Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Adama Abramowicza (SPS-023-12172/12) w sprawie praktycznej nauki zawodu odbywającej się u pracodawców w zakładzie pracy, w placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego i przepisów regulujących dofinansowanie za praktyczną naukę zawodu w zakładzie pracy, uprzejmie wyjaśniam.
Zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) dofinansowanie kosztów kształcenia przysługuje pracodawcy, który zawarł z młodocianym pracownikiem umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Warunkiem koniecznym uzyskania dofinansowania jest posiadanie przez pracodawcę, osobę prowadzącą zakład w imieniu pracodawcy lub osobę zatrudnioną u pracodawcy kwalifikacji wymaganych do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych (takich samych, jakie wymagane są od instruktora praktycznej nauki zawodu) oraz zdanie przez młodocianego pracownika egzaminu zgodnie z przepisami w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. Nr 60, poz. 278, z późn. zm.) stanowi, że młodociany pracownik, który odbywał naukę zawodu u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem i dokształcał się teoretycznie w szkole, zdaje egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe bezpośrednio po uzyskaniu świadectwa ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, zgodnie z przepisami dotyczącymi warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, to znaczy przystępuje do egzaminu zorganizowanego przez okręgową komisję egzaminacyjną. Młodociany, który odbywał naukę zawodu u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem i dokształcał się w ośrodku dokształcania i doskonalenia zawodowego lub u pracodawcy, przystępuje do egzaminu zorganizowanego przez okręgową komisję egzaminacyjną, zgodnie z przepisami dotyczącymi egzaminów eksternistycznych. Natomiast młodociany, który odbywał naukę zawodu u pracodawcy będącego rzemieślnikiem, zdaje egzamin na tytuł czeladnika przeprowadzany przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, zgodnie z przepisami dotyczącymi egzaminów na tytuły czeladnika i mistrza w zawodzie. Należy przy tym zaznaczyć, że we wszystkich trzech przypadkach egzamin obejmuje część (etap) teoretyczną i praktyczną. Dokument potwierdzający zdanie egzaminu i uzyskanie kwalifikacji zawodowych (dyplom lub świadectwo, w zależności od egzaminu) wydawany jest osobie, która uzyskała pozytywny wynik zarówno z części teoretycznej, jak i praktycznej.
W chwili obecnej nie jest rozważana zmiana art. 70b ustawy o systemie oświaty tak, by dofinansowanie mogli otrzymać także ci pracodawcy, w przypadku których młodociani pracownicy zdali jedynie część (etap) praktyczną egzaminu zawodowego. Egzamin zawodowy potwierdza posiadanie przez absolwenta szkoły lub młodocianego pracownika pełnych kwalifikacji zawodowych, które obejmują zarówno umiejętności praktyczne, jak i wiedzę teoretyczną. Część pisemna tego egzaminu obejmuje wiedzę teoretyczną ściśle powiązaną z umiejętnościami praktycznymi, dotyczącą m.in. bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy przy tym podkreślić, że dużą wagę do części teoretycznej egzaminu przywiązują także sami pracodawcy - świadectwo czeladnicze lub dyplom mistrzowski wydawane przez izby rzemieślnicze może uzyskać osoba, która zda część praktyczną i część teoretyczną egzaminu przed komisją powołaną przez izbę rzemieślniczą, a więc przed komisją złożoną z pracodawców, powołaną przez organizację zrzeszającą pracodawców.
Należy także zauważyć, że wniosek o dofinansowanie pracodawca składa w terminie 3 miesięcy od daty zdania przez młodocianego egzaminu, przy czym jeśli młodociany przystępuje do egzaminu poprawkowego, termin ten liczy się od daty zdania egzaminu poprawkowego. Zatem w przypadku niezdania przez młodocianego części (etapu) teoretycznej egzaminu pracodawca nie traci prawa do dofinansowania kosztów kształcenia tego młodocianego. Jeśli spełnia wszystkie pozostałe określone w ustawie o systemie oświaty warunki, dofinansowanie otrzyma po zdaniu przez młodocianego egzaminu poprawkowego.
Dodać należy, że od 1 września 2012 r. uproszczeniu uległa procedura składania przez pracodawcę wniosku o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika. Dotychczas do wniosku o dofinansowanie pracodawca dołączał, oprócz kopii umowy o pracę, zawartej z młodocianym pracownikiem, oraz kopii dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych pracowników, także kopię odpowiednio świadectwa lub dyplomu potwierdzającego zdanie przez młodocianego egzaminu zawodowego. Wychodząc naprzeciw postulatom zgłaszanym przez pracodawców, wprowadzono zmianę, zgodnie z którą od 1 września 2012 r. do wniosku o dofinansowanie można zamiast kopii świadectwa lub dyplomu dołączyć zaświadczenie o zdaniu egzaminu zawodowego wydane na wniosek pracodawcy odpowiednio przez izbę rzemieślniczą lub okręgową komisję egzaminacyjną. Zmiana ta została wprowadzona przez ustawę z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 205, poz. 1206).
Z wyrazami szacunku
Sekretarz stanu
Tadeusz Sławecki
Warszawa, dnia 18 grudnia 2012 r.