Szanowna Pani Marszałek! W związku z pismem, SPS-023-26700/14, z dnia 9 czerwca 2014 r. przekazującym interpelację pana posła Jacka Żalka w sprawie zasad przeprowadzania inspekcji obcych statków powietrznych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasad nadzoru nad eksploatacją statków powietrznych poniżej przedstawiam odpowiedź na poszczególne pytania.

   Ad 1. Czynności, o których mowa w art. 157 ust. 3 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2013 r. poz. 1393 oraz z 2014 r. poz. 768), tj. wstęp do wszystkich części lotniska i pomieszczeń użytkownika, co do zasady, nie mogą odbywać się bez obecności i wiedzy użytkownika.

   Czynności kontrolne przeprowadza się w obecności użytkownika, po poinformowaniu go o zamiarze przeprowadzenia kontroli. W myśl art. 157 ust. 2 ustawy Prawo lotnicze ˝prezes urzędu wykonuje nadzór, o którym mowa w ust. 1, zgodnie z art. 27-30, w zakresie niezastrzeżonym do kompetencji EASA˝. Natomiast zgodnie z art. 27 ust. 5 ww. ustawy ˝czynności kontrolne przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej oraz doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, wydanego przez prezesa urzędu˝.

   Należy mieć również na uwadze art. 29a ustawy Prawo lotnicze, zgodnie z którym do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.).

   Zgodnie z brzmieniem art. 80 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ˝czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej˝. Jednocześnie zgodnie z art. 80 ust. 5 ww. ustawy ˝w razie nieobecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej albo niewykonania przez kontrolowanego obowiązku, o którym mowa w ust. 3, czynności kontrolne mogą być wykonywane w obecności innego pracownika kontrolowanego, który może być uznany za osobę, o której mowa w art. 97 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, lub w obecności przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem organu przeprowadzającego kontrolę˝. Mając na uwadze powyżej przytoczone przepisy prawa, kontrola może się odbyć bez udziału przedstawiciela kontrolowanej jednostki, jednak z zachowaniem przesłanek, o których mowa w art. 80 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

   Ad 2. Inspekcja, o której mowa w art. 155 ustawy Prawo lotnicze, dotyczy obcego statku powietrznego przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz jego załogi. Zgodnie z art. 155 ust. 4 ww. ustawy ˝inspekcja może być prowadzona bez uprzedniego poinformowania użytkownika statku o zamiarze jej przeprowadzenia˝. Brak uprzedniego poinformowania, tj. poinformowania z wyprzedzeniem, nie oznacza, że kontrolowany nie jest w ogóle informowany o inspekcji. Inspekcja odbywa się w obecności kontrolowanego i po poinformowaniu go bezpośrednio przed przystąpieniem do jej przeprowadzenia.

   Należy również zauważyć, że z art. 3 ust. 5 lit. e rozporządzenia Komisji (UE) nr 965/2012 z dnia 5 października 2012 r. ustanawiającego wymagania techniczne i procedury administracyjne odnoszące się do operacji lotniczych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 (Dz. Urz. UE L 296 z 25.10.2012, str. 1, z późn. zm.) wynika, że ˝pracownicy upoważnieni przez właściwy organ do realizacji zadań w zakresie certyfikacji i/lub nadzoru są uprawnieni do wykonywania zadań w zakresie prowadzenia audytów, dochodzeń, ocen, inspekcji, w tym inspekcji na płycie i niezapowiedzianych inspekcji˝.

   Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 6 rozporządzenia Komisji (UE) nr 965/2012 ˝zadania, o których mowa w ust. 5, wykonywane są zgodnie z przepisami prawa właściwego państwa członkowskiego˝. Przepis art. 3 ust. 5 lit. e rozporządzenia Komisji (UE) nr 965/2012 jednoznacznie określa możliwość prowadzenia niezapowiedzianych inspekcji przez uprawnionych pracowników właściwego organu, nie warunkuje natomiast szczególnych okoliczności, które miałyby uzasadniać prowadzenie tego typu inspekcji, przy czym termin ˝zapowiedź˝ należy rozumieć jako poinformowanie z wyprzedzeniem, a więc brak zapowiedzi nie jest równoznaczny z całkowitym brakiem informacji o zamiarze przeprowadzenia inspekcji.

   Inspekcje, o których mowa w art. 155 ustawy Prawo lotnicze, każdorazowo są prowadzone po poinformowaniu załogi lub innego przedstawiciela użytkownika i, co do zasady, w jego obecności, co wynika z przepisów ustawy Prawo lotnicze.

