Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na pismo z 29 sierpnia br., znak: SPS-023-28235/14, przy którym przesłano interpelację pani poseł Anny Grodzkiej w sprawie możliwości stworzenia zakresu gwarancji proceduralnych dla osób, a także podmiotów gospodarczych obejmowanych wpisami do biur informacji gospodarczych (biur informacji kredytowych), uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.

   Poruszany przez panią poseł problem jest dobrze znany ministrowi gospodarki. Kwestia ochrony słusznych interesów dłużników (głównie konsumentów) w związku z funkcjonowaniem biur informacji gospodarczej jest od kilku lat przedmiotem ożywionej korespondencji resortu z wieloma instytucjami, przede wszystkim z rzecznikiem praw obywatelskich, Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów czy poszczególnymi rzecznikami konsumentów i organizacjami społecznymi. W wyniku tych wystąpień oraz na bazie własnych doświadczeń wynikających z nadzoru nad działalnością funkcjonujących w Polsce czterech biur informacji gospodarczej Ministerstwo Gospodarki dokonało kompleksowej analizy tego problemu i podjęło działania mające na celu nowelizację ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych¹⁾, zwanej dalej ustawą.

   W ubiegłym roku ministerstwo opracowało i poddało szerokim konsultacjom z zainteresowanymi środowiskami dokument pt. ˝System informacji o wiarygodności płatniczej w obrocie gospodarczym. Zielona księga˝²⁾. Zostały zorganizowane dwie konferencje poświęcone temu dokumentowi. Jego tezy były również przedmiotem szerokiej dyskusji na łaniach prasy fachowej. Poruszanej w interpelacji problematyce ochrony słusznych interesów dłużnika w ˝Zielonej księdze˝ poświęcono trzy rozdziały. W ich konkluzji stwierdzono, iż w ustawie należy rozważyć wprowadzenie dodatkowych regulacji mających na celu zabezpieczenie słusznych interesów dłużników. Dodatkowo należy rozważyć rozwiązanie, które umożliwiałoby usuwanie nieprawdziwych danych z biur informacji gospodarczej na podstawie informacji przekazanych przez dłużnika. Ustawa powinna także przesądzić, czy zobowiązania przedawnione nadal powinny być ujawniane w biurach, a jeśli tak, to należy zapewnić, aby informacja zawsze wskazywała, że dane zobowiązanie nie może być skutecznie dochodzone na drodze sądowej.

   W wyniku dyskusji zainicjowanej opublikowaniem ˝Zielonej księgi˝ w Ministerstwie Gospodarki opracowano projekt założeń nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Zawarto w nim m.in. propozycje zwiększające prawa dłużników i konsumentów.

   Należy podkreślić, iż podstawowym celem ustawy, jak również całokształtu systemu oceny wiarygodności płatniczej jest stworzenie skutecznego mechanizmu wczesnego ostrzegania przed zawieraniem umów z podmiotami potencjalnie zagrożonymi problemami płatniczymi. Informacje gospodarcze muszą być możliwie pełne i aktualne, aby na ich podstawie możliwa była ocena przypuszczalnych zachowań płatniczych potencjalnego kontrahenta - zarówno przedsiębiorcy, jak również konsumenta. Należy także pamiętać, że sam fakt wpisania informacji gospodarczej do bazy biura nie oznacza automatycznie braku możliwości zawarcia umowy w ogóle, ostateczna decyzja o tym, jak taki fakt zinterpretować, należy do kontrahenta. Niemniej jednak w pełni zgadzam się, że bezwzględnie należy zapewnić, aby w systemie było jak najmniej informacji wątpliwych, niepełnych, a w przypadku ich kwestionowania powinny być odpowiednio oznaczone.

