Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na przekazaną pismem SPS-023-20296/13 interpelację posła Tadeusza Tomaszewskiego oraz grupy posłów w sprawie instrumentu rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS), przedstawiam następujące informacje oraz wyjaśnienia.

   RLKS jest nowym instrumentem w ramach polityki spójności (PS) i jego zastosowanie nie jest obligatoryjne. W opinii MRR instrument ten zasługuje jednak na szczególną uwagę przede wszystkim ze względu na jego partycypacyjny charakter przejawiający się wspieraniem zaangażowania lokalnych społeczności i lokalnych partnerów - samorządu, biznesu i sektora pozarządowego - w tworzenie i realizację lokalnych strategii rozwoju (LSR). Z tego względu przyjęto w ramach projektu umowy partnerstwa z dnia 12 lipca br. rozwiązanie dopuszczające realizację RLKS w ramach PS.

   Ze względu na specyficzny charakter instrumentu RLKS możliwe do realizacji poprzez ten instrument działania oraz decentralizację systemu zarządzania polityką spójności (ok. 60% funduszy strukturalnych - EFRR i EFS łącznie - będzie zarządzanych regionalnie) optymalnym miejscem dla jego wykorzystania w opinii MRR są programy operacyjne zarządzane na poziomie regionalnym. W warunkach polskich zaprogramowanie realizacji RLKS na poziomie regionalnym, gdzie realizowane będą dwufunduszowe regionalne programy operacyjne (RPO), tj. współfinansowane z EFRR (wsparcie typowo inwestycyjne) i EFS (inwestycje miękkie, np. szkolenia, środki na własną firmę) daje możliwość zintegrowanego wsparcia lokalnych strategii rozwoju z obu tych funduszy. Odpowiednio zaprojektowane i wdrażane LSR mają szanse stać się ważnymi instrumentami osiągania celów strategii rozwoju województw.

   Wdrażanie RLKS na poziomie regionalnym jest także podyktowane koniecznością zapewnienia, w przypadku umożliwienia stosowania RLKS w PS, koordynacji między funduszami strukturalnymi a EFRROW i EFMR. Koordynacja taka jest możliwa na poziomie regionalnym z uwagi na fakt, iż zarząd województwa pełni jednocześnie rolę instytucji zarządzającej RPO oraz instytucji wdrażającej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich i Programu Rozwoju Morza i Rybactwa w zakresie podejścia Leader.

   Mając na względzie, że najwłaściwsze i najbliższe zasadzie subsydiarności miejsce realizacji RLKS w polityce spójności to regionalne programy operacyjne, decyzje o wdrażaniu tego instrumentu oraz minimalnych wielkości alokacji powinny w opinii MRR być podejmowane przez instytucje zarządzające RPO w zależności od uwarunkowań i potrzeb lokalnych. Zwiększenie stopnia decentralizacji zarządzania programami operacyjnymi oznacza zwiększenie odpowiedzialności samorządów województw za realizację polityki rozwoju. Oznacza to, że samorządy województw będą decydowały o kierunkach wykorzystania środków europejskich i koncentracji tych środków na poszczególnych celach tematycznych i priorytetach inwestycyjnych oraz o wykorzystaniu poszczególnych instrumentów zgodnie z realizowaną polityką rozwoju regionu.

   Biorąc pod uwagę powyższe, projekt umowy partnerstwa dopuszcza realizację RLKS z funduszy strukturalnych tylko w ramach RPO, jednocześnie nie narzucając obowiązkowej realizacji instrumentu RLKS we wszystkich województwach czy też obligatoryjnego przeznaczenia na ten cel określonej alokacji. Propozycje dotyczące wykorzystania instrumentu RLKS zawarte w projekcie umowy partnerstwa wskazują natomiast na możliwość realizacji wielofunduszowych lokalnych strategii rozwoju przy założeniu, że maksymalne alokacje, jakie można przeznaczyć na ten cel w ramach regionalnych programów operacyjnych, wynoszą odpowiednio w danym regionie - 10% alokacji komponentu regionalnego EFS oraz 5% alokacji EFRR. Kwoty te, biorąc pod uwagę wielkość środków zarządzanych na poziomie regionalnym oraz pilotażowy charakter realizacji RLKS w PS, są w opinii MRR wystarczające. MRR nie planuje nakładać na samorządy województw obowiązku wykorzystania RLKS w ramach polityki spójności ani wprowadzenia obligatoryjności dolnej granicy procentowej alokacji środków EFS i EFRR na rzecz mechanizmu RLKS, natomiast podejmie działania mające na celu zachęcenie samorządów województw do wdrażania tego instrumentu jako potencjalnego narzędzia wzmacniającego kapitał społeczny i kształtującego w lokalnych społecznościach odpowiedzialność za terytorium i jego rozwój.

   Jednocześnie należy mieć na uwadze, że zintegrowanie funduszy strukturalnych (EFS i EFRR) z EFRROW i EFMR pociąga za sobą określone trudności wynikające z różnych zasad ich wdrażania, a także różnych poziomów zarządzania tymi funduszami (poziom regionalny dla funduszy strukturalnych, poziom krajowy dla EFRROW). Obecnie w MRR oraz MRiRW trwają wspólne prace nad stworzeniem optymalnej koncepcji wdrażania instrumentu RLKS. Podstawą tych prac jest założenie, iż realizacja lokalnych strategii rozwoju tworzonych przez lokalne grupy działania powinna odbywać się z wykorzystaniem tych funduszy, które są niezbędne dla rozwoju danego terytorium.

   Ponadto, odnosząc się szerzej do tematyki budowy kapitału społecznego, pragnę także zaznaczyć, że MRR w ramach zarządzanych przez siebie programów podejmuje różne działania w tym zakresie. W ramach obecnie wdrażanego Programu Operacyjnego ˝Kapitał ludzki˝ 2007-2013 realizowane były projekty mające wzmacniać mechanizmy partnerstwa i partycypacji społecznej oraz potencjał partnerów społecznych i organizacji pozarządowych do realizacji zadań publicznych. Również w ramach nowej perspektywy finansowej planowane jest podjęcie działań w podobnym zakresie w ramach celu tematycznego 11: Inwestycje w zdolności instytucjonalne i w skuteczność administracji publicznych oraz usług publicznych w celu przeprowadzenia reform z uwzględnieniem lepszego stanowienia prawa i dobrych rządów. Cel ten będzie realizowany w ramach krajowego programu operacyjnego współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. W projekcie tego programu planowane jest m.in.: 1) wsparcie służące rozwijaniu nowoczesnych metod debaty publicznej, zwłaszcza w odniesieniu do tematów o dużej złożoności w celu rozszerzenia partnerskiej współpracy administracji publicznej z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi, zarówno na etapie projektowania aktu prawnego oraz monitoringu ex post; 2) wsparcie potencjału partnerów społecznych i gospodarczych w uczestnictwie w debacie publicznej odnoszącej się do polityki budżetowej państwa poprzez podnoszenie poziomu ich wiedzy na temat budżetu zadaniowego i możliwości jego wykorzystania; 3) opracowanie i upowszechnienie mechanizmów zwiększających udział obywateli w kształtowaniu polityki rozwoju, w tym: inicjatywy uchwałodawczej mieszkańców, budżetu partycypacyjnego, funduszu sołeckiego, inicjatywy lokalnej.

   Z poważaniem

   Minister

   Elżbieta Bieńkowska

   Warszawa, dnia 6 września 2013 r.