Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na przesłane przez pana Wojciecha Nowickiego, podsekretarza stanu, zastępcę szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, przy piśmie z dnia 2 lutego br. (znak: DSPA-4810 -823/12), zapytanie pana posła Stanisława Pięty (znak: SPS-024-159/12) w sprawie przyjęcia przez Radę Ministrów umowy ACTA informuję, co następuje.
Analiza tekstu ACTA pod kątem prawnych, społecznych i gospodarczych skutków przystąpienia Polski do tej umowy była przygotowana przez Departament Własności Intelektualnej i Mediów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Została ona zawarta w uzasadnieniu wniosku o wyrażenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie ACTA, z którym można się zapoznać na stronie: http://www.mkidn.gov.pl/media/docs/acta/Uzasad_wniosku podpisanie.doc.
W opinii MKiDN ACTA nie stanowi zagrożenia dla chronionych Konstytucją RP swobód obywatelskich oraz zasady prawa do obrony i domniemania niewinności stosowanych w postępowaniu karnym. Szereg przepisów ma na celu zapewnienie stosowania tej umowy przy poszanowaniu praw podstawowych, takich jak: wolność słowa, prawo do sprawiedliwego procesu i prywatności (m.in. art. 27 ust. 2-4). Umowa ta ponadto pozostawia każdemu państwu stronie swobodę określenia właściwego sposobu wprowadzenia jej w życie ˝w ramach własnego systemu i praktyki˝ (art. 2 ust. 1).
W ramach prac nad stanowiskiem rządu w sprawie podpisania i zawarcia umowy ACTA przez Unię Europejską, przyjętym w dniu 10 sierpnia 2011 r. przez Komitet do Spraw Europejskich, ani podczas prowadzonych pomiędzy wrześniem i listopadem 2011 r. konsultacji międzyresortowych w sprawie wniosku o wyrażenie zgody przez Radę Ministrów na podpisanie ACTA przez Polskę nie zgłoszono żadnych uwag do brzmienia tej umowy, z wyjątkiem uwag do polskiego tekstu. Wszystkie te uwagi zostały uwzględnione w tekście załączonym do uchwały Rady Ministrów z dnia 25 listopada 2011 r.
Uchwała nr 216/2011 Rady Ministrów z dnia 25 listopada 2011 r. w sprawie udzielenia zgody na podpisanie umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, Australią, Kanadą, Japonią, Republiką Korei, Meksykiem, Stanami Zjednoczonymi, Królestwem Marokańskim, Nową Zelandią, Republiką Singapuru, Konfederacją Szwajcarską i Stanami Zjednoczonymi Ameryki została podpisana przez pana Donalda Tuska, prezesa Rady Ministrów. Wniosek w tej sprawie do Rady Ministrów skierował pan Bogdan Zdrojewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego, pismem z dnia 16 listopada 2011 r. Polskie tłumaczenie ACTA stanowi jeden z załączników do przedmiotowej uchwały, a zgodność tłumaczenia z oryginałem potwierdził swoim podpisem dyrektor Departamentu Własności Intelektualnej i Mediów MKiDN.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeprowadziło konsultacje w maju 2010 r., niezwłocznie po udostępnieniu projektu ACTA do publicznej wiadomości, a więc jeszcze podczas negocjacji. Wykaz konsultowanych podmiotów znajduje się w załączniku do pisma MKiDN z dnia 11 maja 2010 r., (sygn. DP/941/10) dostępnego na stronie: http://www.mkidn.eov.pl/mcdia/docs/acta/acta konsultacje.pdf.
Na stronie http://mkidn.gov.pl/pages/strona-glowna/ministcrstwo/prawo/prawo-autorski e. php opublikowano także stanowiska przesłane do MKiDN w ramach przeprowadzonych w tej sprawie konsultacji.
