Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Tadeusza Andrzeja Arkita (SPS-023-1279/12) w sprawie nowelizacji ustawy o systemie oświaty, uprzejmie wyjaśniam.
Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i placówki publiczne. Jednostki samorządu terytorialnego jako podmioty prawa publicznego wykonują zadania w interesie całej lokalnej wspólnoty samorządowej, a nie w interesie jakiejkolwiek grupy osób prywatnych.
Przepis art. 5 ust. 3 ustawy o systemie oświaty nie wyklucza jednak współdziałania samorządów gminnych ze stowarzyszeniami i fundacjami. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi. Również ustawa o systemie oświaty nie wyklucza współpracy jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi w wykonywaniu zadań oświatowych, a wręcz przeciwnie - jej przepisy zobowiązują jednostki samorządu do takiej współpracy. Zgodnie z art. 2a ustawy system oświaty jest wspierany przez organizacje pozarządowe, w tym organizacje harcerskie, a także osoby prawne prowadzące statutową działalność w zakresie oświaty i wychowania, natomiast organy administracji publicznej prowadzące szkoły i placówki współdziałają z tymi podmiotami. Również na podstawie art. 56 ustawy o systemie oświaty w szkole lub placówce mogą działać stowarzyszenia i organizacje (z wyjątkiem partii i organizacji politycznych), których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzenie i wzbogacenie działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki. Natomiast na mocy art. 5 ust. 5g cytowanej ustawy jednostka samorządu terytorialnego, będąca organem prowadzącym szkołę liczącą nie więcej niż 70 uczniów, na podstawie uchwały organu stanowiącego tej jednostki oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny może przekazać w drodze umowy osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej prowadzenie szkoły.
Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, że zgodnie z art. 83a ust. 1 ustawy o systemie oświaty prowadzenie szkoły, placówki, zespołu oraz innej formy wychowania przedszkolnego nie jest działalnością gospodarczą. Samorząd może współpracować ze stowarzyszeniem lub fundacją w obszarze realizacji działań edukacyjnych, ale prawo oświatowe nie dopuszcza możliwości wspólnego prowadzenia szkoły lub placówki. Kompetencje nadzorcze organu prowadzącego wobec szkoły lub placówki określone zostały w art. 34a ustawy o systemie oświaty. W wyniku reformy samorządowej ukończonej w 1999 r. państwo przekazało obowiązek prowadzenia szkół i placówek publicznych samorządom, które są odpowiedzialne za realizację zadań oświatowych na swoim obszarze.
Placówki niepubliczne mogą być zakładane lub prowadzone, zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, przez osoby prawne lub fizyczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego. Obowiązek zapewnienia dostępności oświaty publicznej spoczywa bezpośrednio na jednostkach samorządu terytorialnego. Możliwość założenia szkoły lub placówki publicznej przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego ma służyć poprawie warunków kształcenia, a także korzystnie uzupełniać sieć szkół publicznych. Nie może jednak całkowicie ich zastępować, ponieważ naruszałoby to art. 70 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który gwarantuje bezpłatną naukę w szkołach publicznych, oraz art. 70 ust. 4 konstytucji zobowiązujący władze publiczne do zapewnienia obywatelom powszechnego i równego dostępu do wykształcenia
Ministerstwo Edukacji Narodowej nie planuje w najbliższym czasie przygotowania projektu nowelizacji ustawy o systemie oświaty we wskazanym przez pana zakresie.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Joanna Berdzik
Warszawa, dnia 14 lutego 2012 r.