Szanowna Pani Marszałek! W związku z interpelacją poseł Janiny Okrągły w sprawie projektu rządowego programu ˝Mieszkanie dla młodych˝, nadesłaną pismem z dnia 29 stycznia br. (nr SPS-023-13629/13), uprzejmie przekazuję poniższą odpowiedź.
Założenia programu sformułowane w projekcie ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez ludzi młodych, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, muszą uwzględniać również możliwości budżetowe państwa, co wiąże się z koniecznością wpisania parametrów proponowanych działań w szerszy kontekst ekonomiczny. Dlatego zaproponowane rozwiązania mają z jednej strony być neutralne dla finansów publicznych, z drugiej zaś poprzez realizację założonych celów społecznych mają pełnić również funkcje stymulujące gospodarkę. Zakłada się zatem, że w obecnej sytuacji spowolnienia ekonomicznego objęcie wsparciem mieszkań tylko z rynku pierwotnego przyczyni się do rozwoju gospodarczego i wzrostu zatrudnienia poprzez m.in. zwiększenie portfela zamówień firm wykonawczo-budowlanych, zwiększenie produkcji materiałów budowlanych oraz zwiększenie produkcji w sektorach powiązanych (np. artykuły wyposażenia wnętrz). Efektów takich nie zapewnia finansowanie transakcji zawieranych na rynku wtórnym.
Jednocześnie warto odnotować, że w wyniku konsultacji społecznych w projekcie ustawy dopuszczono możliwość okresowego wynajmowania mieszkania przed jego ostatecznym nabyciem i uzyskaniem finansowego wsparcia. Lokal mieszkalny musi spełnić wszystkie warunki określone w projekcie ustawy, tj. służyć zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych, pierwsze zasiedlenie przez nabywcę nastąpi po dniu 31 grudnia 2012 r., muszą również zostać spełnione limity cenowe i powierzchniowe. Poza tym nabywca lokalu mieszkalnego w okresie od pierwszego zasiedlenia do dnia nabycia prawa własności lokalu użytkuje go na podstawie umowy najmu zawartej z osobą, która wybudowała ten lokal w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Przewiduje się również, że program może wpłynąć na obniżenie cen mieszkań na rynku wtórnym. Sprzedający mieszkania używane będą musieli dostosować ceny wystawionych na sprzedaż lokali tak, by były one konkurencyjne wobec tych z rynku pierwotnego, do których będzie mogło być zastosowana rządowe wsparcie.
Brak uwzględnienia w programie nabycia domu jednorodzinnego wynika z jego głównego założenia, jakim ma być wspieranie młodych ludzi w nabyciu pierwszego samodzielnego mieszkania. Mieszkanie takie może posiadać ograniczony standard powierzchniowy, a jego cena nie powinna przekraczać określonego limitu cenowego. Budżet państwa, koncentrując wsparcie na tego typu lokalach, nie może jednocześnie dofinansowywać domów jednorodzinnych, które najczęściej są docelowym miejscem zamieszkiwania dla danej rodziny i cechują się wysokim standardem powierzchniowym. Ponadto w ramach programu umożliwiono dofinansowanie budynków, w których znajdują się co najmniej dwa lokale, pod warunkiem że spełniają one wspomniane wyżej warunki ustawowe.
Ewentualne rozszerzenie programu o rynek wtórny czy o finansowanie również budowy domów jednorodzinnych w ramach istniejących ograniczeń budżetowych musiałoby spowodować ograniczenia innych parametrów programu, np. katalogu beneficjentów, wysokości finansowego wsparcia, parametrów cenowych i powierzchniowych finansowanych lokali.
Podstawowe założenia projektu zarówno te określające beneficjentów, jak i te dotyczące nabywanego lokalu nie wykluczają z programu mieszkańców mniejszych miejscowości ani wsi. Odnosząc się zaś do argumentu, że w małych miastach nie ma lokali odpowiadających parametrom programu, warto napisać, że w trakcie konferencji w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w dniu 16 stycznia 2013 r., kończącej etap konsultacji społecznych, odbyła się dyskusja dotycząca kreowania rynku pierwotnego także na obszarach, gdzie aktualnie taki rynek nie występuje. Wiele głosów ze strony podażowej rynku świadczyło, że w przypadku zainteresowania konsumentów firmy deweloperskie podejmą inwestycje również na takich terenach. W tym kontekście program ˝Mieszkanie dla młodych˝ może się przyczynić do powstawania nowych mieszkań również na obszarach, na których takie budownictwo w ostatnich latach nie występowało. Warto również pamiętać, że programem objęte będą mieszkania znajdujące się w budynku, w skład którego wchodzą co najmniej dwa takie lokale (zabudowa bliźniacza czy szeregowa), co przemawia za argumentem, że mniejsze rynki nie zostały z programu wyłączone.
Chciałbym podkreślić, że zarówno w trakcie konsultacji społecznych, jak i trwających uzgodnień międzyresortowych nie pojawiły się opinie dotyczące ewentualnej niezgodności prezentowanego projektu z przepisami dotyczącymi ochrony konkurencji. Przedsiębiorcy podkreślali, że nowy program jest dla nich impulsem do poszukiwania nowych rynków, również w mniejszych miejscowościach. Także Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie zgłosił zastrzeżeń dotyczących naruszania przepisów regulujących ochronę konkurencji. Ponadto Ministerstwo Spraw Zagranicznych po wstępnej analizie projektu nie stwierdziło jego niezgodności z prawem Unii Europejskiej.
Chciałbym również przypomnieć, że od 2013 r. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczyna wdrażanie programu ˝Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych˝ mającego na celu promowanie budownictwa mieszkaniowego o jak najniższym zużyciu energii. Program skierowany jest do osób fizycznych budujących dom jednorodzinny lub kupujących dom/mieszkanie na rynku pierwotnym. Dofinansowanie ma formę częściowej spłaty kapitału kredytu bankowego zaciągniętego na budowę/zakup domu lub zakup mieszkania. Dotacja będzie wypłacana na konto kredytowe beneficjenta po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia i potwierdzeniu uzyskania wymaganego standardu energetycznego przez budynek. Budżet programu wynosi 300 mln zł. Środki pozwolą na realizację ok. 12 tys. domów jednorodzinnych i mieszkań w budynkach wielorodzinnych. Wdrożenie programu przewidziane jest na lata 2013-2018, a wydatkowanie środków z nim związanych - do końca 2022 r.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Piotr Styczeń
Warszawa, dnia 21 lutego 2013 r.