Poseł Tomasz Kulesza:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tym roku przypada 400. rocznica śmierci najważniejszego polskiego kaznodziei, niestrudzonego obrońcy wiary i polskości. Z tej okazji Sejm Rzeczypospolitej ustanowił rok 2012 Rokiem Księdza Piotra Skargi, upamiętniając światłego jezuitę, kaznodzieję Zygmunta III Wazy, rektora Kolegium Jezuitów w Wilnie i pierwszego rektora Uniwersytetu Wileńskiego.

    Piotr Skarga, a tak naprawdę Piotr Powęski, urodził się 2 lutego 1536 r. w Grójcu, a zmarł 27 września 1612 r. w Krakowie. Rodzice, Michał i Anna ze Świątków Powęscy, według współczesnych Skardze źródeł pochodzili ze szlachty zagrodowej wywodzącej swe nazwisko od wsi Powązki koło Mszczonowa na ziemi sochaczewskiej. Piotr był ich najmłodszym dzieckiem. Miał trzech braci i dwie siostry. W wieku 17 lat wstąpił na Akademię Krakowską, na której studiował w latach 1552-1555, uzyskując stopień bakałarza na Wydziale Filozoficznym. W 1562 r. przyjął święcenia subdiakonatu i objął funkcję kaznodziei w katedrze lwowskiej. Święceń kapłańskich udzielił mu arcybiskup lwowski Paweł Tarło. Jako kaznodzieja katedry we Lwowie zyskał szybko rozgłos dobrego mówcy. Za wzmocnienie wpływów Kościoła katolickiego Tarło mianował Piotra Skargę kanonikiem, a następnie kanclerzem kapituły lwowskiej.

    Po kilku latach udał się do Włoch, gdzie w Rzymie 1569 r. wstąpił do zakonu jezuitów. Powróciwszy po dwóch latach do kraju, zajął się zakładaniem w Polsce kolegiów jezuickich, a także działalnością filantropijną. W Krakowie założył lombard dla ubogich, pierwowzór instytucji charytatywnej, tzw. Komorę Potrzebnych, to jest potrzebujących. Założył Arcybractwo Miłosierdzia oraz Bank Pobożny, który udzielał bezprocentowych pożyczek, i Skrzynkę św. Mikołaja gromadzącą posagi dla ubogich panien. Pisał skargi ubogim analfabetom, stąd zyskał swój przydomek - Skarga. Był wybitnym duszpasterzem Litwy i Białorusi. Zapisał się jako założyciel wielu kolegiów jezuickich, np. w Płocku i Rydze. Był pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej.

    W swojej twórczości Skarga prezentuje bogaty styl oratorski o kunsztownej konstrukcji z wpleceniem wydarzeń polskich w prozę stylizowaną na biblijne księgi prorockie. Narrator jawi się jako profetyczny obrońca wartości i tradycji narodowej, a także wiary chrześcijańskiej. Wizerunek Skargi jako natchnionego narodowego kaznodziei utrwalili romantycy, przede wszystkim Adam Mickiewicz, Cyprian Kamil Norwid, a także malarz Jan Matejko w słynnym obrazie ˝Kazanie Skargi˝.

    Wyjątkowe miejsce w dorobku pisarskim Skargi zajęły ˝Kazania sejmowe˝ opublikowane po raz pierwszy przy ˝Kazaniach na niedziele i święta całego roku˝ w roku 1597. Przyniosły one ocenę sytuacji państwa. Autor wyliczył i scharakteryzował sześć najgroźniejszych chorób toczących organizm Rzeczypospolitej: brak miłości ojczyzny, niezgody wewnętrzne, tolerowanie różnowierstwa, osłabienie i ograniczenie władzy królewskiej, niedobre, niesprawiedliwe prawa, bezkarność występków wymierzonych przeciw Kościołowi i duchowieństwu oraz innym obywatelom państwa. Dzieło to nie było utworem cenionym za życia twórcy. Już w latach 20. XX w. Adam Bergi dowiódł, że owe kazania nigdy nie zostały wygłoszone. Mimo kilku wznowień, ˝Kazania sejmowe˝ nie doczekały się za życia twórcy samodzielnego wydania. Ukazywały się wyłącznie jako dodatek do innych tekstów, nie odbiły się także szerszym echem w ówczesnej opinii publicznej. Skarga jako autor pism polemicznych i hagiograficznych oraz kazań i homilii zaliczony został do grona najwybitniejszych twórców polskiej prozy epoki renesansu.

    Jako jezuita ojciec Piotr Skarga był wielkim przeciwnikiem na owe czasy liberalnej konfederacji warszawskiej. W swoich pismach starał się unikać nawoływania do przemocy wobec różnowierców, co wyróżniało go spośród przedstawicieli polskiej kontrreformacji, ale nie ukrywał swojej głębokiej niechęci wobec heretyków. Radykalizm religijny Skargi doprowadził do jego niepopularności wśród mas szlacheckich, w wolności wyznaniowej i prawomocności konfederacji warszawskiej upatrujących jednego z czynników konstytutywnych dla złotej wolności szlacheckiej.

    Skarga został pochowany w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie, gdzie jego płyta grobowa znajduje się przed wielkim ołtarzem, a krypta została udostępniona dla zwiedzających. Oględziny zwłok przeprowadzone przez komisję w celach beatyfikacyjnych wskazały, że Skarga mógł zostać pochowany żywcem w stanie śmierci klinicznej lub letargu. Świadczyły o tym uszkodzenia kości palców. Te obrażenia mógł sobie zadać sam, odzyskawszy przytomność w grobie.

    Cieszę się, że rok 2012 został ogłoszony Rokiem Piotra Skargi. Poświęcił się on nie tylko wspomaganiu nędzarzy, jak ich nazywał, robaczków ziemskich, ale i wychowaniu społeczeństwa w poczuciu obowiązku pełnienia miłosierdzia. (Dzwonek) Chcąc uwrażliwić na doniosły problem podążania z pomocą nieszczęśliwym i potrzebującym, Skarga głosił poruszające do głębi kazania o miłosierdziu. Przewyższają one wszystko, co dotąd wydało kaznodziejstwo polskie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)