Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację poseł Małgorzaty Sekuły-Szmajdzińskiej w sprawie uznania ˝altan˝ stojących na terenie ogrodów działkowych za legalne, przekazaną przy piśmie z dnia 4 listopada 2014 r., znak: SPS-023-29358/14, przedstawiam, co następuje.
Na wstępie odnosząc się do przywołanego w interpelacji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. II OSK 1875/12, oddalającego skargę kasacyjną w przedmiocie nakazu rozbiórki samowolnie wybudowanego budynku rekreacyjno-wypoczynkowego, należy podkreślić, iż powołany wyrok został wydany w sprawie indywidualnej i dotyczył konkretnego stanu faktycznego. Należy także podkreślić, iż orzeczenie sądu administracyjnego wiąże wyłącznie w konkretnej sprawie indywidualnej, w której zostało wydane, nie ma natomiast mocy wiążącej w innych sprawach. Wyroki sądów administracyjnych nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.) wynika natomiast, że organ związany jest oceną prawną wyrażoną w wyroku zapadłym w konkretnej sprawie. Tym samym organy nadzoru budowlanego mają prawo do swobodnej oceny całokształtu materiału dowodowego i wszystkich związanych z nim faktów, zgodnie z posiadaną właściwością wynikającą z ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409, z późn. zm.). Podczas prowadzenia kontroli obiektu budowlanego organ nadzoru budowlanego ma zawsze obowiązek poznać całokształt stanu faktycznego, ocenić wszystkie okoliczności i następnie odnieść je do normy prawnej. Wydanie rozstrzygnięcia w sprawie możliwe jest zatem dopiero po dokonaniu subsumpcji, tj. przyporządkowania określonego stanu faktycznego do konkretnej normy prawnej. Automatyczne stosowanie przez organy nadzoru budowlanego wskazówek z danego wyroku w innych przypadkach i pominięcie ww. czynności koniecznych do prawidłowego zbadania sprawy jest wykluczone i niedopuszczalne. Mając powyższe na uwadze, w odniesieniu do przedstawionych pytań, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Czy resort podejmie działania w celu doprecyzowania dotychczasowych zapisów prawa budowlanego, wprowadzając w miejsce pojęcia ˝altana˝ nową kategorię ˝altana działkowa˝?
Zgodnie z informacją zamieszczoną na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, po spotkaniu pani premier Ewy Kopacz z działkowcami w dniu 24 listopada 2014 r. prowadzone będą prace nad poprawką do złożonego w Sejmie przez Komitet Inicjatywy Ustawodawczej ˝Stop rozbiórkom altan˝ obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw, służącą zalegalizowaniu już istniejących altan na działkach w rodzinnych ogrodach działkowych. Doprecyzowanie treści poprawki nastąpi podczas spotkania przedstawicieli Rządowego Centrum Legislacji, resortów infrastruktury i rozwoju oraz sprawiedliwości z reprezentantami działkowców.
Czy fakt, że domki powstawały w ogrodach działkowych od ponad stu lat i nikt w tym czasie nie kwestionował braku uregulowań prawnych dotyczących ich budowy nie dowodzi tego, że ta swoista ˝wtórna˝ delegalizacja postępowania około miliona polskich działkowców ma coś wspólnego z ponawianymi od kilku lat próbami ograniczania ochrony prawnej ogrodów i ich wykreślaniem z planów zagospodarowania miast?
