Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na wystąpienie Pani Marszałek z dnia 31 grudnia 2013 r., znak: SPS-023-23295/13, dotyczące interpelacji poselskiej pana posła Ryszarda Zbrzyznego w sprawie finansowania pobytu pensjonariuszy w domach pomocy społecznej uprzejmie informuję, iż w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej przygotowano projekt założeń do zmiany ustawy o pomocy społecznej. Projekt ten został wysłany do uzgodnień międzyresortowych i jest również konsultowany z partnerami społecznymi. Założenia przewidują m.in. również zmiany w zakresie funkcjonowania domów pomocy społecznej, w tym:
- wyrównanie deficytów finansowych dla domów pomocy społecznej, w których przebywają mieszkańcy umieszczeni tam przed 2004 r. na tzw. starych zasadach,
- umożliwienie domom pomocy społecznej pozyskiwania środków finansowych z zewnątrz (możliwość prowadzenia wyodrębnionego rachunku dochodów własnych),
- wprowadzenie rozwiązań zrównujących uprawnienia osób mieszkających w domach pomocy społecznej i placówkach ochrony zdrowia, konsumując zasadę sprawiedliwości społecznej wynikającej z ubezpieczenia zdrowotnego.
Dodatkowo należy wyjaśnić, że już w roku 2008 Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy zmieniającej ustawę o pomocy społecznej, a także niektóre inne ustawy, w tym ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, w części dotyczącej art. 87. Zaproponowane zmiany już wówczas pozwoliłyby na podwyższenie dotacji dla domów pomocy społecznej do wysokości średniego kosztu utrzymania. Niestety z uwagi na skutki finansowe tej zmiany Ministerstwo Finansów nie wyraziło zgody na takie działanie.
W 2013 r. zostały znowelizowane także przepisy ustawy o pomocy społecznej (nowy ust. 2a w art. 155 ustawy) umożliwiające wojewodzie zwiększenie dotacji celowej z budżetu państwa nawet o 50% w przypadku domów pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie.
W kolejnych latach z rezerwy celowej budżetu państwa przekazano następujące dotacje na działalność bieżącą domów pomocy społecznej:
- 2009 r. - 8300 tys. zł na dofinansowanie działalności bieżącej w domach pomocy społecznej (środki te pozwoliły jednak na wzrost dotacji w województwach o najniższych dotacjach, a także wzrost dotacji dla niektórych domów pomocy społecznej w pozostałych województwach),
- 2010 r. - ponad 12 400 tys. zł,
- 2012 r. - ponad 18 mln zł.
Braki na dotacje dla domów pomocy społecznej w roku 2013 (wg danych wydziałów polityki społecznej urzędów wojewódzkich), przy założeniu dofinansowania pobytu wszystkich mieszkańców skierowanych do domów pomocy społecznej przed 1 stycznia 2004 r. do wysokości kosztu utrzymania, wynosiły ponad 160 mln zł. Z uwagi na ograniczone środki finansowe rezerw celowych pozostających w gestii ministra pracy i polityki społecznej oraz potrzeby zgłaszane na realizację zadań obligatoryjnych pomocy społecznej nie było możliwości dofinansowania działalności domów pomocy społecznej na takim poziomie.
Jednocześnie, mając na uwadze wzrastające koszty po stronie gmin związane z częściowym pokrywaniem kosztów pobytu osób skierowanych do domów pomocy społecznej oraz poczucie niesprawiedliwości społecznej związane z uchylaniem się członków rodzin osób przebywających w domach pomocy społecznej od partycypowania w odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej swojego członka rodziny, a także w związku z potrzebą zmian zasad odpłatności mieszkańców domów pomocy społecznej w przypadku posiadania przez nich składników majątkowych o znacznej wartości, uprzejmie informuję, iż w założeniach do ustawy proponuje się również zmiany w obszarach dotyczących:
1) procedury ustalania odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej członków rodziny osoby umieszczonej w domu pomocy społecznej w przypadku uchylania się od zawarcia umowy o odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej,
2) ustalania odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od mieszkańca domu pomocy społecznej w przypadku posiadania przez mieszkańca znacznych zasobów majątkowych (np. lokat pieniężnych, nieruchomości).
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Elżbieta Seredyn
Warszawa, dnia 29 stycznia 2014 r.