Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Macieja Banaszaka (SPS-023-21817/13) w sprawie zajęć dodatkowych prowadzonych w przedszkolach, uprzejmie wyjaśniam.

   Szczegółową organizację wychowania, nauczania i opieki w przedszkolu publicznym w danym roku szkolnym określa obecnie, jak również przed wprowadzeniem tzw. ustawy przedszkolnej, arkusz organizacji przedszkola opracowany przez dyrektora przedszkola (zgodnie z § 8 załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół - Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zm.). W arkuszu organizacji określa się m.in. czas pracy poszczególnych oddziałów.

   Praca wychowawczo-dydaktyczna i opiekuńcza w przedszkolu prowadzona jest na podstawie programu wychowania przedszkolnego. Zgodnie z § 6 ust. 2a przywołanego załącznika na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) w przedszkolu mogą być prowadzone zajęcia dodatkowe. Dlatego też ich organizacja, z uwzględnieniem w szczególności potrzeb i możliwości rozwojowych dzieci, musi być określona w statucie przedszkola.

   Równocześnie to dyrektor przedszkola był i jest odpowiedzialny za właściwą organizację wszystkich zajęć w przedszkolu, w tym również dodatkowych, mając na uwadze dobro każdego dziecka w przedszkolu.

   Ministerstwo Edukacji Narodowej wielokrotnie wskazywało, że organizowane przez przedszkole zajęcia dodatkowe powinny być dostępne dla wszystkich uczęszczających do niego dzieci.

   Przepisy prawa oświatowego nigdy nie uzależniały prowadzenia w przedszkolu zajęć dodatkowych od faktu wnoszenia przez rodziców dzieci dodatkowych opłat, oprócz opłat ustalonych przez gminę za czas wykraczający poza bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę. Pobieranie dodatkowych opłat stało się jednak praktyką, która nie wynikała wprost z przepisów prawa oświatowego, a często wręcz ograniczała dostęp do zajęć dodatkowych.

   Należy podkreślić, że organizacja odbywania przez dzieci zajęć dodatkowych oraz ostateczne podjęcie decyzji w powyższej sprawie należy do dyrektora przedszkola, który kieruje jego działalnością, sprawuje nadzór pedagogiczny, sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne (art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).

   Odnosząc się natomiast bezpośrednio do pytań zawartych w interpelacji, uwzględniając pełniony przez kuratorów oświaty nadzór pedagogiczny, w ramach którego publiczne przedszkola podlegały kontrolom i ewolucjom m.in. w zakresie organizacji pracy, w tym również rodzajów prowadzonych zajęć dodatkowych, uprzejmie informuję, że najczęściej prowadzonymi w przedszkolach zajęciami były: zajęcia z języka angielskiego, rytmika, zajęcia teatralne, taneczne, muzyczno-taneczne, plastyczne, garncarstwo, basen, szachy, karate.

   Wyjaśniam również, że Ministerstwo Edukacji Narodowej nie gromadziło danych dotyczących opłacania lub nie przez rodziców dzieci zajęć dodatkowych w przedszkolach, jak również liczby dzieci uczęszczających lub nieuczęszczających na dane zajęcia. Wyjątek stanowią dane dotyczące liczby dzieci uczących się w przedszkolach języka obcego. W roku szkolnym 2012/2013 w przedszkolach publicznych w takich zajęciach uczestniczyło 207 323 dzieci, tj. 28,15% dzieci będących w przedszkolach publicznych.

   Na podstawie danych systemu informacji oświatowej nauka religii odbywa się w 5754 przedszkolach (publicznych i niepublicznych), nie są natomiast gromadzone dane dotyczące liczby dzieci uczestniczących w tych zajęciach.

   Ministerstwo Edukacji Narodowej zwróciło się do kuratorów oświaty z prośbą o zmonitorowanie w wybranych miastach organizowanych w przedszkolach zajęć dodatkowych (w tym faktu prowadzenia tych zajęć przez nauczycieli pedagogów uczących w przedszkolu oraz przez instytucje zewnętrzne).

   Obecnie napływają do Ministerstwa Edukacji Narodowej informacje w tej sprawie.

   Dodatkowo w bieżącym roku szkolnym w ramach sprawowanego przez kuratorów oświaty nadzoru pedagogicznego zostaną przeprowadzone również kontrole w zakresie organizacji zajęć dodatkowych.

   Mając na uwadze przywołaną odpowiedź na interpelacje poselską nr 14688, wyjaśniam, że ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 827), potocznie zwana ustawą przedszkolną, wprowadziła od dnia 1 września 2013 r. ograniczenie w możliwości pobierania przez przedszkola publiczne opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, przewyższających kwotę 1 zł za godzinę zajęć. Głównym celem ustawy przedszkolnej jest zniesienie barier w upowszechnianiu wychowania przedszkolnego i zagwarantowanie każdemu dziecku uczęszczającemu do przedszkola dostępu do oferty zajęć prowadzonych przez przedszkole bez względu na status materialny rodziny. Zagwarantowanie takiej oferty należy do zadań samorządów gminnych i dyrektorów przedszkoli.