Nie można zgodzić się z zawartym w pytaniu stwierdzeniem dotyczącym ograniczania ochrony prawnej ogrodów i ich wykreślania z planów zagospodarowania miast. Wpływu informacji potwierdzających stosowanie mechanizmów prawnych skutkujących ˝wykreślaniem˝ ogrodów działkowych z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nie odnotowano w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju. Należy mieć na względzie, że zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r., poz. 647, z późn. zm.), kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej na terenie gminy należy do zadań własnych gminy (art. 3 ust. 1). Jest ono realizowane poprzez uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Realizacja tego zadania powinna odbywać się z uwzględnieniem przez gminy zobowiązań wynikających z obowiązującego stanu prawnego. W odniesieniu do rodzinnych ogrodów działkowych (ROD) jest to ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Ustawa ta nakłada na organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego zadanie tworzenia warunków dla rozwoju rodzinnych ogrodów działkowych (art. 6 i następne). Realizując to zadanie rada gminy m.in. może na wniosek stowarzyszenia ogrodowego utworzyć ogrody działkowe, w drodze uchwały, na gruntach stanowiących własność gminy. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego mogą być w drodze umowy sprzedawane, oddawane w nieodpłatne lub odpłatne użytkowanie na czas nieoznaczony lub użytkowanie wieczyste stowarzyszeniom ogrodowym z przeznaczeniem na zakładanie i prowadzenie ROD, przy czym grunty przeznaczone pod ogrody działkowe nowotworzone i odtwarzane powinny być zrekultywowane i zmeliorowane przez właściciela gruntu. Gmina obowiązana jest również do doprowadzenia do rodzinnych ogrodów działkowych dróg dojazdowych, energii elektrycznej, zaopatrzenia w wodę oraz uwzględnienia w organizacji komunikacji publicznej potrzeb ogrodów działkowych, chyba że, obowiązki te zostaną przejęte przez stowarzyszenie ogrodowe w drodze umowy pomiędzy gminą a stowarzyszeniem ogrodowym, określającej także tryb wzajemnych rozliczeń. Stowarzyszenie ogrodowe prowadzące ROD na obszarze danej gminy może także otrzymywać dotację celową z budżetu tej gminy z zastosowaniem właściwych przepisów w zakresie udzielania dotacji celowych dla podmiotów niezaliczanych do sektora finansów publicznych i niedziałających w celu osiągnięcia zysku. Dotacja taka ma służyć realizacji celu publicznego związanego z zadaniem gminy polegającym na tworzeniu warunków dla rozwoju rodzinnych ogrodów działkowych i może być przeznaczona w szczególności na budowę lub modernizację infrastruktury ogrodowej, jeżeli wpłynie to na poprawę warunków do korzystania z ROD przez działkowców lub zwiększy dostępność do nich społeczności lokalnej.
Dlaczego nadzór budowlany dotychczas nie kwestionował legalności istnienia oraz powstawania nowych domków na działkach bez posiadania pozwolenia na budowę?
Nie można zgodzić się z twierdzeniem, że wszystkie obiekty budowlane znajdujące się na terenie rodzinnych ogrodów działkowych stanowiłyby w ocenie organów nadzoru budowlanego samowole budowlane. Ocena dotycząca każdego obiektu jest sprawą indywidualną należącą do właściwego terenowego organu nadzoru budowlanego prowadzącego konkretne postępowanie, który w oparciu o m.in. przepisy prawa, ocenę konkretnego stanu faktycznego, posiadane doświadczenie i zasady wiedzy technicznej władny jest do zajęcia wiążącego stanowiska. Ponadto nie można zgodzić się również z tezą, że organy nadzoru budowlanego do tej pory nie kwestionowały legalności obiektów budowlanych na terenach rodzinnych ogrodów działkowych. Z posiadanych przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego informacji wynika, że terenowe organy nadzoru budowlanego prowadziły, m.in. w związku z kontrolą Najwyższej Izby Kontroli, systematycznie postępowania administracyjne w poruszonym zakresie także przed dniem 9 stycznia 2014 r.
Należy również pamiętać, że w art. 12 ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych zabrania się na terenie działki zamieszkiwania oraz prowadzenia działalności gospodarczej lub innej działalności zarobkowej, wskazując na brak możliwości realizowania nawet niewielkich obiektów budowlanych mieszkalnych. Zgodnie natomiast z art. 13 ust. 2 ww. ustawy w przypadku powzięcia informacji, że na terenie działki wybudowano, nadbudowano lub rozbudowano altanę lub inny obiekt z naruszeniem przepisów prawa, stowarzyszenie ogrodowe zgłasza naruszenie do właściwego organu administracji publicznej.
Z wyrazami szacunku
Podsekretarz stanu
Janusz Żbik
Warszawa, dnia 27 listopada 2014 r.