Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją pani posłanki Magdaleny Gąsior-Marek oraz grupy posłów, z dnia 28 czerwca 2013 r., nr SPS-023-19163/13, w sprawie pensum pedagogów, psychologów, logopedów i doradców zawodowych uprzejmie przekazuję następujące wyjaśnienia.
W myśl art. 42 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. W ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:
1) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7;
2) inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:
- nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,
- nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu;
- zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych nauczyciela jest określony w art. 42 ust. 3 lub ust. 4a, a w przypadku nauczycieli szkół niewymienionych w tych przepisach - jest ustalany przez organ prowadzący na podstawie art. 42 ust. 7 ww. ustawy, przy czym zgodnie z art. 42 ust. 5 ustawy Karta Nauczyciela pracę wykonywaną w wymiarze określonym w ust. 3 lub ustalonym na podstawie ust. 4a albo ust. 7 uznaje się w zakresie uprawnień pracowniczych za pracę wykonywaną w pełnym wymiarze zajęć.
Na podstawie art. 42 ust. 7 pkt 3 ww. ustawy organ prowadzący szkołę lub placówkę określa tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli szkół niewymienionych w art. 42 ust. 3, nauczycieli publicznych szkół i szkolnych punktów konsultacyjnych przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej, nauczycieli prowadzących kształcenie w formie zaocznej, nauczycieli kolegiów pracowników służb społecznych, nauczycieli kształcenia na odległość, nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin, pedagogów, psychologów, logopedów, doradców zawodowych prowadzących zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 11 ustawy o systemie oświaty, bibliotekarzy bibliotek pedagogicznych oraz zasady zaliczania do wymiaru godzin poszczególnych zajęć w formie zaocznej i w kształceniu na odległość.
Zgodnie z powyższym ustawa Karta Nauczyciela upoważnia organ prowadzący szkołę do określania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli enumeratywnie wymienionych w art. 42 ust. 7 pkt 3 ww. ustawy. Ustawodawca wyposażył organ prowadzący w kompetencję do określania pensum m.in. nauczycieli pedagogów, logopedów, psychologów i doradców zawodowych, gdyż organ, kierując się potrzebami środowiska lokalnego, może kształtować tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli realizujących zajęcia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zgodnie z rzeczywistymi potrzebami dzieci i młodzieży uczących się na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego.
Prawidłowość i zasadność funkcjonowania przepisu art. 42 ust. 7 pkt 3 ustawy Karta Nauczyciela potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 21 marca 2012 r., sygn. akt III PZP 2/12. W uzasadnieniu do uchwały sąd stwierdził, że: ˝stanowisko nauczyciela przedmiotu edukacyjnego, którego pensum jest określone w art. 42 ust. 3 pkt 3 ustawy Karta Nauczyciela w wymiarze 18 godzin tygodniowo, jest bardziej uciążliwe i pracochłonne niż stanowiska pedagogów, psychologów, logopedów i doradców zawodowych. Te cztery rodzaje pracy wymagają takich samych kwalifikacji i nakładu pracy niezależnie od tego, czy są zajmowane przez nauczycieli, czy przez pracowników niemających tego statusu˝.
Odnosząc się do uchwały organu prowadzącego w sprawie określania zasad przygotowania organizacji roku szkolnego dla szkół i placówek powiatu, w tym organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej, uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organy administracji publicznej obowiązane są działać na podstawie i w granicach przepisów prawa.
W myśl art. 22 ust. 1 pkt 11 ustawy o systemie oświaty minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określa, w drodze rozporządzenia, zasady udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkołach i placówkach, które powinny tworzyć warunki do zaspokajania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, w szczególności wspomagać rozwój uczniów i efektywność uczenia się. Na podstawie § 4 i § 5 ust. 1 oraz § 6 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532) pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły i placówki. Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce jest dobrowolne i nieodpłatne. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce jest udzielana z inicjatywy różnych osób i organów, m.in. ucznia, dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolnej, kuratora sądowego.
Ponadto uprzejmie informuję, że stosownie do zapisów art. 39 ust. 3 ustawy o systemie oświaty dyrektor szkoły jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami.
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole odpowiada jej dyrektor, który dostosowuje ofertę tej pomocy (jej zakres, formy, wymiar godzin i czas trwania poszczególnych form) do potrzeb uczniów, rodziców i nauczycieli. Natomiast organ prowadzący szkołę lub placówkę na mocy art. 5 ust. 7 pkt 1 i 3 ustawy o systemie oświaty m.in. zapewnia warunki działania szkoły lub placówki, w tym bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki, oraz zapewnia obsługę administracyjną, finansową, w tym w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.), i organizacyjną szkoły lub placówki.
Ponadto uprzejmie informuję, że w przygotowanym projekcie założeń do projektu nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, przekazanym do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych w dniu 22 marca 2013 r., nie planuje się zmian dotyczących w sposób szczególny nauczycieli pedagogów. W dniu 17 kwietnia br. projekt założeń był prezentowany na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało dla ww. komisji materiał informacyjny na temat czasu pracy pedagogów szkolnych zatrudnionych w szkołach i placówkach oświatowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Przemysław Krzyżanowski
Warszawa, dnia 24 lipca 2013 r.