Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pani poseł Janiny Okrągły z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie wprowadzenia zmian w ˝Programie szczepień ochronnych˝, przekazaną przy piśmie z dnia 13 maja 2013 r., znak: SPS-023-17535/13, uprzejmie proszę Panią Marszałek o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Na wstępie pragnę poinformować Panią Marszałek, że temat poruszany w interpelacji jest znany i traktowany w sposób szczególny ze względu na wymierne korzyści dla zdrowia społeczeństwa, jakie można otrzymać poprzez szczepienie małych dzieci przeciwko Streptococcus pneumoniae (zwane dalej szczepieniem przeciwko pneumokokom).
Nadmieniam, że omawiane szczepienie zostało wprowadzone na podstawie rekomendacji krajowych ekspertów oraz zaleceń WHO do ˝Programu szczepień ochronnych˝ w październiku 2008 r. dla dzieci zaliczanych do grup ryzyka: po urazach i z wadami ośrodkowego układu nerwowego przebiegającymi z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, chorujących na przewlekłe choroby serca z niewydolnością układu krążenia, schorzenia immunologiczno-hematologiczne, małopłytkowość idiopatyczną, ostrą białaczkę, chłoniaki, sferocytozę wrodzoną, asplenię wrodzoną lub po splenektomii, zespół nerczycowy o podłożu genetycznie uwarunkowanej strukturopatii, pierwotne zaburzenia odporności, zakażonych HIV, przed planowanym przeszczepem lub po przeszczepie szpiku, narządów wewnętrznych lub wszczepieniu implantu ślimakowego oraz dla dzieci przedwcześnie urodzonych do ukończenia 1. roku życia chorych na dysplazję oskrzelowo-opłucną.
Z dniem 1 października 2011 r. na podstawie rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 182, poz. 1086) rozszerzono realizację szczepień przeciwko pneumokokom o dzieci urodzone przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub urodzone z masą urodzeniową poniżej 2500 g. Również ww. rozporządzeniem zostały rozszerzone wskazania medyczne do szczepienia dzieci do 5. roku życia przeciwko pneumokokom o przewlekłe choroby serca, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, przewlekłe choroby płuc, w tym astmę.
Obecnie podejmowane są działania skierowane na rozszerzanie wskazań do obowiązkowego szczepienia przeciwko pneumokokom w grupach ryzyka. O terminie rozszerzenia wskazań do szczepienia obowiązkowego przeciwko pneumokokom na całą populację dzieci zadecydują w kolejnych latach możliwości finansowe budżetu państwa.
Odnosząc się do kwestii podania informacji dotyczących liczby dzieci zaszczepionych przeciwko pneumokokom w ramach ˝Programu szczepień ochronnych˝ z inicjatywy rodziców i w ramach samorządowych programów zdrowotnych, uprzejmie informuję, że na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz. 1570, z późn. zm.) Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) w Warszawie z ramienia Głównego Inspektoratu Sanitarnego gromadzi i analizuje informacje dotyczące stanu zaszczepień dzieci i młodzieży w Polsce.
Dane NIZP-PZH opublikowane w biuletynie ˝Szczepienia ochronne w Polsce w 2011 r.˝ (dane dotyczą liczby osób zaszczepionych przeciwko pneumokokom łącznie w 2011 r., bez określenia źródła sfinansowania zakupu szczepionki) podają, że liczba zaszczepionych przeciwko pneumokokom osób do 18. roku życia wyniosła 165 575 osób. Natomiast wstępne dane za rok 2012 wskazują, że liczba osób zaszczepionych w populacji do 18. roku życia przekroczyła 200 000 osób.
Jednocześnie informuję Panią Marszałek, że według danych opracowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny w oparciu o sprawozdania państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych z przeprowadzonych szczepień ochronnych, według ilości wykorzystanych szczepionek w 2011 r., dzieciom w ww. grup ryzyka podano ogółem 42 987 dawek szczepionki oraz w 2012 r. we wskazanych grupach podano 110 351 dawek szczepionki.
