Szanowny Panie Marszałku! W nawiązaniu do pisma z dnia 16 października 2014 r. przekazującego interpelację pań posłanek na Sejm RP Teresy Świło i Aldony Młyńczak w sprawie roku obowiązywania ustawy Prawo pocztowe oraz roli operatora wyznaczonego (SPS-023-29043/14) uprzejmie informuję, co następuje.
Operator wyznaczony będzie wybierany przez prezesa UKE w drodze konkursu, którego warunki oraz inne parametry są wskazane w art. 71 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1529). Należy mieć na uwadze, że zgodnie z ust. 3 powołanego przepisu prezes UKE dokonuje wyboru operatora wyznaczonego, mając na uwadze:
1) zachowanie ciągłości świadczenia usług powszechnych;
2) zapewnienie wymaganych wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych oraz dostępności usług powszechnych;
3) koszt świadczenia usług powszechnych przedstawiony przez operatora pocztowego;
4) zapewnienie rentowności świadczenia usług powszechnych;
5) zadania operatora wyznaczonego, w tym wykonywane na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa i porządku publicznego;
6) zdolność ekonomiczną i techniczną operatora pocztowego do świadczenia usług powszechnych.
Zgodnie z Prawem pocztowym koszt świadczenia usług powszechnych nie będzie zatem jedynym kryterium wyboru. Rynek pocztowy, a w szczególności działalność Poczty Polskiej SA, jest systematycznie analizowana przez MAiC. Negatywny scenariusz jest również przedmiotem analiz prowadzonych w Poczcie Polskiej SA. Konsekwencje takiego rozstrzygnięcia konkursu przez prezesa UKE byłyby dla Poczty Polskiej SA bardzo złożone. Taki wybór oznaczałby zmianę priorytetów strategicznych spółki i częściowe ograniczenie działalności w segmentach dotychczas uznawanych za podstawowe. Konsekwencją zmian tych priorytetów byłoby również dopasowanie zasobów spółki do nowego modelu biznesowego, w tym dostosowanie wielkości i roli sieci placówek pocztowych oraz poziomu i profilu zatrudnienia do zredefiniowanych celów strategicznych. Biorąc pod uwagę zarówno kompetencje i doświadczenie Poczty Polskiej SA w realizacji usług powszechnych, dedykowaną temu całą infrastrukturę i system logistyczny oraz obecne bezpieczeństwo obrotu pocztowego i jakość usług powszechnych świadczonych, Poczta Polska SA jest podmiotem przygotowanym do pełnienia roli operatora wyznaczonego po roku 2015.
Zgodnie z art. 15 ustawy Prawo pocztowe obowiązek realizacji przekazu pocztowego (przyjęcie przekazu pocztowego, jego przemieszczenie lub przesłanie oraz doręczenie adresatowi określonej w nim kwoty pieniężnej) ze świadczeniami z ubezpieczeń społecznych i świadczeniami z pomocy społecznej, a także przekazów na tereny wiejskie nałożono na operatora wyznaczonego. Rozwiązanie to wprowadzono, mając na uwadze zobowiązanie państwa do zapewnienia doręczenia ww. świadczeń wszystkim obywatelom, także tym nieposiadającym konta bankowego lub posiadającym je, ale pragnącym skorzystać z drogi pocztowej zapewniającej doręczenie pod wskazany adres, co jest istotne szczególnie w przypadku osób starszych i schorowanych. Operator wyznaczony jest najlepszym gwarantem ciągłości świadczenia tego zadania o charakterze publicznym. Ponadto realizując obowiązek świadczenia usługi powszechnej o określonej dostępności na terenie całego kraju, jest jedynym jak dotąd operatorem pocztowym zapewniającym dostarczenie przekazu pocztowego do odległych i słabo zaludnionych terenów wiejskich, gdzie świadczenie usług pocztowych dla innych operatorów jest nieatrakcyjne ekonomicznie.
Ustawa Prawo pocztowe, stwarzając ramy prawne funkcjonowania rynku pocztowego w Polsce, wprowadza szereg szczegółowych regulacji adresowanych wyłącznie do operatora wyznaczonego, które wynikają z powierzenia mu obowiązku świadczenia usług powszechnych na określonych warunkach, dostępności na terenie całego kraju, jakości i po przystępnych cenach. Jest to m.in. obowiązek utrzymania odpowiedniej sieci placówek pocztowych, realizacji obowiązujących wskaźników czasu przebiegu przesyłek, uzgadniania z prezesem UKE projektu zmian cennika na usługi powszechne, umożliwienia uprawnionym operatorom dostępu do elementów własnej infrastruktury, a także obowiązek prowadzenia tzw. rachunkowości regulacyjnej zapewniającej niezbędną przejrzystość przychodów i kosztów. Z tego tytułu operator wyznaczony podlega szerszemu niż pozostali operatorzy pocztowi nadzorowi ze strony prezesa UKE.
Powyższe rozwiązania stanowią prawną gwarancję prawidłowej realizacji zadań przez operatora wyznaczonego, którym jest obecnie Poczta Polska SA.