   Aby ułatwić gminom realizację tego zadania, w tym także organizację zajęć dodatkowych, od września 2013 r. gminy otrzymują dotację z budżetu państwa. W tym roku do gmin trafi łącznie prawie 504 mln zł, z czego:

   - 171,2 mln zł na rekompensatę wpływów do gmin z tytułu zmniejszonych opłat wnoszonych przez rodziców (średnio w kraju stanowi to około 1/3 wysokości dotacji),

   - 332,4 mln zł na rozwój wychowania przedszkolnego, w tym poszerzanie oferty edukacyjnej przedszkoli, m.in. poprzez uatrakcyjnienie form realizacji podstawy programowej i organizację zajęć dodatkowych, a także tworzenie nowych miejsc wychowania przedszkolnego (średnio w kraju stanowi to około 2/3 wysokości dotacji).

   Dotacja w 2013 r. wynosi 414 zł na jedno dziecko w wieku od 2,5 do 6 lat w wychowaniu przedszkolnym (przedszkolu, oddziale przedszkolnym i innej formie wychowania przedszkolnego). Oznacza to, że na 25-osobowy oddział przedszkolny miesięcznie przekazywana jest kwota w wysokości 2587,5 zł.

   W każdym przedszkolu realizowany jest obowiązkowo program wychowania przedszkolnego, który uwzględnia podstawę programową wychowania przedszkolnego (rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół - Dz. U. poz. 977).

   Należy podkreślić, że opłata za korzystanie z wychowania przedszkolnego, o której mowa wyżej, nie obejmuje tylko zajęć wykraczających poza podstawę programową. Wynika to z nowelizacji ustawy o systemie oświaty z dnia 5 sierpnia 2010 r. (Dz. U. Nr 148, poz. 991), która zmieniła dotychczasową zasadę ustalania opłat za świadczenia przedszkoli, zgodnie z którą przedszkole mogło pobierać opłaty tylko za zajęcia wykraczające poza podstawę programową, wprowadzając możliwość pobierania odpłatności za każdą godzinę zajęć realizowanych ponad czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki ustalony przez radę gminy, nie krótszy niż 5 godzin dziennie. Wspomniane na wstępie ograniczenie możliwości pobierania opłat przewyższających 1 zł za godzinę zajęć dotyczy zatem wszystkich zajęć realizowanych przez przedszkole poza czasem bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, w tym także zajęć dodatkowych.

   Wszystkie zajęcia organizowane przez dane przedszkole są realizowane w ramach jego zadań statutowych, a za realizację tych zadań odpowiada dyrektor przedszkola, a także organ prowadzący przedszkole.

   Należy podkreślić, że podstawa programowa wychowania przedszkolnego obejmuje bardzo wiele treści, które nakazują nauczycielowi prowadzenie różnorodnych zajęć edukacyjnych i wychowawczych rozwijających osobowość dziecka w wieku przedszkolnym, dostosowując te zajęcia do jego możliwości i potrzeb. Zajęcia takie, jak zajęcia umuzykalniające, taneczne, plastyczne itp., określone zostały w podstawie programowej. Ich realizacja należy do obowiązków przedszkola.

   Aby zorganizować prowadzenie tych zajęć, dyrektor może powierzyć ich prowadzenie nauczycielom zatrudnionym w przedszkolu, zatrudnić nowych nauczycieli posiadających odpowiednie kompetencje do prowadzenia konkretnych zajęć, podpisać umowę z podmiotem zewnętrznym na prowadzenie tych zajęć (nie zwalnia to dyrektora przedszkola z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom i opieki nad nimi).

   Na gruncie obecnego stanu prawnego zasadne jest w pierwszej kolejności wykorzystanie kompetencji nauczycieli zatrudnionych w danym przedszkolu lub nauczycieli poszukujących zatrudnienia, w tym nauczycieli języków obcych.

   Dyrektor przedszkola może również wynająć podmiotowi zewnętrznemu salę/pomieszczenie na prowadzenie działalności edukacyjnej. W tym przypadku działalność ta nie może kolidować z pracą przedszkola.

   Dodatkowo informuję, że wyjaśnienia dotyczące treści powyższej odpowiedzi zostały przestawione w dniu 9 października br. podczas obrad Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży.

   Natomiast status rady rodziców został określony przepisem art. 53 ustawy o systemie oświaty stanowiącym, że w szkołach/przedszkolach i placówkach działają rady rodziców, które reprezentują ogół rodziców uczniów. Rada jest jednym ze społecznych organów w systemie oświaty.

   Do kompetencji rady rodziców należy m.in. uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną:

   a) programu wychowawczego przedszkola obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, realizowanego przez nauczycieli,

   b) programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.

   Rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności, w którym określa w szczególności m.in. wewnętrzną strukturę i tryb pracy rady.

   W celu wspierania działalności statutowej szkoły/przedszkola lub placówki rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł, określając równocześnie - w uchwalonym regulaminie - zasady ich wydatkowania (art. 54 ust. 8 ustawy o systemie oświaty).

   Należy również zauważyć, że rada rodziców nie ma osobowości prawnej i nie może samodzielnie występować w obrocie prawnym.

   Reasumując, projektowane zmiany nie zabraniają prowadzenia dodatkowych zajęć przez przedszkola. Zmiany te mają na celu wyeliminowanie częstych praktyk żądania od rodziców podwójnego finansowania zajęć, tj. ponoszenia opłat ustalonych przez gminę oraz dodatkowych opłat pobieranych przez przedszkole.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Przemysław Krzyżanowski

   Warszawa, dnia 4 listopada 2013 r.