaniem cyfrowych map nawigacyjnych ECDIS (Electronic Chart Display and Information System);
- inspekcji dróg wodnych dla potrzeb żeglugi nocnej;
- wykonywania obowiązkowych kontroli infrastruktury hydrotechnicznej znajdującej się na stanie administracji dróg wodnych.
Z uwagi na ww. zadania jednostka ˝Ognica˝ wyposażona jest m.in. w:
- pokład roboczy do przewozu pław ostrogowych, pław nawigacyjnych z linami i kotwicami, znaków lądowych, znaków nawigacyjnych i przenośnych urządzeń technicznych wykorzystywanych w terenie z rampą hydrauliczną do dłużyc z możliwością wjazdu specjalistycznego sprzętu technicznego;
- obszerną nadbudówkę, w której zlokalizowane są stanowiska sternika, operatora sprzętu hydrograficznego oraz stanowisko socjalne i toaleta;
- system hydrograficzny (jednowiązkowa echosonda hydrograficzna, urządzenie GPS), przystosowany również do pracy z przenośnym sonarem bocznym, skonfigurowany z komputerem pokładowym;
- radar rzeczny wraz z wymaganym osprzętem - do pracy i utrzymania szlaku żeglownego w warunkach całodobowych;
- obligatoryjne urządzenia nawigacyjne i łączności radiotelefonicznej;
- system identyfikacji statków AIS (Automatic Identification System), wymagany na drogach wodnych objętych międzynarodowym systemem RIS;
- żuraw hydrauliczny typu HDS (wersja morska);
- hak holowniczy do trałowań z użyciem liny stalowej.
Natomiast jednostka ˝Widuchowa˝ wyposażona jest m.in. w:
- barkę pchaną z żurawiem hydraulicznym typu HDS (wersja morska); w pomieszczeniu maszynowym barki zainstalowany jest agregat prądotwórczy, agregat hydrauliczny żurawia pokładowego, zbiorniki paliwa i osprzęt elektryczny; pokład roboczy barki służy do przewozu pław ostrogowych, pław nawigacyjnych z linami i kotwicami, znaków lądowych znaków nawigacyjnych i przenośnych urządzeń technicznych wykorzystywanych w terenie; rejon ładunkowy barki posiada wymiar 9 x 3,5 m, który wygrodzony jest belkami z drewna twardego w demontowanych prowadnicach; dopuszczalne obciążenie pokładu ładunkowego to min 1,5 t/m2, a ładowność wynosi 20 t; na rufie zainstalowana jest wciągarka z liną stalową do łączenia barki z pchaczem; barka posiada również urządzenia kotwiczne, cumownicze, holownicze (do awaryjnego holowania) i sprzęgające;
- pchacz posiada podnoszoną sterówkę, w której zlokalizowane jest stanowisko sternika, w tylnej części znajduje się stała nadbudówka z częścią socjalną z toaletą, stanowiąca również miejsce pracy dla operatora sprzętu hydrograficznego;
- system hydrograficzny na jednostce bez barki obejmuje jednowiązkową echosondę hydrograficzną, urządzenie GPS, skonfigurowany z komputerem pokładowym; jest także przystosowany do pracy z przenośnym sonarem bocznym i echosondą wielowiązkową, którą zamiennie montuje się na wysięgniku echosondy;
- radar rzeczny wraz z wymaganym osprzętem - do pracy i utrzymania szlaku żeglownego w warunkach całodobowych;
- obligatoryjne urządzenia nawigacyjne i łączności radiotelefonicznej;
- system identyfikacji statków AIS (Automatic Identification System), wymagany na drogach wodnych objętych międzynarodowym systemem RIS;
- hak holowniczy do trałowań z użyciem liny stalowej.
Sezon żeglugowy na wodach granicznej i dolnej Odry, z uwagi na zapotrzebowanie przewoźników ładunków i europejskie standardy utrzymania drogi wodnej (od km 542,4 do km 704,1 i Odra Zachodnia od km 0,0 do km 17,1) trwa cały rok i zgodnie z regulacjami w granicznych przepisach żeglugowych obu krajów w warunkach całodobowych. Przerwa w żegludze występuje tylko w sytuacjach, w których utrzymanie szlaku żeglownego staje się niemożliwe, co ma miejsce w sytuacji zalodzenia oraz w okresie przejścia wód powodziowych i wezbrań przekraczających stany wielkiej wody żeglownej (WWŻ). Sprowadza się to do tego, że zgodnie z polsko-niemieckimi regulacjami oznakowanie nawigacyjne, skutkujące zamknięciem żeglugi, zdejmowane jest dopiero przy pojawieniu się pierwszych zjawisk lodowych, a ponownie przywrócone bez zbędnej zwłoki, po spełnieniu wymaganych procedur bezpieczeństwa. Tym samym oznakowanie nawigacyjne jest zdejmowane i wystawiane w trudnych warunkach meteorologicznych, niejednokrotnie w warunkach wykształcających się lub zanikających zjawisk lodowych, do czego ww. jednostka jest przystosowana technicznie, co pozwala na prowadzenie pracy zgodnie z zasadami BHP.
