Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Małgorzaty Sekuły-Szmajdzińskiej przesłaną przy piśmie Pani Marszałek z dnia 31 lipca 2014 r., znak: SPS-023-27976/14, w sprawie regulacji przepisów dotyczących powszechnego prawa dostępu do znieczulenia dla kobiet w trakcie porodu uprzejmie informuję, że prawa kobiet do świadczeń opieki zdrowotnej, podobnie jak prawa mężczyzn i dzieci, są uregulowane postanowieniami ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 159, z późn. zm.), a także postanowieniami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.). Dotyczy to również uregulowań odnoszących się do dostępności świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie znieczulenia w trakcie porodu.
Informuję, że uregulowanym w wyżej przytoczonych przepisach prawem kobiety rodzącej jest uzyskanie świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej - art. 6 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Aktualna wiedza medyczna pozwala zapewnić kobietom poród bez bólu, choć nie jest to równoznaczne z koniecznością zastosowania znieczulenia zewnątrzoponowego. Warto pamiętać, że istnieje szereg sprawdzonych metod łagodzenia bólu porodowego niewymagających podejmowania działań inwazyjnych. Natomiast zgodnie z postanowieniami art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634, z późn. zm.) decyzja o sposobie prowadzenia porodu, w tym także zastosowania znieczulenia, należy do lekarza. Obowiązkiem lekarza jest wykonywanie zawodu zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością. Poważnym nadużyciem w interpretacji postanowień ww. przepisu byłoby rozpoczęcie łagodzenia bólu porodowego od inwazyjnej metody (obarczonej możliwością wystąpienia powikłań) w przypadku istnienia szeregu metod nieinwazyjnych. Tym bardziej że zgodnie z postanowieniami art. 8. ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: ˝Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych˝.
Decyzja o wyborze odpowiedniej metody postępowania leczniczego podejmowana jest w oparciu o stwierdzone wskazania i ewentualne następstwa zastosowanej metody. W wyborze metody zgodnej z aktualną wiedzą medyczną pomocne są rekomendacje towarzystw naukowych. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczącymi postępowania przeciwbólowego w ginekologii i położnictwie w części II ˝Leczenie bólu u kobiet ciężarnych, rodzących oraz w połogu˝ (publ. Ginekol. Poi. 2008, 79, 567-577) ˝schematy leczenia bólu w położnictwie powinny umożliwiać lekarzowi indywidualizację postępowania terapeutycznego i opierać się na zastosowaniu skutecznych i bezpiecznych metod, zarówno niefarmakologicznych, jak i wykorzystujących środki analgetyczne˝. W przytoczonych rekomendacjach przedstawiono szereg uznanych metod postępowania przeciwbólowego, wśród których występuje również znieczulenie zewnątrzoponowe.
Odnosząc się do treści uzasadnienia interpelacji, należy stwierdzić, że nie jest prawdą, że ˝znieczulenie zewnątrzoponowe nie należy do koszyka świadczeń gwarantowanych˝. Opieka nad kobietą ciężarną, rodzącą i w okresie połogu należy do świadczeń gwarantowanych. Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (Dz. U. poz. 1520) poród jest świadczeniem gwarantowanym. W związku z tym bezpłatne są wszystkie procedury medyczne związane z udzieleniem tego świadczenia, także łagodzenie bólu wszystkimi dostępnymi metodami. Narodowy Fundusz Zdrowia konsekwentnie prezentuje stanowisko, że poród jest wyceniony i rozliczany w ramach katalogu JPG w grupie NO 1: Poród (wycena 33 pkt). W ramach tej samej procedury rozliczane są również zabiegi operacyjnego ukończenia ciąży na drodze cięcia cesarskiego, do którego stosowane jest znieczulenie farmakologiczne. Tak więc zgodnie z przytoczonymi wyjaśnieniami znieczulenie porodu jest finansowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, niezależnie od rodzaju wskazania.
Z całą stanowczością stwierdzamy, iż nielegalne jest pobieranie opłat za znieczulenie porodu przez podmioty, które wykonują świadczenia obejmujące poród na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Dodać można, że postanowienia art. 193 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przewidują sankcję karną (karę grzywny) za nienależne pobranie opłaty od ubezpieczonych za świadczenia objęte umową z funduszem o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Wiadomo nam, że Narodowy Fundusz Zdrowia stosuje sankcje karne w przypadkach zgłoszonych i udokumentowanych skarg dotyczących nieuprawnionego pobrania opłaty za świadczenie. Ponadto w sytuacji gdy doszło do nieuprawnionego pobrania opłaty przez publiczny zakład opieki zdrowotnej, możliwe jest ubieganie się o jej zwrot.
Odnosząc się do pytań pani poseł o prace Ministerstwa Zdrowia nad projektem regulacji prawnej dotyczącej powszechnego dostępu do znieczuleń dla kobiet przy porodzie, informuję, że prace w takim zakresie nie są prowadzone i nie przewidujemy podjęcia prac tak ukierunkowanych. Przytoczone powyżej regulacje prawne zapewniają kobietom rodzącym bezpłatny dostęp do porodu, a w ramach tego świadczenia także do wszelkich metod łagodzenia bólu, w tym też znieczulenia zewnątrzoponowego. Jedynym ograniczeniem tego dostępu może być niedostateczne wyposażenie konkretnego podmiotu leczniczego uniemożliwiające (ze względów technicznych) zastosowanie wszystkich metod lub niedostateczna liczba wykwalifikowanego personelu. Niedostateczna dostępność lekarzy anestezjologów występująca w niektórych podmiotach leczniczych jest jedną z istotnych przyczyn zahamowania prac mających na celu wydanie rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie standardu postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego. Prace nad wymienionym rozporządzeniem podjęto w celu poprawy jakości opieki nad rodzącą, w związku z uznaną potrzebą efektywnego połączenia działań (w tym zakresie) lekarzy położników, położnych i anestezjologów. Zakres upoważnienia zawarty w art. 22 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 217), na podstawie którego opracowano projekt, nie daje podstaw do objęcia regulacją problemów związanych z odpłatnością za świadczenie, którego standard dotyczy. Informuję ponadto, że delegacja do wydania takiego rozporządzenia jest fakultatywna. Natomiast naszą głęboką troską jest wydawanie przepisów, których stosowanie jest realne ze względu na istniejące uwarunkowania.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Sławomir Neumann
Warszawa, dnia 29 sierpnia 2014 r.