Stanowisko Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji w kwestii zasad odpowiedzialności podmiotów świadczących usługi drogą elektroniczną zostało wyrażone m.in. w uwagach PIIT do projektu założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 16 maja 2011 r., przekazanych do MSWiA pismem z dnia 20 maja 2011 r. Stanowisko to prezentowane było przez przedstawicieli PIIT także na kolejnych spotkaniach związanych z tą tematyką. Rząd Rzeczypospolitej Polskiej zasadniczo podziela stanowisko PIIT. Nie są planowane w chwili obecnej zmiany zasad zawartych w obowiązujących w tym zakresie przepisach, w szczególności w art. 12-15 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Projektowana nowelizacja ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną uwzględnia propozycje zgłaszane przez PIIT, m.in. poprzez wyraźne wyłączenie podmiotów świadczących usługi wyszukiwania w sieci od odpowiedzialności za zawartość stron zwracanych w wynikach wyszukiwania. Należy ponadto zaznaczyć, że kwestie te reguluje dyrektywa 2000/31/WE (tzw. dyrektywa o handlu elektronicznym) i prawo polskie nie może być z nią sprzeczne, w związku z czym ewentualna zmiana stanu prawnego mogłaby nastąpić jedynie po zmianie tej dyrektywy. W niezwykle istotnych orzeczeniach, wydanych w sprawach SABAM vs. Scarlet (C-70/10) i SABAM vs. Netlog NV (C-360/10), Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdził niedawno, że nałożenie na podmiot świadczący usługi drogą elektroniczną ogólnego obowiązku monitorowania i filtrowania treści zamieszczanych przez użytkowników jest niezgodne z prawem europejskim.
W dniu 16 grudnia 2011 r. Ministerstwo Gospodarki zamieściło na swojej stronie internetowej informację o przyjęciu ACTA przez Radę Unii Europejskiej w dniu 15 grudnia 2011 r. Resort ten poinformował, że dzięki staraniom polskiej prezydencji Rada UE podjęła decyzję o podpisaniu umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi (Anti-Counterfeiting Trade Agreement - ACTA). Zgodnie z zamieszczoną informacją proces ten był jednym z priorytetów Ministerstwa Gospodarki realizowanych podczas przewodnictwa Polski w Radzie Unii Europejskiej. Zamieszczony tekst nadal znajduje się na ww. portalu w niezmienionej formie.
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 218 ust. 6 pkt a (v) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, do zawarcia przez Unię takiej umowy jak ACTA konieczna jest zgoda Parlamentu Europejskiego. Formalna dyskusja w Parlamencie nie mogła się jednak rozpocząć do czasu podpisania ACTA przez UE (co nastąpiło 26 stycznia br.). W przypadku wyrażenia takiej zgody ostateczna decyzja będzie musiała zostać podjęta przez Radę UE, na którym to forum prezentowane są stanowiska państw członkowskich.
Mimo skierowania przez Komisję Europejską wniosku do Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie zbadania zgodności ACTA z podstawowymi prawami i wolnościami Unii Europejskiej prace nad ACTA są kontynuowane i należy oczekiwać, że w najbliższych miesiącach PE podejmie decyzję w tej sprawie.
Dodatkowo zaznaczyć należy, że na obecnym etapie procedury, po zamknięciu negocjacji i podpisaniu uzgodnionego tekstu umowy, nie jest możliwa jej renegocjacja lub usunięcie niektórych przepisów. ACTA może być jedynie przyjęta w obecnym brzmieniu lub odrzucona w całości.
W związku z licznymi zastrzeżeniami wobec trybu zawarcia i treści ACTA wyrażanymi przez wiele środowisk i podmiotów prezes Rady Ministrów podjął decyzję o zawieszeniu procesu ratyfikacji umowy do czasu wyjaśnienia tych zastrzeżeń, dokonania wspomnianej powyżej kompleksowej analizy zarówno samej umowy ACTA i jej potencjalnych skutków, jak i obowiązującego w zakresie ochrony praw własności intelektualnej prawa polskiego. Po zakończeniu tych analiz oraz przeprowadzeniu pogłębionej debaty społecznej zostanie podjęta decyzja o ewentualnym wznowieniu procedury ratyfikacyjnej, jak też o możliwej konieczności modyfikacji przepisów krajowych.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że ACTA musi zostać przyjęta przede wszystkim przez Parlament Europejski. W dniu 17 lutego br. pan Donald Tusk, prezes Rady Ministrów, wystosował do przywódców Europejskiej Partii Ludowej, największego ugrupowania w Parlamencie Europejskim, list wzywający do rozpoczęcia analogicznej debaty na forum europejskim. Wynikiem tej debaty może stać się odrzucenie ACTA przez PE, tym samym czyniąc podejmowanie dalszych kroków przez Polskę bezprzedmiotowym.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Igor Ostrowski
Warszawa, dnia 11 maja 2012 r.