W odpowiedzi na interpelację pani Agnieszki Kołacz-Leszczyńskiej i pani Zofii Czernow, przesłaną przy piśmie Pana Marka Kuchcińskiego, wicemarszałka Sejmu RP, z dnia 20 września 2012 r., znak: SPS-023-9261/12, w sprawie zmiany zapisów dot. świadczenia opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych - bezpłatne badania mammograficzne, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Odpowiadając na pytanie o możliwość zmiany grupy wiekowej, w której prowadzone są bezpłatne badania mammograficzne dla kobiet w ramach ˝Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi˝, uprzejmie informuję, że ˝Populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi˝, realizowany w ramach ˝Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych˝, obejmujący badaniami mammograficznymi kobiety z grupy wiekowej najwyższego ryzyka zachorowania na raka piersi, tj. w wieku 50-69 lat, w interwale raz na dwa lata, został opracowany zgodnie z wytycznymi zawartymi w Rekomendacji Rady Unii Europejskiej z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie badań przesiewowych [(Council Recommendation of 2 December 2003 on cancer screening (2003/878/EC)], zalecającymi prowadzenie badań mammograficznych w kierunku wykrywania raka piersi dla kobiet w wieku 50-69 lat.
Należy zauważyć, że docelowa populacja kobiet została wybrana w oparciu o wieloletnie badania prowadzone przez ekspertów z wielu krajów. Wybór wskazanej grupy wiekowej potwierdzony został względami epidemiologicznymi, wskazującymi na najwyższe ryzyko umieralności i zachorowalności z powodu raka piersi w tej grupie wiekowej.
Ponadto prowadzenie badań profilaktycznych w populacjach objętych skryningami znamiennie obniża ryzyko zgonu z powodu choroby nowotworowej, przy czym obniżenie ryzyka w pozostałych grupach wiekowych jest znacznie niższe. Tym samym objęcie badaniami profilaktycznymi wymienionych populacji zostało uzasadnione względami medycznymi i efektywnością kosztową, w tym znaczącą czułością zdjęć mammograficznych dla skryningu raka piersi wykonywanych w wybranej grupie wiekowej.
Należy również nadmienić, że niezależnie od faktu pozostawania w populacji objętej przedmiotowym programem przesiewowym, każda kobieta bez względu na wiek, posiadająca aktualny dowód ubezpieczenia, może zgłosić się do wybranej poradni ginekologicznej (bez skierowania) funkcjonującej na podstawie kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia i wykonać bezpłatne badania diagnostyczne, w tym o charakterze profilaktycznym zgodnie z zaleceniami prowadzącego lekarza specjalisty.
Odnosząc się do pytania dotyczącego możliwości wprowadzenia przymusowych badań profilaktycznych dla kobiet, uprzejmie informuję, że prowadzone prace nad nowelizacją prawa pracy miały na celu zwiększenie zgłaszalności kobiet na badania profilaktyczne, a w konsekwencji spadek umieralności na nowotwory, jednak z uwagi na liczne wątpliwości dotyczące wprowadzenia obowiązkowych badań cytologicznych i mammograficznych prace nad projektem zostały wstrzymane.
Jednocześnie pragnę podkreślić, iż w ramach ˝Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi˝, podejmowane są liczne działania na skalę całego kraju na rzecz poprawy zgłaszalności kobiet na dobrowolne badania profilaktyczne. Wszelkie podejmowane inicjatywy mają zachęcić kobiety do zwracania większej uwagi na własne zdrowie, w tym również do samobadania piersi. Działania podejmowane w sposób ciągły i powtarzalny, we współpracy z mediami lokalnymi, jednostkami samorządu terytorialnego i władzami administracyjnymi, lekarzami, pielęgniarkami i położnymi POZ, środowiskami lokalnymi, fundacjami czy stowarzyszeniami, a także specjalistami i towarzystwami naukowymi oraz przedstawicielami Kościoła, powinny skutecznie wpłynąć na wzrost świadomości zdrowotnej oraz na zmianę nastawienia społeczeństwa polskiego do kwestii konieczności regularnego wykonywania badań profilaktycznych będących podstawową metodą w walce z chorobami nowotworowymi.
Biorąc pod uwagę, że niezwykle istotnym elementem skutecznej kampanii edukacyjno-informacyjnej jest niewątpliwie zaangażowanie lekarzy, pielęgniarek i położnych POZ w realizację skryningów, na podstawie zawartych umów z wojewódzkimi ośrodkami koordynującymi, w bieżącym roku budżetowym dopuszczono możliwość dystrybucji zaproszeń przez pielęgniarki i położne POZ. Przewiduje się, że wysoki udział pielęgniarek i położnych POZ w roznoszeniu zaproszeń, połączony z prowadzoną przez pielęgniarki i położne POZ edukacją kobiet w zakresie profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób nowotworowych, spowoduje wzrost zgłaszalności kobiet na badania profilaktyczne.
W temacie poziomu zgłaszalności kobiet na mammografię należy zauważyć, że uwzględniając badania wykonane zarówno w ramach programu profilaktycznego, wykazywane w Systemie Informatycznym Monitorowania Profilaktyki, jak i te same badania wykonywane w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, faktyczny poziom zgłaszalności jest o 10% wyższy niż na same tylko badania realizowane w ramach programu. Zgodnie z danymi przekazanymi przez NFZ za II półrocze 2011 r. poziom zgłaszalności kobiet na mammografię w populacji objętej skryningiem (w wieku 50-69 lat) wyniósł 53,94%.
Ponadto doświadczenia Polski i innych krajów UE pozwalają zauważyć, że poprawa świadomości zdrowotnej społeczeństwa, w tym na temat zagrożeń chorobami nowotworowymi i skutecznej profilaktyki, stanowią długotrwały proces, polegający na ciągłym i powtarzalnym podejmowaniu działań edukacyjno-informacyjnych, które w efekcie mają zmienić nastawienie społeczeństwa do kwestii konieczności regularnego wykonywania badań profilaktycznych, odgrywających niebagatelną rolę w walce z chorobami nowotworowymi. Należy zauważyć, że wysoki udział w skryningach populacyjnych jest właściwy dla krajów, które posiadają kilkudziesięcioletnie doświadczenie w realizacji skryningów. Przykładem może być Finlandia, gdzie poziom zgłaszalności kobiet na badania profilaktyczne wynosi 80%-90%, po 20 latach realizacji skryningów populacyjnych.
Podsekretarz stanu
Igor Radziewicz-Winnicki
Warszawa, dnia 19 października 2012 r.