Utrzymywane przez RZGW Szczecin drogi wodne stanowią połączenie krajowego i niemieckiego (dalej zachodnioeuropejskiego) systemu śródlądowych dróg wodnych z zespołem morskich portów ujścia Odry.
W załączeniu przekazuję zdjęcia typowych prac wykonywanych przy użyciu statków typu ˝Ognica˝ i ˝Widuchowa˝, które zostały przekazane przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Szczecinie*).
2. Jaki jest jej obszar działania operacyjnego?
Jednostki pływające RZGW w Szczecinie są rozlokowane w nadzorach wodnych (NW), skąd realizują zadania na odcinkach dróg wodnych pozostających w kompetencjach poszczególnych nadzorów. Są to jednostki wielozadaniowe, co oznacza, że w razie potrzeb mogą być czasowo dyslokowane pomiędzy nadzorami wodnymi w zależności od potrzeb.
Jednostki pływające ˝Ognica˝ i ˝Widuchowa˝ obecnie wykonują swoje zadania na IVc odcinku eksploatacyjnym rzeki Odry (od km 683,0, gdzie kończy się regulacja ostrogami, do km 704,1 jaz w Widuchowej), Odrze Wschodniej (km 704,1-727,0), Odrze Zachodniej (km 0,0-25,0) i Kanale Gartz - Marwice (długość 2,1 km), czyli łącznie na długości 71 km.
Dodatkowo statek ˝Ognica˝ jest brany pod uwagę jako jednostka uzupełniająca do pracy na odcinku Odrzańskiej Drogi Wodnej leżącym w obszarze działania NW Szczecin, aż do wewnętrznych wód morskich. Łączna długość dróg wodnych administrowanych przez RZGW w Szczecinie to blisko 280 km.
Natomiast zestaw roboczy ˝Widuchowa˝ jest brany pod uwagę jako jednostka uzupełniająca do pracy na odcinku Odrzańskiej Drogi Wodnej leżącym w obszarze działania NW Gozdowice, tj. od km 683,0 do km 645,3 rzeki Odry.
3. W którym roku została zbudowana i w której stoczni? Jaki był koszt zakupu tej jednostki?
Zakup jednostek ˝Ognica˝ i ˝Widuchowa˝ został zrealizowany w ramach projektu pt. ˝Zakup specjalistycznych jednostek pływających oraz specjalistycznego wyposażenia na potrzeby RZGW w Szczecinie, niezbędnego do prac przy utrzymaniu śródlądowych dróg wodnych˝ w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego (2007-2013).
Zakupu dokonano w ramach zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego. Statki zostały wybudowane i dostarczone przez Stocznię Rzeczną Centromost w grudniu 2012 r. (˝Ognica˝) i w grudniu 2013 r. (˝Widuchowa˝). Koszt zakupu jednostki ˝Ognica˝ wyniósł 3 665 400,00 zł. Koszt zakupu zestawu roboczego ˝Widuchowa˝ wraz z barką wyniósł 4 957 310,00 zł.
Zakup nowych jednostek wynikał z faktu, że do 2012 r. żaden ze statków roboczych RZGW w Szczecinie nie posiadał radaru rzecznego ani żurawia typu HDS. Posiadane wówczas echosondy nie spełniały wymogów i nie pozwalały na zapis cyfrowy pomiarów. Wszelkie prace na drodze wodnej wykonywane były ręcznie, a statki nie mogły pływać w trudnych warunkach widoczności i w nocy, pomimo konieczności przygotowania szlaku żeglownego do warunków całodobowych. Uległo to dopiero zmianie w związku z realizacją zakupu jednostek pływających wyposażonych w radar rzeczny i żurawie HDS.
4. Jaki jest całkowity roczny koszt utrzymania tej jednostki? Uprzejmie proszę o wyszczególnienie wszystkich kosztów, w tym załogi, eksploatacji, amortyzacji, ubezpieczenia i paliwa.
