Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na przesłaną przez pana Marka Kuchcińskiego, wicemarszałka Sejmu RP, przy piśmie z dnia 20 lutego br. (znak: SPS-023-24660/14) interpelację pana posła Edwarda Siarki w sprawie ograniczenia liczby kolejowych połączeń pasażerskich w woj. małopolskim informuję, co następuje.
W dniu 22 grudnia 2008 r. na podstawie art. 1 ustawy z dnia 25 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe (Dz. U. Nr. 97, poz. 624) wszystkie udziały spółki Przewozy Regionalne należące dotąd do PKP SA zostały przeniesione na Skarb Państwa, a następnie na rzecz wszystkich samorządów województw, które od tego dnia zostały wyłącznym właścicielem i tym samym przejęły odpowiedzialność za funkcjonowanie spółki.
Minister właściwy ds. transportu nie ma możliwości bezpośredniego wpływu na bieżącą działalność spółki Przewozy Regionalne, w tym również na likwidowanie jej kas biletowych na dworcach i stacjach kolejowych lub na redukcję zatrudnienia w spółce powodowaną zmniejszaniem się wielkości pracy eksploatacyjnej, co miało już miejsce w zakładach Przewozów Regionalnych w województwach: śląskim, kujawsko-pomorskim, a obecnie w województwie małopolskim.
Ponadto informuję, że w obecnym systemie organizacji rynku pasażerskich przewozów kolejowych, określonym przepisami ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13. z późn. zm.), przewozy wykonywane na obszarze województwa zwane przewozami wojewódzkimi są organizowane przez właściwy miejscowo samorząd województwa. Do tej kategorii należą także przewozy w relacjach Kraków - Wadowice, Sucha Beskidzka - Zakopane i Nowy Sącz - Krynica, a ich uruchomienie i utrzymanie zależy wyłącznie od decyzji samorządu województwa małopolskiego. Zgodnie z ww. ustawą samorząd wojewódzki samodzielnie i suwerennie decyduje o organizacji rynku wojewódzkich przewozów kolejowych. Biorąc pod uwagę stan techniczny i przepustowość linii kolejowych, ustala sieć komunikacyjną, na której mają być wykonywane wojewódzkie przewozy pasażerskie. Natomiast z powodu braku regulacji prawnych zobowiązujących samorządy województw do realizacji określonej wielkości oferty przewozowej wykonywanej rocznie, tygodniowo i w ciągu doby oferta ta jest ustalana na podstawie wielkości zapotrzebowania na usługi przewozowe oraz ilości środków własnych samorządów, jakie są w stanie przeznaczyć na finansowanie tych usług.
Minister właściwy ds. transportu jako ustawowy organizator kolejowych przewozów międzywojewódzkich organizuje kursowanie międzywojewódzkich pociągów pośpiesznych, zabezpieczając podstawowe potrzeby społeczne w tym zakresie. Obecna oferta pociągów TLK spółki PKP InterCity dofinansowywanych ze środków publicznych wynika z umowy z 25 lutego 2011 r. o świadczenie usług publicznych w międzywojewódzkich kolejowych przewozach pasażerskich zawartej pomiędzy ministrem właściwym ds. transportu a PKP InterCity SA. Oferta ta może być korygowana w zależności od: zmieniających się parametrów technicznych linii kolejowych, po których wykonywane są przewozy międzywojewódzkie; taboru kolejowego PKP InterCity, w tym lokomotyw spalinowych pozwalających na wykonywanie przewozów na liniach niezelektryfikowanych, oraz od prognozowanych zmian wielkości popytu na przewozy międzywojewódzkie określonych w opracowanym przez ministra właściwego ds. transportu ˝Planie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w zakresie sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym˝. Jednakże ze względu na to, iż wykonywanie przewozów międzywojewódzkich jest nierentowne i wymaga dofinansowania ze środków publicznych, możliwości zwiększania oferty tych przewozów są ograniczone rocznym limitem środków przeznaczonych na ich dofinansowanie.
Pociągi kategorii Express InterCity (EIC) uruchamiane są wyłącznie z inicjatywy spółki PKP InterCity, która ponosi ryzyko handlowe związane z kursowaniem tych pociągów. W tej sytuacji trudno jest ministrowi właściwemu ds. transportu wkraczać w działalność komercyjną przewoźnika i zalecać mu uruchamianie lub utrzymanie pociągów kwalifikowanych na trasach, które nie są dofinansowywane ze środków publicznych.