Wybrany przez prezesa UKE w drodze konkursu na 10 lat, poczynając od 2016 r., kolejny operator pocztowy (może nim być nadal Poczta Polska SA) spełniający kryteria niezbędne dla realizacji obowiązku operatora wyznaczonego powinien gwarantować realizację powierzonych mu zadań, w tym doręczania przekazów pocztowych emerytalno-rentowych.
Szczególna rola operatora wyznaczonego na rynku pocztowym związana jest z powierzeniem obowiązku świadczeń podstawowych z punktu widzenia potrzeb społecznych rodzajów usług pocztowych. Ranga tych usług wymusza na państwie zapewnienie nie tylko dostępności usług powszechnych na terenie całego kraju, ale również ciągłości ich świadczenia, także w przypadku, gdy dotychczasowy operator wyznaczony w trakcie swojej kadencji nie będzie mógł dalej realizować powierzonych zadań. Ustawa Prawo pocztowe przewiduje odpowiednie mechanizmy pozwalające na kontynuowanie świadczenia usług powszechnych do czasu wyboru nowego operatora.
Operator wyznaczony, tak jak każdy inny operator pocztowy, musi posiadać uprawnienia do prowadzenia działalności pocztowej na podstawie wpisu do rejestru operatorów pocztowych prowadzonego przez prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Zgodnie z art. 7 ustawy Prawo pocztowe działalność pocztową w zakresie objętym obowiązkiem wpisu do rejestru może wykonywać przedsiębiorca, który:
1) zapewnia warunki do przestrzegania tajemnicy pocztowej, o której mowa w art. 41 ww. ustawy;
2) zapewnia warunki techniczne i organizacyjne świadczenia usług pocztowych niezbędne dla zachowania bezpieczeństwa obrotu pocztowego;
3) posiada regulamin świadczenia usług pocztowych oraz cennik usług pocztowych;
4) nie był prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo przeciwko ochronie informacji, wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub umyślne przestępstwo skarbowe - dotyczy to osób fizycznych wykonujących we własnym imieniu działalność gospodarczą lub osób kierujących działalnością osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną;
5) zapewnia, że wykonywanie działalności objętej wpisem do rejestru nie zagraża obronności, bezpieczeństwu państwa lub bezpieczeństwu i porządkowi publicznemu.
Prezes UKE stosownie do art. 122 ust 2 lit. d sprawuje kontrolę działalności pocztowej wykonywanej na podstawie ustawy Prawo pocztowe pod kątem zgodności z warunkami wymaganymi dla wykonywania tej działalności. W przypadku stwierdzenia naruszenia w tym zakresie ma możliwość wydania decyzji w sprawie usunięcia nieprawidłowości, nałożenia kary pieniężnej lub wydania decyzji o zakazie wykonywania działalności pocztowej objętej wpisem do rejestru.
Ustawa Prawo pocztowe, zabezpieczając interesy korzystających z usług pocztowych, określa zasady dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania bądź nienależytego wykonania usług pocztowych.
Mając na uwadze powyższe przepisy ustawy, należy stwierdzić, że stanowią one spójne ramy regulacyjne zapewniające sprawne funkcjonowanie rynku w warunkach jego liberalizacji i określające szczególną rolę operatora wyznaczonego na tym rynku.
Odnosząc się do porównania sytuacji świadczenia usług pocztowych przez operatora wyznaczonego do świadczeń związanych z doręczaniem korespondencji sądowej przez operatorów prywatnych, należy zwrócić uwagę, że zasady doręczeń tego typu korespondencji regulują odrębne przepisy, takie jak Kodeks postępowania cywilnego i Kodeks postępowania karnego. Dopuszczają one powierzenie takiej usługi na terenie Polski każdemu operatorowi pocztowemu w rozumieniu ustawy Prawo pocztowe, tj. także innym niż operator wyznaczony operatorom pocztowym.
Podobnie odrębne akty prawne regulują zasady doręczania pism w innych procedurach, np.:
- art. 39 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 1960 r. Nr 30, poz. 168, z późn. zm.) dopuszcza doręczanie pism organów administracji publicznej przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy Prawo pocztowe,
- art. 144 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926, z późn. zm.) dopuszcza doręczanie pism organów skarbowych przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy Prawo pocztowe.
Jednocześnie informuję, iż Urząd Komunikacji Elektronicznej pierwotne planował zakończenie kontroli PGP SA na dzień 31 marca 2014 r. Mając na uwadze zawieszenie czynności kontrolnych z powodu złożenia przez przedsiębiorcę sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania kontroli oraz uwzględniając ustalenia podjęte w trakcie trwania kontroli, ostatecznie termin zakończenia został przedłużony do 30 maja 2014 r.
W dniu 11 lipca 2014 r. podpisany został protokół kontroli ww. operatora pocztowego.
