Pani Marszałek! Na podstawie art. 193, w związku z art. 192 regulaminu Sejmu przedkładam Pani Marszałek, z upoważnienia prezesa Rady Ministrów, odpowiedź na interpelację pani Doroty Arciszewskiej-Mielewczyk, posłanki na Sejm RP, przekazaną przy piśmie z dnia 17 sierpnia 2012 r., znak: SPS-023-7848/12, w sprawie kar nakładanych na rybaków w związku z rzekomym przekraczaniem kwot połowowych, a w szczególności wyjaśnienia, dlaczego w okresie od 22 listopada 2007 r. do 31 grudnia 2007 r. minister rolnictwa i rozwoju wsi przyznał 57 specjalnych zezwoleń połowowych na połów dorszy w podobszarach 22-24, o których mowa jest w odpowiedzi ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 24 kwietnia 2012 r. na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, skoro minister Kazimierz Plocke twierdzi, iż cała kwota połowowa dorszy przyznana na cały obszar Morza Bałtyckiego z dnia 11 lipca 2007 r. została uznana przez Komisję Europejską (KE) za wyczerpaną, a nawet że doszło do jej przekroczenia.

   W 2007 r. służby kontrolne Dyrekcji Generalnej ds. Rybołówstwa Komisji Europejskiej przeprowadziły w Polsce szereg wyrywkowych kontroli polskich statków rybackich ukierunkowanych na rybołówstwo dorszowe. Mimo że raporty pokontrolne KE wykazały zasadnicze braki, niedociągnięcia i zaniedbania w polskim systemie raportowania połowów, ówczesny rząd Premiera J. Kaczyńskiego nie podjął skutecznych działań w tej sprawie. W związku z tym, w oparciu o dane z przeprowadzonych kontroli, Komisja Europejska wprowadziła od dnia 11 lipca 2007 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. całkowity zakaz połowów dorsza stada wschodniego przez polskich rybaków, a także zakaz przechowywania na statku, przeładunku lub wyładunku ryb pochodzących z tego stada złowionych przez polskie statki rybackie¹⁾.

   W odpowiedzi na wprowadzony zakaz połowów dorsza rząd premiera J. Kaczyńskiego wniósł do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości²⁾ (sądu I instancji Wspólnot Europejskich) skargę o stwierdzenie nieważności rozporządzenia Komisji (WE) nr 804/2007. Należy w tym miejscu podkreślić, że zakaz połowów obowiązywał mimo zaskarżenia powyższego rozporządzenia oraz mimo twierdzeń niektórych polityków zajmujących kierownicze stanowiska w ówczesnym Ministerstwie Gospodarki Morskiej, że możliwe jest kontynuowanie połowów dorszy, nie było podstaw do niestosowania się przez polskich rybaków do przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 804/2007, zatem należało zaniechać prowadzenia połowów na Wschodnim Bałtyku.

   Rozporządzenie Komisji Europejskiej z dnia 9 lipca 2007 r. nr 804/2007 ustanawiające zakaz połowów dorsza w Morzu Bałtyckim (podobszary 25-32, wody WE) przez statki pływające pod banderą Polski, obejmowało swym zasięgiem jedynie wschodnie podobszary Morza Bałtyckiego (25-32) i wprowadzało zakaz prowadzenia połowów dorszy właśnie na tych podobszarach. W związku z powyższym armatorzy dokonujący przekazań kwot połowowych dorsza na podobszarach nieobjętych zakazem, tj. 22-24 Morza Bałtyckiego, otrzymywali w okresie jesienno-zimowym 2007 r. specjalne zezwolenia połowowe uwzględniające możliwość wnioskowanych przekazań.

   W związku ze stwierdzeniem przez KE faktu wyczerpania i przekroczenia kwoty połowowej dorszy przez Polskę na podobszarach 25-32 Morza Bałtyckiego w 2007 r. oraz koniecznością spłaty tego przekroczenia, polska administracja rybacka w listopadzie 2007 r. rozpoczęła i prowadziła rozmowy z przedstawicielami KE w celu określenia wysokości ww. przekroczenia kwoty połowowej dorsza. Wynikiem tych negocjacji była uzgodniona kwota przełowienia - 8000 ton dorsza, która ustalona została jednoznacznie w rozporządzeniu Rady (WE) nr 338/2008 z dnia 14 kwietnia 2008 r. dotyczącym dostosowania kwot, jakie mają być przydzielone Polsce na połowy dorsza w Morzu Bałtyckim (podobszary 25-32, wody WE) w okresie od 2008 r. do 2011 r. Rozporządzenie to w punkcie 4 preambuły stanowi, że ˝w następstwie kilku spotkań o charakterze technicznym, jakie odbyły się między władzami Polski a Komisją w celu ustalenia zweryfikowanego poziomu przełowów, Polska zgłosiła przekroczenie kwoty o 8000 ton˝.