Z lektury dokumentów strategicznych województwa małopolskiego nie wynika, że w przyszłości na obszarze tego województwa może nastąpić likwidacja transportu kolejowego. Samorząd województwa małopolskiego planuje wręcz przeciwne scenariusze w tym zakresie. Zarówno w ˝Strategii rozwoju województwa małopolskiego na lata 2011-2020˝, jak i w ˝Strategii rozwoju transportu w województwie małopolskim na lata 2010-2030˝ zakłada się rozwój infrastruktury kolejowej oraz poprawę jakości taboru kolejowego, co ma stanowić podstawę do rozwoju pasażerskich przewozów kolejowych na obszarze województwa.
Przewozy międzynarodowe i krajowe będą realizowane w oparciu o Kraków będący głównym węzłem komunikacyjnym województwa. Podstawą szkieletu sieci kolejowej przewozów wojewódzkich będą cztery subregionalne węzły transportowe (Kraków, Tarnów, Nowy Targ i Nowy Sącz) połączone między sobą sprawnymi połączeniami kolejowymi i drogowymi. Miasta będące węzłami subregionalnymi będą mieć lepszą niż obecnie dostępność kolejową i drogową z przyległych do nich regionów. Duże znaczenie w obsłudze transportowej krakowskiego obszaru metropolitalnego ma mieć planowana do utworzenia spółka Koleje Małopolskie.
Docelowe rozwiązanie funkcjonowania połączeń kolejowych na terenie województwa małopolskiego powinno zostać określone w ˝Planie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego województwa małopolskiego˝, którego obowiązek opracowania wynika z ww. ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
Jednocześnie informuję, że priorytetem ministra infrastruktury i rozwoju w sektorze transportu kolejowego jest wzrost konkurencyjności kolejowych przewozów pasażerskich, który w głównej mierze zależy od poprawy jakości i wielkości oferty przewozowej. Brak stabilności rozkładu jazdy to ważny problem dla klientów kolei, ale zdecydowana większość zmian w siatce połączeń przewoźników wynika z konieczności dopasowania oferty do możliwości infrastruktury.
Wyrażam nadzieję, że realizowane inwestycje kolejowe dzięki odczuwalnemu skróceniu czasu przejazdu pociągów zostaną pozytywnie docenione przez użytkowników transportu kolejowego.
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju kontynuuje działania mające na celu poprawę niezadowalającego stanu infrastruktury kolejowej (pogorszone parametry techniczno-ruchowe), który powstał w wyniku zaniedbań w zakresie modernizacji i utrzymania infrastruktury kolejowej oraz niedoinwestowania tego sektora w minionych dziesięcioleciach. Zgodnie z Programem Operacyjnym ˝Infrastruktura i środowisko˝ 2007-2013 oraz przyjętymi przez PKP PLK priorytetami plany modernizacyjne skoncentrowano na liniach kolejowych znajdujących się przede wszystkim na transeuropejskiej sieci transportowej (sieci TEN-T), istotnych dla jakości transportu w Unii Europejskiej i zapewniających poprawę połączeń pomiędzy aglomeracjami na terenie Polski. Podjęto również współpracę z samorządami województw, ukierunkowaną na poprawę jakości usług przewozowych świadczonych na liniach lokalnych, możliwą dzięki środkom dostępnym w ramach regionalnych programów operacyjnych 2007-2013. (RPO). W ramach ˝Wieloletniego programu inwestycji kolejowych do roku 2015˝ do realizacji przyjęto łącznie 140 projektów o wartości 36,54 mld zł, w tym: 63 projekty w ramach PO IiŚ, 29 projektów w ramach RPO oraz 48 projektów finansowanych z budżetu państwa, Funduszu Kolejowego i funduszu TEN-T.
Realizacja inwestycji obejmujących budowę, modernizację czy też rewitalizację linii kolejowej poprzedzona jest analizą ekonomiczno-finansową, która bada zasadność wydatkowania środków publicznych. Dla każdego indywidualnego projektu inwestycyjnego wykonywana jest analiza kosztów i korzyści, która daje odpowiedź, czy planowane do poniesienia nakłady są ekonomicznie i społecznie uzasadnione.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Zbigniew Klepacki
Warszawa, dnia 10 marca 2014 r.