Odpowiadając na interpelację pana posła Edwarda Siarki (SPS-023-25441/14) w sprawie wykorzystywania środków unijnych oraz budżetowych na propagowanie ideologii gender, przesyłam wyjaśnienia.
W przypadku funduszy unijnych zasada wyrównywania szans kobiet i mężczyzn i przeciwdziałania dyskryminacji na rynku pracy jest jedną z naczelnych zasad horyzontalnych obowiązujących w całej Unii Europejskiej (UE). Zasada ta ma swoją podstawę prawną w art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, który wskazuje, że unia zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość społeczną i ochronę socjalną, równość szans kobiet i mężczyzn, solidarność międzypokoleniową oraz ochronę praw dziecka. Polska i polskie instytucje będące beneficjentami środków unijnych są zatem zobowiązane do przestrzegania norm i przepisów prawa, w tym także tego, które wskazuje na obowiązek zapewnienia równości szans kobiet i mężczyzn i przeciwdziałania dyskryminacji. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1303/2013 ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące EFRR, EFS, FS, EFRROW oraz EFMiR oraz rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1304/2013 w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego ˝państwa członkowskie i Komisja zapewniają uwzględnianie i propagowanie równości mężczyzn i kobiet oraz punktu widzenia płci w trakcie przygotowywania i wdrażania programów, [...] podejmują odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkim formom dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną podczas przygotowania i wdrażania programów, a poza tym wspierają przedsięwzięcia w celu zwiększenia trwałego udziału kobiet w zatrudnieniu i rozwoju ich kariery, a tym samym zwalczania zjawiska feminizacji ubóstwa, ograniczenia segregacji ze względu na płeć, zwalczania stereotypów związanych z płcią na rynku pracy w obszarze kształcenia i szkoleń oraz promowania godzenia życia zawodowego i osobistego wszystkich osób, jak również równego podziału obowiązków opiekuńczych pomiędzy mężczyznami i kobietami˝. Ministerstwo Edukacji Narodowej zatem nie tyle wspiera programy równościowe w rozumieniu przytoczonym przez pana posła w interpelacji, co realizuje zasadę równości i niedyskryminacji.
Dokument pt. ˝Równościowe przedszkole˝, o którym wspomina pan poseł w swojej interpelacji, nie stanowi obowiązkowego programu wychowania przedszkolnego w placówkach tworzonych ze środków EFS w ramach PO KL. Fakt jego stosowania jest dobrowolną inicjatywą podmiotów (gmin, stowarzyszeń), które prowadzą przedszkola.
Ministerstwo Edukacji Narodowej nie realizuje programów, których celem jest dyskryminacja którejkolwiek z grup, stąd nie ma możliwości podania kwoty, która została przeznaczona na wsparcie takich programów oraz tym bardziej przesłanek, które decydują o przyznaniu jakichkolwiek środków. Z drugiej strony warto podkreślić, że w ramach projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego podejmowane są liczne działania przeciwdziałające dyskryminacji, ułatwiające zdobycie zatrudnienia, powrót na rynek pracy, podnoszenie kwalifikacji zawodowych czy zdobycie nowych kompetencji. Wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy z udziałem funduszy unijnych to m.in. kursy i szkolenia zawodowe, staże i praktyki zawodowe, doradztwo, dotacje na działalność gospodarczą, w szczególności kierowane do kobiet powracających na rynek pracy po przerwie związanej z macierzyństwem czy kobiet o niskich lub nieaktualnych kwalifikacjach. Poprzez zapewnienie opieki nad dziećmi, elastycznego czasu pracy projekty EFS ułatwiają godzenie życia zawodowego z prywatnym, służą upowszechnianiu wśród pracodawców idei równego traktowania obu płci, zwłaszcza w kontekście rozwoju kariery zawodowej czy równej płacy za taką samą wykonywaną pracę. Warto jednak podkreślić, że działania te nie oznaczają w żadnym stopniu konieczności wprowadzania jakichkolwiek zmian o charakterze ideologicznym czy światopoglądowym czy też negowania i wymuszania na kobietach i mężczyznach pełnienia konkretnych ról społecznych. Poprzez równe i sprawiedliwe traktowanie wszystkich osób (bez względu na ich płeć, rasę, religię czy pochodzenie etniczne) przynoszą realne i rzeczywiste korzyści ekonomiczno-społeczne, stając się niezbędnym warunkiem realizacji celów strategicznych wyznaczonych w dokumencie ˝Europa 2020˝ warunkujących realizację trwałego wzrostu gospodarczego i rozwoju społecznego.
Takie podejście do wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy w projektach współfinansowanych z EFS będzie kontynuowane w latach 2014-2020 w przyszłych projektach i programach ze względu na to, że wciąż istnieją nierówności i stereotypy na rynku pracy wymagające odpowiedniej interwencji z wykorzystaniem środków publicznych. Warto przy tym pamiętać, że beneficjenci mają dosyć dużą dowolność w podejściu do stosowania zasady wyrównywania szans kobiet i mężczyzn w praktyce. W konkretnym projekcie może ona przyjąć formę np. szkoleń z zakresu promowania równości, stosowania odpowiednich kryteriów rekrutacji do udziału w projekcie, przygotowywania materiałów promocyjnych, poradników z uwzględnieniem tej zasady, prowadzenia zajęć w projekcie uwzględniających odmienne potrzeby kobiet i mężczyzn itp. Należy jednak pamiętać, że pomimo szerokiego wachlarza możliwości praktycznego zastosowania tej zasady do jej przestrzegania zobowiązani są wszyscy beneficjenci środków unijnych.
Podsekretarz stanu
Ewa Dudek
Warszawa, dnia 14 kwietnia 2014 r.