   Biorąc pod uwagę, że gwarancje ochrony przed niesłusznym wpisem powinny być wzmocnione, w założeniach proponuje się wprowadzenie instytucji sprzeciwu dłużnika wobec wpisu, uzupełnionej o szczegółowe postępowanie reklamacyjne w sytuacji przekazania przez wierzyciela informacji kwestionowanej przez dłużnika. Proponuje się, aby wierzyciel mógł przekazać do biura informację gospodarczą o zobowiązaniu wymagalnym od co najmniej 30 dni, a w wezwaniu do zapłaty będzie miał obowiązek zawrzeć klauzulę informującą dłużnika o możliwości zgłoszenia sprzeciwu wobec tej informacji. Jeżeli dłużnik nie zgłosi sprzeciwu, to wierzyciel przekazuje informację do biura. Natomiast wierzyciel, który otrzyma sprzeciw dłużnika, będzie mógł uznać jego zasadność i nie dokonywać wpisu albo dokonać wpisu wraz z obligatoryjną informacją o sprzeciwie oraz przekazaniem do biura jego treści i kopii ewentualnych dokumentów przedstawionych przez dłużnika. Najważniejszym, z punktu widzenia dłużnika, elementem nowej propozycji jest, aby informacja wpisana do rejestru pomimo wniesionego sprzeciwu nie była ujawniana dopóki biuro ostatecznie nie oceni zasadności wpisu, na co biuro będzie miało 30 dni roboczych od dnia otrzymania od wierzyciela informacji gospodarczej wraz ze sprzeciwem dłużnika.

   Dodatkowo w przypadku każdego udokumentowanego kwestionowania prawdziwości informacji gospodarczej przez dłużnika zarówno przed wpisem, jak i po jego dokonaniu biuro będzie miało obowiązek zawiesić publikowanie tej informacji na okres do 30 dni i w tym czasie przeprowadzić pisemne postępowanie reklamacyjne. Biuro w toku postępowania reklamacyjnego nie będzie oczywiście rozstrzygać merytorycznie sporu między dłużnikiem a wierzycielem, lecz dokona oceny przedstawionych przez strony dokumentów i odmówi wpisu jedynie w przypadkach ewidentnie nieuprawnionych czy nieudokumentowanych oświadczeń stron.

   Ponadto w przypadku publikacji wpisu poprzedzonej postępowaniem reklamacyjnym biuro będzie zobowiązane do umożliwienia dłużnikowi zamieszczenia we wpisie komentarza o predefiniowanej treści. W celu zapobieżenia potencjalnym nadużyciom na dłużnika bezpodstawnie kwestionującego informację gospodarczą proponuje się nałożenie sankcji.

   Niezależnie od propozycji wprowadzenia wskazanego postępowania reklamacyjnego ministerstwo analizuje inne rozwiązania poprawiające sytuację dłużnika będącego konsumentem. Należy podkreślić, że konsumenci najczęściej mają ograniczone możliwości obrony przed udostępnianiem przez biura informacji gospodarczych dotyczących zobowiązań sprzed wielu lat, w szczególności zobowiązań przedawnionych. Osoby takie rzadko bowiem dysponują dowodami zapłaty rachunków sprzed kilkunastu lat.

   W związku z tym w przyszłej ustawie proponuje się, aby informacje gospodarcze o zobowiązaniach konsumentów mogły być przetwarzane przez biuro krócej niż obecnie, a czas ten będzie liczony od dnia wymagalności roszczenia, nie zaś od dnia przekazania ich do biura. Biuro będzie mieć także bezwzględny obowiązek usuwania informacji gospodarczych dotyczących konsumentów na podstawie prawomocnego wyroku sądowego oddalającego powództwo na skutek przedawnienia.

   Przewiduje się, że wskazane zasady dotyczyć będą również informacji o zobowiązaniach publicznoprawnych, o których wspomina pani poseł w swojej interpelacji. Ministerstwo Gospodarki zakłada, iż na podstawie przepisów przyszłej ustawy organy publiczne, w tym podatkowe (urzędy skarbowe oraz organy gmin w zakresie podatków i opłat lokalnych) i oddziały ZUS oraz KRUS, będą mogły przekazywać do biur informacje o wymagalnych zobowiązaniach publicznoprawnych dotyczących opłat administracyjnych i podatków. Biura z kolei będą mogły korzystać z baz danych utworzonych przez organy administracji.

   Przekazując powyższe, wyrażam przekonanie, iż niniejsze wyjaśnienia zostaną przyjęte przez panią poseł i okażą się przydatne.

   Z wyrazami szacunku

   Podsekretarz stanu

   Mariusz Haładyj

   Warszawa, dnia 1 października 2014 r.

¹⁾ Dz. U. z 2014 r. poz. 1015.

²⁾ Wszystkie wymienione w odpowiedzi dokumenty Ministerstwa Gospodarki dostępne są na stronach internetowych pod adresami: http://www.mg.gov.pl/Prawo+dla+przedsiebiorcy/Informacja+gospodarcza oraz: http://legislacja.rcl.gov.pl/lista/1/projekt/217541