   Przyznawanie specjalnych zezwoleń połowowych w drugiej połowie 2007 r. (po wejściu w życie zakazu połowu dorsza na Bałtyku wschodnim), obejmujących jedynie podobszary 22-24 Morza Bałtyckiego zostało zapoczątkowane od dnia 9 lipca 2011 r. przez ówczesnego ministra gospodarki morskiej pana Marka Gróbarczyka, a w okresie od 22 listopada do 31 grudnia było kontynuowane przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi. Celem podtrzymania przez ministra rolnictwa i rozwoju wsi takiej linii orzeczniczej było uniknięcie stawiania kolejnych wnioskodawców w nierównoprawnej sytuacji.

   Nie do pominięcia jest kwestia, że przełowienie kwoty przyznanej imiennie lub spowodowanie przełowienia narodowej kwoty połowowej jest traktowane jako poważne naruszenie przepisów o rybołówstwie we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. W zależności od systemu kontroli i nadzoru istniejącego w poszczególnych państwach członkowskich, kary wymierzane są administracyjnie lub (co jest coraz częstszą praktyką) w drodze karnego procesu sądowego. Choć przy określaniu kary brany jest pod uwagę cały szereg czynników, jak gatunek (nieprzestrzeganie wymiaru ochronnego, okresu i obwodu ochronnego, wymaganego składu procentowego), wielkość i wartość przełowienia, wielkość statku, zapis poprzednich naruszeń, bandera statku, bywa też uwzględniany status materialny kapitana, to wspólną cechą jest ustanowienie kary na poziomie mającym na celu odstraszenie od ponownego łamania przepisów. Kary mogą sięgać kilku mln funtów (Shetland Catch, Fresh Catch - wyładunki zatajone), a normą jest karanie operatorów/kapitanów statków grzywnami kilku - kilkunastotysięcznymi (euro, funty) oraz uiszczeniem nawiązki w wysokości wartości rynkowej ryb złowionych z naruszeniem przepisów.

   Ze sprawozdania państw członkowskich dotyczącego zachowań, które poważnie naruszyły zasady wspólnej polityki rybołówstwa stanowiącego Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego wynika, że postępowania dotyczące poważnych naruszeń mają różny charakter - administracyjny, karny lub mieszany. Wśród państw członkowskich występują różnice dotyczące tego samego naruszenia. Wysokość grzywien nakładanych na rybaków w ostatnich kilku latach w poszczególnych państwach członkowskich mieściła się w granicach od 170 EUR do 120 000 EUR.

   Na uwagę zasługuje w tej kwestii sprawa złożona do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) przez Komisję Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Francji. ETS wyrokiem z dnia 11 czerwca 1991 r. orzekł, że Republika Francuska w latach 1984-1987 nie zapewniła kontroli gwarantującej przestrzeganie wspólnotowych środków technicznych ochrony zasobów połowowych, czym naruszyła prawo wspólnotowe. Następnie w dniu 27 sierpnia 2002 r. Komisja Europejska wniosła skargę zmierzającą do stwierdzenia, że Republika Francuska nie dostosowała się do obowiązków nałożonych wyrokiem z dnia 11 czerwca 1991 r. i do nakazania, by zapłaciła karę pieniężną. Wyrokiem z dnia 12 lipca 2005 r., ETS orzekł, że Republika Francuska nie podjęła kroków niezbędnych do wykonania wyroku z dnia 11 czerwca 1991 r., w związku z czym została zobowiązana do zapłaty na rzecz KE kary pieniężnej w wysokości 57 761 250 EUR za każdy okres półroczny, licząc od dnia ogłoszenia niniejszego wyroku oraz do zapłaty na rzecz KE ryczałtu w kwocie 20 000 000 EUR, jak również została obciążona kosztami postępowania.

   Ponadto, ETS podkreślił wagę naruszenia, a w szczególności skutki niewykonania wyroku dla wspólnej polityki rybołówstwa. Interes powszechny leży bowiem w racjonalnej i odpowiedzialnej eksploatacji zasobów morskich, opartej na trwałych podstawach i prowadzonej w odpowiednich warunkach gospodarczo-społecznych. W tym kontekście ochrona młodych ryb staje się decydująca dla procesu odnawiania zasobów. Niestosowanie technicznych środków ochrony przewidzianych we wspólnej polityce, w szczególności w zakresie minimalnych wymiarów ryb, stanowi zatem poważne zagrożenie dla zachowania niektórych gatunków oraz akwenów połowowych i zagraża realizacji głównego celu wspólnej polityki rybołówstwa.

   Sekretarz stanu

   Kazimierz Plocke

   Warszawa, dnia 12 września 2012 r.

¹⁾ Art. 2 rozporządzenia 804/2007, zgodnie z którym statkom pływającym pod banderą polską zakazuje się połowów dorsza w Morzu Bałtyckim (podobszary 25-32, wody WE).

²⁾ Na podstawie art. 230 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.