Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Tomasza Szymańskiego przesłaną przy piśmie SPS-023-26978/14 z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie funkcjonowania PKP SA, poniżej przedstawiam stanowisko ministra infrastruktury i rozwoju w przedmiotowym zakresie.

   Wystąpienie Organizacji Zakładowej NSZZ ˝Solidarność˝ w PKP SA Oddział Gospodarowania Nieruchomościami w Gdańsku, do treści którego odnosi się w swojej interpelacji pan poseł Tomasz Szymański, dotyczy relacji pomiędzy samodzielnym podmiotem gospodarczym, jakim jest PKP SA, a pracownikami spółki. Minister właściwy do spraw transportu nie posiada kompetencji do ingerowania w kwestie pozostające w gestii Zarządu PKP SA jako organu spółki odpowiadającego za sprawy pracownicze, w tym kierowania pracowników na badania lekarskie.

   Uprzejmie informuję, że sygnalizowana w interpelacji pana posła Tomasza Szymańskiego sprawa była przedmiotem wyjaśnień ze strony PKP SA. Spółka poinformowała, że zgodnie z art. 15 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Ponadto, stosownie do art. 207 § 1 i 2 Kodeksu pracy, pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy oraz jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w tym w szczególności organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

   Realizacja powyższych obowiązków ma istotne znaczenie w szczególności dla pracowników PKP SA, którzy w ramach czynności służbowych poruszają się po terenie kolejowym, będącym w zarządzie PKP PLK SA. Zgodnie z art. 58 ustawy o transporcie kolejowym wstęp na obszar kolejowy jest dozwolony w miejscach wyznaczonych przez zarządcę, a poza tymi miejscami - tylko przez osoby posiadające upoważnienie właściwego zarządcy lub właściwego przewoźnika kolejowego oraz przez osoby uprawnione na podstawie odrębnych przepisów. Zarządcy i przewoźnicy kolejowi obowiązani są do zapewnienia ładu i porządku na obszarze kolejowym oraz w pociągach i innych pojazdach kolejowych. W tym celu Zarząd PKP PLK SA określił zasady wstępu na obszar kolejowy zarządzany przez spółkę. Zgodnie z powyższymi zasadami wstęp na obszar kolejowy, który nie jest publicznie dostępny, mają wyłącznie osoby posiadające dokument uprawniający do takiego wstępu. Osobami uprawnionymi do wstępu na obszar kolejowy na podstawie otrzymanego zezwolenia są m.in. pracownicy jednostek organizacyjnych wchodzących w skład Grupy PKP, w miejscu i czasie wykonywania czynności służbowych. Warunkiem ubiegania się o wydanie zezwolenia jest m.in. potwierdzenie przez pracodawcę faktu zapoznania pracowników z zagrożeniami dla bezpieczeństwa zdrowia i życia występującymi na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach.

   Zgodnie z art. 229 § 4 Kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Pracowników, którzy w zakresie swoich obowiązków służbowych muszą okresowo chodzić po torach, wyznaczyli bezpośredni przełożeni, a listy zatwierdził właściwy dyrektor regionalny. W ocenie PKP SA skierowanie pracowników zatrudnionych na stanowiskach lub przy czynnościach okresowo związanych z chodzeniem po torach na badania lekarskie w zakresie potwierdzenia braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania takich czynności było konieczne i uzasadnione przede wszystkim względami ochrony bezpieczeństwa tych pracowników.

   W przypadku gdy orzeczenie lekarskie stwierdza przeciwwskazania do wykonywania określonej pracy, to po stronie pracodawcy powstanie bezwzględny zakaz dopuszczania pracownika do pracy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 grudnia 1999 r., I PKN 469/99 z dnia 16 grudnia 1999 r. stwierdził, że przeciwwskazanie lekarskie do wykonywania choćby jednego obowiązku należącego do zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego dopuszczenie pracownika do pracy mimo negatywnego orzeczenia lekarskiego stanowiłoby naruszenie wynikającego z art. 207 § 2 pkt 2 oraz art. 94 pkt 4 Kodeksu pracy podstawowego obowiązku pracodawcy, tj. zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy. Wszelkie konsekwencje potencjalnego, ale prawdopodobnego uszczerbku na zdrowiu poniesionego przez takiego pracownika przy wykonaniu obowiązku pracowniczego obciążałyby w całości pracodawcę. Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę w takiej sytuacji nie może być skutecznie zakwestionowana.

   Z informacji PKP SA wynika, że w dniu 25 lutego 2014 r. odbyły się konsultacje ze związkami zawodowymi dotyczące konieczności kierowania pracowników na dodatkowe badania lekarskie w przypadku konieczności okresowego chodzenia po torach. Podczas konsultacji przedstawicielom strony społecznej zostały wyjaśnione przyczyny konieczności przeprowadzania dodatkowych badań lekarskich, a także został uwzględniony postulat związków zawodowych o ponowne przeanalizowanie list pracowników skierowanych na badania i pozostawienia na nich tylko tych, którzy faktycznie wykonują czynności służbowe powodujące konieczność okresowego chodzenia po torach.

   Z zapewnień spółki PKP SA przeprowadzone wśród pracowników Oddziału Gospodarowania Nieruchomościami w Gdańsku badania lekarskie były konieczne wyłącznie dla zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków wykonywania pracy. Rozumiejąc trudną sytuację zwalnianych pracowników oraz doceniając długoletni staż pracy na kolei, Zarząd PKP SA podjął decyzję o udzieleniu im wsparcia finansowego w formie odszkodowania pieniężnego w wysokości dziesięciokrotnego wynagrodzenia.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Zbigniew Klepacki

   Warszawa, dnia 14 lipca 2014 r.