Na potrzeby realizacji szczepień ochronnych u dzieci w grupach ryzyka wojewódzkie stacje sanitarno-epidemiologiczne na 2013 r. zapotrzebowały do realizacji PSO ogółem 139 986 dawek szczepionki.
Nawiązując do kwestii związanej z monitorowaniem przez resort samorządowych programów, w zakresie których osoby są szczepione przeciwko pneumokokom, informuję, że na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) oraz rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 25 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazywania informacji o programach zdrowotnych oraz wzoru dokumentu zawierającego te informacje (Dz. U. z 2008 r. Nr 163, poz. 1024) wojewodowie są zobowiązani do przekazywania ministrowi właściwemu do spraw zdrowia - do dnia 15 lutego każdego roku - rocznych informacji o zrealizowanych w ubiegłym roku programach zdrowotnych oraz o programach zdrowotnych planowanych na dany rok. Według przekazanych danych w 2012 r. zrealizowane zostały 23 programy samorządowe, które dotyczyły podania wskazanej grupie objętej szczepieniem szczepionki przeciwko pneumokokom. Zaszczepione zostały 15 244 osoby. Efektywność realizacji tych programów, w tym ich wpływu na zdrowie osób zaszczepionych, jest każdorazowo poddawana ocenie przez realizatorów poszczególnych programów.
Przykładowo przywołuję wyniki badań opublikowanych w 2011 r. w czasopiśmie ˝Zakażenia˝ (2A/2011) w trakcie realizacji programu profilaktyki zakażeń pneumokokowych realizowanego przez gminę Kielce. Podsumowanie realizacji programu prowadzonego w latach 2006-2009 wykazało wpływ szczepień na zmniejszenie częstości zapaleń płuc potwierdzonych radiologicznie oraz zapaleń ucha środkowego. Szczepienia realizowane na terenie Kielc w tym okresie objęły ok. 99% dzieci w wieku do 2 lat.
Aby ocenić wpływ szczepień na częstość zarejestrowanych przypadków zapaleń płuc, porównano dane dotyczące liczby zapaleń płuc w latach: 2007 (2. rok szczepień), 2008 (3. rok szczepień), 2009 (4. rok szczepień) z liczbą dzieci chorych na zapalenie płuc w 2005 r., kiedy to szczepień jeszcze nie prowadzono. Analizowano następujące grupy wiekowe: 0.-1. rok życia, 0.-29. rok życia, 30.-49. rok życia, 50.-64. rok życia, powyżej 65 lat. Uzyskane dane wskazują na 65-procentową redukcję hospitalizacji spowodowanych potwierdzonym zapaleniem płuc u dzieci w wieku do 2 lat już w 1. roku od wprowadzenia szczepień. Zastosowanie szczepionki również wpłynęło na redukcję o 85% ostrego zapalenia ucha środkowego (OZUŚ) u dzieci szczepionych. Dzięki masowym szczepieniom osiągnięto w Kielcach zmniejszenie o 41% częstości występowania zapaleń płuc leczonych ambulatoryjnie. Oceniając zachorowania występujące w populacji dorosłych, wykazano, że w latach 2005-2009 nastąpił znaczący spadek zachorowań osób do 29. roku życia, a także w wieku powyżej 65 lat, czyli również udało się uzyskać efekt populacyjny szczepień.
Raport z badań przeprowadzonych w Kielcach potwierdza skuteczność szczepień i przekłada się na celowość kontynuacji immunoprofilaktyki u dzieci.
Odpowiadając na pytanie w kwestii możliwości realizowania i finansowania programów zdrowotnych prowadzonych wspólnie przez samorządy, ministra zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia, informuję, że powyższe działanie wydaje się niemożliwe w obecnym stanie prawnym.
Z poważaniem
Sekretarz stanu
Sławomir Neumann
Warszawa, dnia 17 czerwca 2013 r.