Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację posła Waldemara Andzela (nr SPS-023-27892/14) w sprawie niskiego poziomu zdawalności egzaminu maturalnego, uprzejmie wyjaśniam.

   Nowelizacja zasad przeprowadzania egzaminu maturalnego od 2015 r., skorelowana z wdrażaniem od roku szkolnego 2009/2010 nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego, która w liceach ogólnokształcących zakończy się w roku szkolnym 2014/2015, w technikach - w roku szkolnym 2015/2016, kończy proces harmonizacji systemu egzaminów zewnętrznych rozpoczęty w 2012 r., którego głównym założeniem jest trzykrotny pomiar (sprawdzian - egzamin gimnazjalny - egzamin maturalny) wiadomości i umiejętności z zakresu trzech podstawowych przedmiotów: języka polskiego, języka obcego nowożytnego oraz matematyki.

   Zmiany dotyczą nie tylko sposobu i warunków przeprowadzania egzaminu maturalnego, ale również rodzaju zastosowanych zadań egzaminacyjnych i sposobu ich oceniania. Sprawdzanie umiejętności odtwarzania wiedzy encyklopedycznej zostanie zastąpione sprawdzeniem umiejętności krytycznej analizy informacji, rozumowania i wnioskowania w zakresie zdobytych wiadomości. Umiejętności te mierzone będą za pomocą odpowiednio skonstruowanych zadań, zakotwiczonych w konkretnych wymaganiach określonych w podstawie programowej.

   Wszystkie zadania maturalne tworzone są zgodnie z procedurami przyjętymi przez dyrektorów Centralnej Komisji Egzaminacyjnej oraz okręgowych komisji egzaminacyjnych. Procedury zawierają inwentarz wymogów dotyczących zadań i arkuszy oraz określają szczegółowy harmonogram prac związanych z przygotowywaniem zadań i testów oraz ustalaniem zestawów do przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów: gimnazjalnego, maturalnego oraz eksternistycznych. Porównywalność arkuszy zapewniona jest także dzięki wytycznym, które w sposób niekiedy wręcz drobiazgowy opisują wymagania dotyczące formatu arkuszy z poszczególnych przedmiotów/zakresów. Centralna Komisja Egzaminacyjna zamawia w okręgowych komisach propozycje pytań, zadań i testów oraz ich zestawów do przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów. Praca nad ostatecznym kształtem arkuszy trwa około dwóch lat i polega na wielokrotnych weryfikacjach i recenzjach reprezentantów różnych środowisk, zarówno akademickich, jak i nauczycielskich. Ponadto każde zadanie egzaminacyjne przechodzi próbne zastosowanie na celowo dobranej próbie badawczej uczniów szkół ponadgimnazjalnych.

   Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) oraz okręgowe komisje egzaminacyjne (OKE) jako jednostki odpowiedzialne za przygotowanie i przeprowadzenie sprawdzianu i egzaminów podejmują różnorodne działania wspierające nauczycieli i uczniów w przygotowaniu do egzaminu maturalnego.

   Centralna Komisja Egzaminacyjna na stronie internetowej (www.cke.pl) publikuje:

   - informatory o egzaminie maturalnym z wszystkich przedmiotów zawierające szczegółowe informacje na temat zakresu, organizacji i przebiegu egzaminów maturalnych z poszczególnych przedmiotów oraz przykładowe zadania, jakie mogą wystąpić na egzaminie, w tym również różne, alternatywne sposoby dochodzenia do rozwiązania tych zadań,

   - wszystkie arkusze egzaminacyjne z egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów od 2005 r. wraz z odpowiedziami i schematem punktowania,

   - każdego roku raport z przeprowadzonego egzaminu maturalnego, który zawiera nie tylko dane ilościowe (wyniki), ale także analizy jakościowe arkuszy egzaminacyjnych i poszczególnych zadań oraz komentarz wskazujący, jakie zadania sprawiły zdającym najwięcej trudności - z próbą diagnozy przyczyn tych trudności.

   Okręgowe komisje egzaminacyjne przygotowują:

   - analizę wyników z egzaminu maturalnego z każdego przedmiotu, uzyskanych przez szkoły objęte działaniem poszczególnych OKE,

   - opracowania monograficzne, analizy przedmiotowe i artykuły dotyczące wyników egzaminu maturalnego,

   - konferencje i spotkania z dyrektorami szkół, wizytatorami, doradcami oraz nauczycielami poświęcone omówieniu wyników uzyskanych w danym roku szkolnym na egzaminie maturalnym.

   Ww. materiały oraz działania podejmowane przez CKE i OKE stanowią istotne wsparcie nie tylko w przygotowaniu uczniów do egzaminu maturalnego, ale przyczyniają się również do poprawy efektywności kształcenia - m.in. wnioski opracowane na podstawie wspomnianych wyżej raportów i analiz mogą służyć dyrektorowi szkoły lub placówki publicznej pomocą w opracowywanym¹⁾ na każdy rok szkolny planie nadzoru pedagogicznego. Mogą być także podstawą do opracowania i wdrożenia w danej szkole lub placówce programu poprawy efektywności kształcenia.

