Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację poselską przekazaną przy piśmie Pana Marszałka z dnia 5 marca 2013 r. (znak: SPS-023-14898/13) zgłoszoną przez posła Dariusza Seligę w sprawie podejmowania działań prawno-profilaktycznych przez organy i służby państwowe w sprawach związanych z prowadzeniem działalności finansowo-gospodarczej na rynku finansowym przez podmioty do tego nieuprawnione uprzejmie przedstawiam następujące wyjaśnienia.
Na wstępie pragnę wskazać, iż poza zakresem działania ministra sprawiedliwości pozostaje podejmowanie działań legislacyjnych w przedmiocie koncesji i regulowanej działalności gospodarczej. Przepisy kształtujące odpowiedzialność karną osób prowadzących działalność bez uzyskania wymaganej koncesji, zezwolenia, zgody, licencji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej znajdują się w ustawach dotyczących problematyki danego rodzaju działalności. W zakresie stanowiącym przedmiot przekazanej interpelacji będą to przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (art. 171), ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (art. 225 - art. 226a), ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (art. 47, art. 48), które zgodnie z przepisami o działach administracji rządowej należą do zakresu właściwości ministra finansów.
Odnosząc się do szerszego kontekstu przedłożonej interpelacji, wykraczającego poza ostatecznie sformułowane zapytanie, chciałbym wskazać, iż dostrzeżony przy sprawie spółki Amber Gold sp. z o.o. problem braku możliwości weryfikowania przez sądy prowadzące Krajowy Rejestr Sądowy informacji o niekaralności członków organów i likwidatorów podmiotów ujawnionych w rejestrze został rozwiązany. Przepisy wprowadzone ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1514) zapewniły komunikowanie się systemów teleinformatycznych Krajowego Rejestru Sądowego i Krajowego Rejestru Karnego zarówno na etapie dokonywania wpisu podmiotu do KRS, jak i następnych wpisów dotyczących zmian w składzie organów tego podmiotu oraz mechanizm informowania KRS przez KRK o skazaniu osoby już wpisanej do KRS w zakresie określonym w: art. 18 § 2 Kodeksu spółek handlowych, art. 20 ust. 1 pkt 4 lit. b i pkt 5 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późn. zm.), art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 855) lub orzeczeniu wobec niej zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub wykonywania określonej działalności gospodarczej na podstawie art. 39 pkt 2 Kodeksu karnego. Działający od 15 stycznia 2013 r. system automatycznej kontroli członków organów i likwidatorów pod kątem ich niekaralności nie tylko gwarantuje prawdziwość nowych danych wpisywanych do Krajowego Rejestru Sądowego, ale również pozwoli na systematyczne usuwanie z tego rejestru danych osób, które utraciły zdolność do pełnienia określonych funkcji na skutek prawomocnego skazania lub orzeczenia wobec nich stosownego środka.
Nadto, odnosząc się do przywołanej w treści interpelacji sprawy reaktywacji przedwojennych przedsiębiorstw na podstawie akcji kolekcjonerskich, pragnę zwrócić uwagę, że w reakcji na ten problem ustawą z dnia 29 kwietnia 2010 r. wprowadzone zostały stosowne zmiany (art. 9b) do ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Na skutek dokonanych zmian rozszerzono kognicję sądów rejestrowych przy przerejestrowywaniu podmiotów z dawnych rejestrów do Krajowego Rejestru Sądowego. Sądy rejestrowe zostały zobligowane do badania prawidłowości zwoływania walnych zgromadzeń akcjonariuszy bądź zgromadzeń wspólników oraz powoływania składów osobowych organów tych spółek, prawidłowości nabycia udziałów albo akcji, w tym spełnienia wymogów dotyczących rejestracji i umarzania niektórych dokumentów na okaziciela emitowanych przed dniem 1 września 1939 r. (w stosunku do spółek kapitałowych) oraz badania okoliczności wstąpienia w prawa wspólnika (w stosunku do spółek osobowych). Ponadto o złożeniu wniosku przez takie podmioty sąd rejestrowy jest obowiązany zawiadomić prokuratora oraz doręczyć mu odpis uchwały wspólników lub walnego zgromadzenia stanowiącej podstawę do dokonania wpisu. Powyższe czynności podejmowane przez sąd mogą skutkować wstąpieniem prokuratora do postępowania rejestrowego. W stosunku do spółek zawiązanych przed 1 września 1939 r., ze względu na występujące w praktyce nieprawidłowości przy przerejestrowywaniu ich przez osoby nieuprawnione, udział prokuratora jest obligatoryjny. Prokuratorowi przyznano uprawnienie do wytoczenia przeciwko spółce prawa handlowego wpisanej do rejestru handlowego, co do której złożono wniosek o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, powództwa o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) w przypadku, gdy jest ona sprzeczna z umową spółki lub statutem bądź dobrymi obyczajami i godzi w interesy spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, akcjonariusza bądź osoby trzeciej. Prokurator jest również uprawniony do wytoczenia przeciwko takiej spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników (walnego zgromadzenia) w przypadku, gdy jest ona sprzeczna z prawem, w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia uchwały. W stosunku do spółek kapitałowych zawiązanych przed dniem 1 września 1939 r., tj. takich, przy reaktywacji których najczęściej dochodziło do nieprawidłowości w związku z podejmowaniem czynności przez osoby nieuprawnione, przewidziana została również możliwość wznowienia postępowania rejestrowego na wniosek prokuratora także w przypadku zaistnienia szczególnej przesłanki, tj. wystąpienia okoliczności uzasadniających stwierdzenie nieważności uchwały wspólników stanowiącej podstawę wpisu spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Tak więc w związku z występowaniem istotnych wątpliwości co do prawidłowości reaktywacji takich spółek powołana regulacja umożliwiła ich kontrolę po przerejestrowaniu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Wprowadzenie powyższych rozwiązań zapobiega naruszeniom prawa podczas reaktywacji spółek i występowania z roszczeniami odszkodowawczymi bądź restytucyjnymi z tytułu przejęcia na własność państwa majątku tych spółek na podstawie ustaw i dekretów wydanych bezpośrednio po II wojnie światowej (w latach 1945-1947).
Z wyrazami poszanowania
Podsekretarz stanu
Michał Królikowski
Warszawa, dnia 26 marca 2013 r.