Zgodnie z art. 123 ust. 8 ustawy Prawo pocztowe kontrolowany przedsiębiorca może wnieść do protokołu zastrzeżenia i uwagi wraz z uzasadnieniem w terminie 30 dni od dnia doręczenia protokołu. PGP SA, korzystając z przysługującego prawa, w dniu 11 sierpnia 2014 r. wniosła do protokołu zastrzeżenia i uwagi. Pismem z dnia 4 września 2014 r. prezes UKE poinformował o rozpatrzeniu wniesionych zastrzeżeń/uwag. W trakcie prowadzonych czynności kontrolnych PGP SA prezes UKE uznał, iż konieczne jest również przeprowadzenie kontroli przedsiębiorców biorących udział w wykonywaniu usług doręczania przesyłek pocztowych nadawanych przez jednostki sądownictwa powszechnego i prokuratury w ramach umów zawartych przez PGP SA, tj.:
- Ruch SA - kontrola została wszczęta w dniu 10 marca 2014 r., kontrolę zakończono 18 czerwca 2014 r.;
- InPost Paczkomaty sp. z o.o. (poprzednio InPost sp. z o.o.) - kontrola została wszczęta w dniu 18 kwietnia 2014 r., kontrolę zakończono 31 lipca 2014 r.;
- InPost sp. z o.o. (poprzednio Nowoczesne Usługi Pocztowe sp. z o.o.) - kontrola została wszczęta w dniu 4 lipca 2014 r., kontrolę zakończono 29 sierpnia 2014 r.
Kontrole ww. operatorów pocztowych prowadzone były także przez 16 delegatur UKE w oddziałach i miejscach wykonywania działalności pocztowej przez tych operatorów pocztowych.
Prezes UKE podjął decyzję o przedłużeniu kontroli operatora pocztowego InPost Paczkomaty sp. z o.o. oraz wszczęciu kontroli operatora pocztowego działającego obecnie pod firmą InPost sp. z o.o. (poprzednio Nowoczesne Usługi Pocztowe sp. z o.o.) w związku ze zmianami kapitałowymi w tych spółkach. W ich wyniku w dniu 2 czerwca 2014 r. InPost sp. z o.o. zmieniła nazwę na InPost Paczkomaty sp. z o.o. i jak oświadczyła prezesowi UKE, ˝zaprzestała świadczenia usług pocztowych˝, które przejęte zostały przez InPost sp. z o.o. dotychczas występującą jako Nowoczesne Usługi Pocztowe sp. z o.o.
Powyższe zmiany skutkowały koniecznością dokończenia czynności kontrolnych w dawnej spółce InPost sp. z o.o. (obecnie InPost Paczkomaty sp. z o.o.) oraz wszczęcia kontroli InPost sp. z o.o. przekształconej ze spółki Nowoczesne Usługi Pocztowe sp. z o.o. w celu ustalenia zakresu działalności prowadzonej od 2 czerwca 2014 r. przez ww. operatorów pocztowych oraz faktycznego sposobu realizacji przez nich usług pocztowych.
Protokół kontroli operatora pocztowego Ruch SA podpisany został w dniu 31 lipca 2014 r., natomiast protokoły z kontroli prowadzonych w InPost Paczkomaty sp. z o.o. i InPost sp. z o.o. nie zostały jeszcze podpisane przez wszystkie delegatury UKE. Ponadto sporządzany jest protokół kontroli przeprowadzonej w InPost sp. z o.o. (B-00520) przez pracowników centrali UKE.
W dniu 10 września 2014 r. prezes UKE wszczął z urzędu wobec PGP SA i Ruch SA postępowania administracyjne w sprawie naruszenia przepisów dotyczących działalności pocztowej.
Jak wskazano w komunikacie dotyczącym wyników kontroli operatorów pocztowych zamieszczonym na stronie internetowej UKE w dniu 11 września 2014 r. pod linkiem http://www.uke.gov.pl/kontrola-dzialalnosci-pocztowej-14670, poczynione w trakcie kontroli ustalenia wskazują, iż świadczenie usług pocztowych nie odpowiada w pełni wymaganym przepisami warunkom w zakresie zapewnienia przestrzegania tajemnicy pocztowej oraz w zakresie technicznych i organizacyjnych warunków świadczenia usług pocztowych niezbędnych dla zachowania bezpieczeństwa obrotu pocztowego.
Ostateczna ocena działalności skontrolowanych przez operatorów pocztowych nastąpi po przeprowadzeniu postępowań administracyjnych, w ramach których należy m.in. podjąć wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia danego stanu faktycznego i wyczerpująco zebrać i rozpatrzeć cały materiał dowodowy, jak również zapewnić stronie czynny udział w każdym jego stadium oraz prawo wglądu w akta sprawy, a przed wydaniem decyzji umożliwić stronie wypowiedzenie się do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów działalności pocztowej prezes UKE zgodnie z art. 125 ust. 1 Prawa pocztowego wydaje decyzję określającą zakres naruszenia oraz termin usunięcia nieprawidłowości. Decyzja może określać sposób usunięcia nieprawidłowości.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Małgorzata Olszewska
Warszawa, dnia 14 listopada 2014 r.