Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo Pani Marszałek, znak: SPS-023-5736/12, z dnia 21 czerwca br., przy którym przesłana została interpelacja pana posła Piotra Chmielowskiego oraz grupy posłów w sprawie wydatkowania pieniędzy przez ZUS na nowe wyposażenie, samochody oraz sprzęt komputerowy, uprzejmie informuję, co następuje.
Źródła przychodów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jako państwowej jednostki organizacyjnej posiadającej osobowość prawną i ich przeznaczenie określają przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie z wolą ustawodawcy ZUS gospodaruje swoim mieniem oraz prowadzi samodzielną gospodarkę finansową w ramach posiadanych środków.
Przepisy ustawy systemowej stanowią, iż przychodem zakładu jest m.in. odpis z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). Z określonych przez ustawodawcę przychodów zakład pokrywa wydatki m.in. na: wynagrodzenia, składki naliczane od wynagrodzeń, zakup towarów i usług oraz wydatki na inwestycje.
Plan finansowy zakładu podlega ocenie przez radę nadzorczą zakładu, której ustawowym zadaniem i obowiązkiem jest zatwierdzanie projektu rocznego planu finansowego zakładu i sprawozdania z jego wykonania, a także rocznego sprawozdania z działalności zakładu.
Wymaga także zauważenia, że zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych 4 członków rady nadzorczej, w tym przewodniczący rady nadzorczej, powoływanych jest na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych.
Zgodnie z przepisami określającymi szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowywania materiałów do projektu ustawy budżetowej na dany rok prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych opracowuje materiały do projektu ustawy budżetowej dotyczące części budżetowej, którą dysponuje, w tym projekt planu finansowego ZUS (osoby prawnej).
Przedkładane przez ZUS materiały, w tym plan przychodów i kosztów ZUS, podlegają analizie w Ministerstwie Finansów, w wyniku której ustala się kwotę odpisu z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla zakładu w celu zapewnienia środków na dany rok na funkcjonowanie jednostki jako osoby prawnej. Wstępnie zaakceptowane kwoty przez ministra finansów podlegają zatwierdzeniu przez Radę Ministrów.
Plan finansowy Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak również plan przychodów i kosztów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na dany rok jest załącznikiem do ustawy budżetowej. A zatem plany te, w tym wysokość odpisu z FUS przeznaczona na pokrycie kosztów funkcjonowania zakładu, są corocznie również przedmiotem analiz w czasie prac w parlamencie nad projektem ustawy budżetowej, który decyduje o ostatecznym kształcie ustawy budżetowej na dany rok i planów finansowych poszczególnych jednostek sektora finansów publicznych.
Wykonanie budżetu w części 73: ZUS, w tym wykonanie planu finansowego zakładu podlega kontroli, którą przeprowadza corocznie Najwyższa Izba Kontroli. Informację o wynikach kontroli otrzymują m.in. właściwe komisje sejmowe, a także minister finansów.
Z informacji o wynikach kontroli wykonania w 2011 r. budżetu państwa w części 73: Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz wykonania planów finansowych: Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Funduszu Emerytur Pomostowych, Funduszu Rezerwy Demograficznej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że w przypadku planu ZUS (osoby prawnej) Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie z zastrzeżeniami realizację przez zakład planu finansowego w 2011 r. Z analizy dokumentu wynika, że nieprawidłowości w kosztach nie stwierdzono, a na obniżenie oceny ogólnej NIK wpływ ma negatywna ocena planowania zadań inwestycyjnych. Sformułowane przez NIK wnioski i zalecenia pokontrolne stanowią przesłankę do podjęcia przez kierownictwo jednostki kontrolowanej działań w celu wyeliminowania nieprawidłowości.
Podsumowując, należy stwierdzić, że na poszczególnych etapach prac nad projektem ustawy budżetowej (Ministerstwo Finansów, Rada Ministrów, parlament) plan finansowy przychodów i kosztów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jako osoby prawnej podlega szczegółowym analizom. Również sprawozdanie z wykonania tego planu podlega ocenie przez Najwyższą Izbę Kontroli. Informacje o wynikach kontroli w poszczególnych kontrolowanych jednostkach są omawiane w czasie prac w parlamencie nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za dany rok.
Z wyrazami szacunku
Podsekretarz stanu
Mirosław Sekuła
Warszawa, dnia 19 lipca 2012 r.