   Uszczegółowieniem przepisów ustawy Prawo lotnicze dotyczących przeprowadzania inspekcji obcych statków powietrznych są przepisy rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie inspekcji obcych statków powietrznych (Dz. U. Nr 5, poz. 23). W § 3 ust. 3 w zw. z ust. 2 tego rozporządzenia wskazano, w jakich okolicznościach są przeprowadzane inspekcje niezapowiedziane. Są to przypadki, kiedy z oceny poniżej wymienionych danych i informacji wynika, że zachodzi uzasadnione podejrzenie niezgodności z wymaganiami międzynarodowymi w zakresie bezpieczeństwa lotów przez określonego użytkownika lub jego statek powietrzny. Dane i informacje, o których mowa to:

   1) wyniki wcześniejszych inspekcji przeprowadzonych przez pracowników Urzędu Lotnictwa Cywilnego lub przez władze lotnicze innych państw, w szczególności jeżeli wykazały one naruszenia wymagań międzynarodowych w zakresie bezpieczeństwa;

   2) dane i informacje pozyskane zgodnie z przepisami art. 135a ustawy Prawo lotnicze (dane zgłaszane Komisji Badania Wypadków Lotniczych z krajowego systemu obowiązkowego zgłaszania) lub dostępne w bazach danych, o których mowa w art. 135b i 135c ustawy Prawo lotnicze;

   3) dane i informacje dotyczące bezpieczeństwa operacji lotniczych określonego użytkownika lub jego statków powietrznych, pozyskane z baz danych prowadzonych przez właściwe organy Unii Europejskiej, a w szczególności bazy danych SAFA;

   4) dane i informacje pozyskane z innych źródeł, w tym od innych organizacji lub władz lotniczych innych państw, m.in. EUROCONTROL.

   Ad 3. Przepisy ustawy Prawo lotnicze oraz rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kontroli przestrzegania przepisów oraz decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego (Dz. U. Nr 168, poz. 1640, z późn. zm.) nie wskazują wprost terminu, w jakim protokół kontroli powinien zostać przedstawiony do podpisu podmiotom, o których mowa w art. 28 ust. 6 ustawy Prawo lotnicze.

   Z analizy ww. przepisów wynika jednak, że protokół kontroli powinien zostać sporządzony i przedstawiony do podpisu kontrolowanemu bezpośrednio po przeprowadzonej kontroli. Zgodnie bowiem z art. 28 ust. 5 ustawy Prawo lotnicze ˝pracownik urzędu przeprowadzający kontrolę jest obowiązany sporządzić protokół kontroli˝. Ponadto w myśl art. 28 ust. 6 tej ustawy ˝protokół, o którym mowa w ust. 5, podpisuje także kierownik kontrolowanej jednostki lub osoba przez niego upoważniona albo kontrolowana osoba fizyczna, w przypadku zaś odmowy podpisania protokołu przez te osoby pracownik urzędu przeprowadzający kontrolę umieszcza informację o tym fakcie w protokole˝. Jednocześnie na podstawie § 9 ust. 1 rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie kontroli przestrzegania przepisów oraz decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego kontrolujący zobowiązany jest dokumentować przebieg kontroli w protokole kontroli okresowej albo w protokole kontroli doraźnej. Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z § 9 ust. 2 ww. rozporządzenia ˝jednostka kontrolowana może zgłosić zastrzeżenia do protokołów kontroli bezpośrednio w tych protokołach lub w odrębnym piśmie złożonym do prezesa urzędu w terminie 14 dni od dnia przedłożenia protokołów kontroli do podpisu temu podmiotowi˝.

   Ad 4. Warunkiem wydania decyzji, o której mowa w art. 29 ustawy Prawo lotnicze, tj. decyzji określającej zakres naruszenia oraz termin usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w wyniku kontroli, jest stwierdzenie tych nieprawidłowości w protokole kontroli, którego obowiązek sporządzenia wynika z art. 28 ust. 5 ww. ustawy. Zgodnie z art. 28 ust. 6 ustawy Prawo lotnicze protokół kontroli jest przedkładany do podpisu podmiotowi kontrolowanemu albo jego przedstawicielowi. Decyzja, o której mowa w art. 29 ustawy Prawo lotnicze, nie może zatem zostać wydana bez uprzedniego przedłożenia protokołu do podpisu osobom, o których mowa w art. 28 ust. 6 ww. ustawy.

   Należy również zauważyć, że obowiązek przedłożenia do podpisu protokołu z kontroli podmiotowi kontrolowanemu przez organ kontrolujący nie jest równoznaczny z obowiązkiem uzyskania tego podpisu. W przypadku bowiem odmowy podpisania protokołu kontroli przez kontrolowanego pracownika urzędu przeprowadzający kontrolę umieszcza informację o tym fakcie w protokole (art. 28 ust. 6 ustawy Prawo lotnicze). Odmowa złożenia przez kontrolowany podmiot podpisu na protokole kontroli w żaden sposób nie może być zatem interpretowana jako nieprzedłożenie przez organ kontrolujący kontrolowanemu protokołu kontroli do podpisu.

   Decyzja, o której mowa w art. 29 ustawy Prawo lotnicze, jest decyzją administracyjną podlegającą rygorom przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 oraz z 2014 r. poz. 183).

   Z poważaniem

   Sekretarz stanu

   Zbigniew Rynasiewicz

   Warszawa, dnia 2 lipca 2014 r.