Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Krzysztofa Popiołka w sprawie wykorzystywania lokalnych organów wymiaru sprawiedliwości do walki z opozycją, na przykładzie sytuacji wójta gm. Borowa w pow. mieleckim, przekazaną wraz z pismem wicemarszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 listopada 2013 r., uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Jak dotąd do Ministerstwa Sprawiedliwości nie wpływały jakiekolwiek sygnały mogące świadczyć o zaistnieniu nieprawidłowości w działalności Sądu Rejonowego w Mielcu w kontekście, o jakim mowa w interpelacji. Ustosunkowanie się zatem wprost do zapytania pana posła jest w tym zakresie niemożliwe.
Ani z zapisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, z późn. zm.), ani z przepisów ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687, z późn. zm.) nie wynikają formalne zakazy zajmowania stanowiska wójta gminy i pełnienia służby w Policji w tej samej gminie przez osoby spokrewnione ze sobą - w relacjach przedstawionych w interpelacji.
Co do zasady sądy, zarówno w procesie karnym, jak i cywilnym, działają na zasadzie skargowości i są zobowiązane do rozpoznania każdej wniesionej sprawy. Natomiast merytoryczna ocena zasadności oskarżenia w sprawie karnej lub powództwa (wniosku) w sprawie cywilnej (o ile okaże się prawnie dopuszczalna z powodów proceduralnych) jest zawarta w orzeczeniu kończącym postępowanie w danej sprawie, w formie wyroku albo postanowienia.
Minister sprawiedliwości sprawuje - stosownie do treści przepisu art. 9 oraz 9a § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 427, z późn. zm.) - zewnętrzny nadzór na działalnością administracyjną sądów powszechnych, który obejmuje analizę i ocenę prawidłowości oraz skuteczności wykonywania przez prezesów sądów wewnętrznego nadzoru administracyjnego. Zatem minister sprawiedliwości sprawuje nad sądami powszechnymi nadzór administracyjny, który ograniczony jest do organizacyjnej strony ich funkcjonowania. Czynności z zakresu nadzoru administracyjnego nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli (art. 9b cyt. ustawy). Oznacza to, że minister sprawiedliwości nie występuje w imieniu i na rzecz stron w jakichkolwiek postępowaniach przed sądami powszechnymi i w żaden sposób nie może ingerować w toczące się ani prawomocnie zakończone postępowania sądowe oraz nie wypowiada się na temat trafności wydanych orzeczeń. Od dnia 28 marca 2012 r. minister sprawiedliwości nie posiada również uprawnień do sprawowania bieżącej ani okresowej kontroli toku postępowania w sprawach indywidualnych.
Informuję ponadto, że w związku ze zmianą ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599, z późn. zm.) od dnia 31 marca 2010 r. minister sprawiedliwości nie sprawuje już funkcji prokuratora generalnego, który jest naczelnym organem prokuratury. Konsekwencją przedmiotowych zmian jest utrata przez ministra sprawiedliwości uprawnień nadzorczych wobec jednostek organizacyjnych prokuratury.
Zgodnie z treścią przepisu art. 93 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (K.p.w.) sąd na posiedzeniu może wydać wyrok nakazowy w sprawach o wykroczenia, w których wystarczające jest wymierzenie nagany, grzywny albo kary ograniczenia wolności. Sąd orzeka bez udziału stron. W myśl zaś art. 505 Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.) w zw. z art. 94 § 1 K.p.w. odpis wyroku nakazowego doręcza się oskarżycielowi, a obwinionemu i jego obrońcy - wraz z odpisem wniosku o ukaranie. Ponadto należy im doręczyć pouczenie przytaczające przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia. Z kolei zgodnie z brzmieniem art. 506 § 1 i 3 K.p.k. m.in. obwinionemu przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od doręczenia tego wyroku. W razie wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Należy jednakże zauważyć, że podnoszone w interpelacji okoliczności dotyczące prawidłowości czynności podejmowanych przez wymienione w niej sądy mogą także podlegać ocenie przez pryzmat regulacji wynikającej z treści przepisów art. 41c § 1 w zw. z art. 41b § 1 cyt. ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, w myśl których organem właściwym do rozpatrzenia skargi lub wniosku, dotyczących działalności sądu, jest prezes sądu. Skarga dotycząca działalności sądów skierowana do innych organów władzy publicznej podlega przekazaniu do rozpatrzenia organom, o których mowa w art. 41b § 1-3 cyt. ustawy. W związku z powyższym kopię interpelacji pana posła Krzysztofa Popiołka przekazano celem stosownego rozpatrzenia prezesowi Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu, zgodnie z właściwością. Jednocześnie prezes sądu został zobowiązany do nadesłania odpisu udzielonej odpowiedzi ministrowi sprawiedliwości.
W pozostałym zaś zakresie informacje zawarte w interpelacji podlegają przekazaniu do Prokuratury Generalnej zarówno pod kątem weryfikacji prawidłowości podejmowanych przez wymienione w niej powszechne jednostki organizacyjne prokuratury czynności procesowych, jak i dokonania prawnokarnej oceny zachowań wskazanych w interpelacji osób. Także i w tym wypadku Ministerstwo Sprawiedliwości wystąpiło do Prokuratury Generalnej o nadesłanie odpisu udzielonej odpowiedzi.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Wojciech Hajduk
Warszawa, dnia 16 grudnia 2013 r.