Poseł Tomasz Kulesza:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej rok 2012 został ogłoszony Rokiem Janusza Korczaka. W sierpniu tego roku będziemy obchodzili 70. rocznicę śmierci Henryka Goldszmita, bo tak brzmi prawdziwe imię i nazwisko prekursora walki o prawa dziecka i twórcy nowoczesnego antyautorytarnego systemu wychowania.

    Janusz Korczak, lekarz, pedagog, pisarz, publicysta, działacz społeczny, urodził się 22 lipca 1878 r. w Warszawie. Zmarł 5 lub 6 sierpnia 1942 r. w Treblince. Pochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej. Był synem adwokata Józefa Goldszmita i Cecylii z domu Gębickiej. W 1885 r. został posłany do szkoły na Freta przygotowującej do nauki w gimnazjum. W latach 1886-1897 uczęszczał do szkoły początkowej Augustyna Szmury, a następnie w roku 1890 dostał się do ośmioklasowego VII Rządowego Gimnazjum Męskiego na warszawskiej Pradze.

    W dzieciństwie borykał się z różnymi problemami. Choroba ojca, jego zbyt wystawne życie były przyczyną licznych kłopotów materialnych. To zmusiło Korczaka do podejmowania najpierw inicjatyw mających na celu zapewnienie bytu, utrzymanie rodziny. Korczak udzielał korepetycji z języków obcych, których nauczył się między innymi od swoich służących. Maturę zdawał jako dwudziestoletni chłopiec. W 1989 r. rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, który ukończył po sześciu latach. Uczył się na tzw. uniwersytecie latającym. Był pod wpływem ideowym Wacława Nałkowskiego. 23 marca 1905 r. otrzymał dyplom lekarza i w czerwcu tego samego roku wyjechał do Harbina powołany jako lekarz w wojnie rosyjsko-japońskiej. Za swoją służbę awansował do stopnia majora.

    Pomiędzy rokiem 1903 a 1912 pracował jako pediatra w Szpitalu dla Dzieci im. Bersonów i Baumanów. Bardzo ofiarnie wypełniał swoje obowiązki. Od ubogich pacjentów nie pobierał zupełnie wynagrodzenia, a od zamożnych żądał znacznych sum. Współpracował z Samuelem Goldflamem, z którym podjął działalność społeczną. Był pod wpływem pediatry Juliana Kramsztyka, a od 1907 r. dzięki rozgłosowi, jaki zyskał publikacjami, stał się w Warszawie znanym i poszukiwanym pediatrą. W 1907 r. podnosił swoje kwalifikacje w Berlinie - odbywał praktyki w klinikach dziecięcych, analizował sposoby pracy w specjalistycznych zakładach wychowawczych. W 1911 r. podjął decyzję, że nie założy rodziny. Nie uważał tradycyjnej rodziny za najważniejsze i podstawowe ogniwo więzi społecznej. Nie akceptował roli, jaką odgrywała ona w chrześcijańsko-konserwatywnych tradycyjnych żydowskich kręgach społeczeństwa. Wszystkie dzieci, które leczył lub wychowywał, uważał za własne. Był uważany za ojca ok. 200 sierot z domu, który prowadził, i kilkuset, które opuściły sierociniec w ciągu dziesięcioleci jego działalności pedagogicznej i socjalno-organizacyjnej.

    Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził Dom Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie, a przed wojną współprowadził wraz z Maryną Falską sierociniec dla dzieci polskich Nasz Dom. To są lata 1919-1936, podczas których stosował nowatorskie metody pedagogiczne. Twierdził, że miejsce dziecka było w towarzystwie jego rówieśników, a nie w zaciszu domowym. Dążył do tego, aby dzieci ścierały swoje własne przekonania i swoje poglądy, aby podlegały procesowi socjalizacji poprzez wzajemną akceptację i przygotowywały się do dorosłego życia. Starał się zapewnić dzieciom beztroskie dzieciństwo. Nie narzucał im limitów, traktował je poważnie, prowadził z nimi otwarte dyskusje, uważał, że dziecko powinno samo zrozumieć i emocjonalnie przeżyć daną sytuację, doświadczyć jej, samo wyciągnąć wnioski i ewentualnie zapobiec przypuszczalnym skutkom. Był zwolennikiem emancypacji dziecka, jego samostanowienia i poszanowania praw.

    Janusz Korczak w latach 1914-1918 był młodszym ordynatorem szpitala dywizyjnego na froncie ukraińskim. Potem został odwołany do pracy lekarskiej w przytułkach dla dzieci ukraińskich pod Kijowem, a w 1918 r. wrócił do Warszawy i czasowo pełnił służbę lekarza w szpitalach w Łodzi oraz Kamionku pod Warszawą. (Dzwonek)

    Prowadził na szeroką skalę działalność literacką i radiową. Pisał powieści, felietony, książki. Wszyscy znamy najsłynniejsze jego dzieła: ˝Król Maciuś Pierwszy˝, ˝Kajtuś czarodziej˝, ˝Jak kochać dziecko˝, ˝Pedagogika żartobliwa˝, ˝Sława˝, ˝Sam na sam z Bogiem˝. Po roku 1930 jego działalność literacka osłabła, a w czasie II wojny światowej prowadził pamiętnik.

    Panie marszałku, bardzo bym prosił jeszcze o minutkę.