Roczny koszt utrzymania jednostek pływających (w tym także statków typu ˝Ognica˝ i ˝Widuchowa˝) w dużej mierze zależy od intensywności pracy jednostki na rzece w danym roku kalendarzowym. Z kolei intensywność ta w każdym roku jest zróżnicowana i zależy m.in. od czynników hydrologicznych, meteorologicznych i technicznych. Wraz ze zwiększaniem się ilości niekorzystnych zjawisk na szlaku żeglownym, wymagających częstszych interwencji i zwiększonego zaangażowania służb liniowych dla utrzymania szlaku żeglownego wzrasta ilość godzin pracy i koszty utrzymania (dotyczy to zużycia paliwa i materiałów pędnych). Do ww. sytuacji zalicza się m.in.: wezbrania i powodzie, zalodzenie oraz awarie na szlakach żeglugowych. W przypadku niestabilnych pogodowo lat intensywność pracy jednostek pływających zdecydowanie wzrasta, co wiąże się z koniecznością utrzymania szlaku żeglownego dla bezpiecznej żeglugi w określonych standardach w niekorzystnych warunkach. Należy przy tym mieć również na uwadze, że utrzymanie szlaku żeglownego Odrzańskiej Drogi Wodnej w sposób należyty i wymagany prawnie jest możliwy jedynie z wykorzystaniem jednostek pływających, a praca jednostek odbywa się na drodze wodnej zlokalizowanej na rzece nizinnej swobodnie płynącej uregulowanej zabudową regulacyjną, wrażliwej na zmiany warunków hydrologicznych, hydromorfologicznych i meteorologicznych.
Koszty eksploatacji dla każdego statku wynikają również z indywidualnej normy zużycia paliwa, co wiąże się bezpośrednio z rejonem użytkowania jednostki.
Poniżej zestawiono koszty jednostki ˝Ognica˝:
Paliwo i pozostałe materiały pędne: 20 185,00 zł,
ubezpieczenie: OC i NNW: 3200,00 zł,
suma: 23 385,00 zł.
Amortyzacja miesięczna (jako koszt - bez wydatków): 21 381,50 zł.
Jednostka ˝Widuchowa˝ została włączona do eksploatacji po sezonie zimowym 2013/2014 pod koniec lutego br., wobec powyższego obecnie można wykazać koszt jej użytkowania jedynie w okresie od lutego do listopada 2014 r., który wyniósł 28 003,75 zł (paliwo i materiały pędne).
Jednostka ˝Widuchowa˝ weszła do eksploatacji w roku 2014, lecz z braku środków finansowych w roku 2014 nie została ubezpieczona w zakresie OC i NNW. Będzie w tym zakresie ubezpieczona w roku 2015 (łącznie z pozostałymi statkami z grupy A). Amortyzacja miesięczna (jako koszt - bez wydatków) wynosi 29 188,14 zł.
Do ww. zestawienia nie wlicza się kosztu załóg, ponieważ obsadę motorówek stanowią etatowi pracownicy służb liniowych RZGW Szczecin, którzy nie generują dodatkowych kosztów związanych z użytkowaniem jednostek pływających niż koszty wynikające z tytułu umów o pracę. Pracownicy, którzy obsługują jednostki pływające, mają szereg obowiązków, w tym niezwiązanych z obsługą statków. Kierownicy statków otrzymują dodatki do wynagrodzenia zgodnie z ponadzakładowym układem zbiorowym pracy dla pracowników zatrudnionych w jednostkach gospodarki wodnej państwowej sfery budżetowej, zgodnie ze stanowiskiem pracy.
5. Ile godzin, w ujęciu miesięcznym, przepracowała ta jednostka, zgodnie ze swoim przeznaczeniem, w okresie 2010-2013?
Jednostka pływająca ˝Ognica˝ została włączona do eksploatacji po zakończeniu sezonu zimowego od II kwartału 2013 r. W okresie kwiecień - grudzień 2013 r. jednostka przepracowała 121 motogodzin (50 wyjść z portu).
W obecnym sezonie nawigacyjnym w okresie marzec - listopad br. jednostka przepracowała aktualnie przeszło 233 motogodziny i nadal z uwagi na dogodne warunki żeglugowe wykonuje przeznaczone dla niej potrzebne działania.
Jednostka pływająca ˝Widuchowa˝ została włączona do eksploatacji po zakończeniu sezonu zimowego od I kwartału 2014 r. W obecnym sezonie nawigacyjnym w okresie luty - listopad br. jednostka przepracowała aktualnie przeszło 222 motogodziny (48 wypłynięć z portu) i nadal z uwagi na dogodne warunki żeglugowe wykonuje przeznaczone dla niej potrzebne działania.
Jednocześnie, jak poinformowało RZGW w Szczecinie, w roku 2013 w przedmiotowym RZGW prowadzona była szczegółowa kontrola Najwyższej Izby Kontroli w zakresie ˝Warunków rozwoju żeglugi śródlądowej w latach 2011-2013 (I półrocze)˝, podczas której przedmiotem kontroli była prawidłowość wykonywania obowiązków przez administrację dróg wodnych oraz m.in. stosowane praktyki i procedury w tym zakresie.
Analizowana była ilość posiadanego sprzętu pływającego, jego wyposażenia czy zasadności użycia w związku z zadaniami realizowanymi przez RZGW w Szczecinie. Kontroler NIK pozytywnie ocenił pracę regionalnego zarządu gospodarki wodnej w kontrolowanym zakresie, nie wnosząc zastrzeżeń.
Sekretarz stanu
Stanisław Gawłowski
Warszawa, dnia 24 grudnia 2014 r.