   Stosownie do art. 34 ust. 2 ustawy o systemie oświaty polecenie opracowania programu poprawy efektywności kształcenia może także wydać dyrektorowi szkoły lub placówki²⁾ organ sprawujący nadzór pedagogiczny w przypadku stwierdzenia niedostatecznych efektów kształcenia lub wychowania w danej szkole lub placówce. Wdrożenie programu następuje w terminach określonych w harmonogramie, zaakceptowanych przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Program musi uwzględnić uwagi i wnioski zgłoszone przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

   W dniu 3 lipca br. minister edukacji narodowej podpisała dokument ˝Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2014/2015˝, który stanowi podstawę do planowania przez organy nadzoru pedagogicznego, a także placówki doskonalenia nauczycieli działań w nadchodzącym roku szkolnym. Wyszczególniono w nim podstawowe kierunki realizacji przez kuratorów oświaty polityki edukacyjnej państwa, w szczególności zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego. Wśród podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa wskazano podniesienie jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych w zakresie umiejętności określonych w podstawie programowej, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności w zakresie matematyki.

   Z kierunków realizacji polityki oświatowej państwa wynikają zadania dla organów nadzoru pedagogicznego i placówek doskonalenia nauczycieli. Poza działaniami nadzoru pedagogicznego podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa mają znaczenie dla planowania pracy przez placówki doskonalenia nauczycieli.

   Po zmianie przepisów dotyczących funkcjonowania placówek doskonalenia nauczycieli - wprowadzonej w październiku 2012 r. rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z dnia 26 października 2012 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. poz. 1196) - zadaniem tych placówek jest organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie m.in. wynikającym z kierunków polityki oświatowej państwa oraz wprowadzanych zmian w systemie oświaty.

   Oznacza to, że po wskazanej ww. zmianie przepisów placówki doskonalenia nauczycieli mają obowiązek udostępniać nauczycielom - począwszy od 1 stycznia 2013 r. - ofertę form doskonalenia obejmującą zagadnienia najistotniejsze z punktu widzenia realizowanej polityki edukacyjnej, w tym - zgodnie z kierunkami polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2014/2015 - ofertę doskonalenia zawodowego w zakresie podniesienia jakości kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych w zakresie umiejętności określonych w podstawie programowej, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności w zakresie matematyki.

   Publiczne placówki doskonalenia nauczycieli mają także obowiązek organizowania i prowadzenia doskonalenia zawodowego nauczycieli m.in. w zakresie przygotowania do analizy wyników sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) oraz potrzeb zdiagnozowanych na podstawie analizy wyników ww. sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych.

   W ramach wspomagania szkół i placówek podobne działania mają obowiązek organizować i prowadzić również poradnie psychologiczno-pedagogiczne i biblioteki pedagogiczne, zgodnie z rozporządzeniami ministra edukacji narodowej:

   - z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. poz. 199),

   - z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania bibliotek pedagogicznych (Dz. U. poz. 369).

   Tym samym w działania systemu wspomagania realizowane przez ww. jednostki został wbudowany stały mechanizm zobowiązujący je do działań w zakresie pomocy szkole w spełnianiu jej potrzeb związanych z umiejętnością analizowania wyników sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych i na podstawie tej analizy planowania i organizowania działań mających na celu poprawę tych wyników.

   Wspomniana na wstępie nowa formuła egzaminu maturalnego od roku szkolnego 2014/2015 w liceum, a od roku 2015/2016 w technikum została wprowadzona rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z dnia 25 kwietnia 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 520). W związku z tym na stronie CKE utworzona została odrębna zakładka poświęcona egzaminowi maturalnemu od roku szkolnego 2014/2015 (http://cke.edu.pl/index.php/egzamin-maturalny/matura-2015). W zakładce umieszczonych zostało wiele informacji dotyczących nowej formuły egzaminu maturalnego.

   1. Informatory o egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015, zawierające nie tylko opis poszczególnych egzaminów, ale przede wszystkim przykładowe zadania z rozwiązaniami. Warto szczególnie zapoznać się z ogólną częścią do informatorów (http://cke.edu.pl/files/file/Matura- 2015/Informatory-2015/Informator-Czesc-ogolna.pdf), która zawiera szczegółowy opis zasad przystępowania do egzaminu.

   2. Szereg materiałów pomocniczych ilustrujących zmiany w egzaminie maturalnym, w tym:

   a) przykładowe zestawy zadań (http://www.cke.edu.pl/index. php/aktualnoscileft/ 101-sprawdzian-2015-matura-2015-przkladowe-zestawy-zadan/251-matura- 2015-przykladowe-zestawy-zadan),

   b) materiały na temat ustnej części egzaminu z języków obcych dla uczniów oraz nauczycieli,

   c) zbiór zadań maturalnych z matematyki z rozwiązaniami.

   W grudniu 2014 r. zostaną opublikowane próbne arkusze egzaminacyjne z wszystkich przedmiotów wraz z arkuszami dostosowanymi do potrzeb osób niesłyszących, do wykorzystania przez zainteresowane szkoły.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Joanna Berdzik

   Warszawa, dnia 26 sierpnia 2014 r.

¹⁾ Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324, z późn. zm.).

²⁾ Dyrektor szkoły lub placówki opracowuje wspomniany program w uzgodnieniu z organem prowadzącym.